Verbist is incontournable in de sector van de vleesveehandel. 30 % van de 550.000 rundveeslachtingen die jaarlijks in ons land plaatsvinden, zouden via het consortium EEG Slachthuis Verbist Izegem en de Groupe Veviba passeren. Het gaat om 3.000 slachtingen per week. Daarmee zijn ze marktleider. De rest van de markt is versnipperd, met enkel de Euromeat Group (Moeskroen, Zele) nog als echt grotere speler.
De omzet van het bedrijf bedroeg voor 2016, €198 miljoen. Het bedrijf heeft het echter niet makkelijk. De bedrijfswinst voor afschrijvingen (ebitda) bedroeg €5,4 miljoen, wat op dergelijke omzet als weinig wordt aanzien. “De blijvend moeilijke marktomstandigheden zijn hiervan zeker de belangrijkste oorzaak”, zo klinkt het in een toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening.
De vooruitblik die de groep in haar jaarverslag formuleerde, klinkt nu eerder pijnlijk. “De kernactiviteit van onze groep blijft de toelevering aan de grootdistributie waar we vooral willen werken aan de uitdieping van de relatie. Daarnaast willen wij als groep ook een correcte partner zijn voor de landbouwsector die voor onze bevoorrading zorgt.”
Een gevolg van versnippering
In september 2016 kreeg het FAVV een bericht van de Kosovaarse voedselinspectie dat er fraude was gepleegd met de etikettering van Vlees, afkomstig van Veviba uit Bastenaken. Volgens Het Laatste Nieuws was het merendeel van de etiketten kapot gescheurd en bleek uit de restjes dat het vlees dateerde uit 2004. Wanneer het vlees goed bewaard wordt, is dergelijk oud vlees evenwel geen gevaar voor de volksgezondheid. Bijgevolg oordeelde het FAVV dat het niet om een probleem met de volksgezondheid ging, en werden er geen extra controles uitgevoerd.
Pas eind februari van dit jaar - anderhalf jaar na het bericht uit Kosovo - volgde een huiszoeking bij Veviba in Bastenaken. Van de 200 gecontroleerde palletten vlees, bleken er 138 (of 70 %) niet in orde met de voorschriften. Soms was er geen etikettering, of kwam vlees dat niet meer geschikt was voor menselijke consumptie toch nog in de humane keten terecht. Een voorbeeld hiervan is het vlees van rond de snijwondes voor uitbloeding. Via het mes zou dit bevuild kunnen worden, vandaar dat dit niet meer voor de menselijke consumptie bedoeld mocht zijn. Ook werd vlees uit 2001 aangetroffen, en werd vermoedelijk niet-biologisch vlees vermengd met biologisch.
Grootdistributie knipt banden door
Voor de grootwarenhuizen, die de dierenwelzijnsheisa rond het slachthuis van Izegem van vorig jaar nog niet helemaal verteerd hebben, was het nieuwe fraudegeval een reden om de banden door te knippen. Zowel bij Carrefour, Delhaize als Colruyt werden de relaties met vleesbedrijf Veviba verbroken. Ook juridische stappen worden overwogen.
Carrefour schortte de samenwerking met slachthuis Adriaens op. Het slachthuis in Velzeke maakt deel uit van de Veviba-groep. Dat het slachthuis niet betrokken is geweest bij de vaststellingen in Bastenaken, deed er blijkbaar niet toe.
Ook Delhaize zette de samenwerking met de hele slachthuisgroep Verbist stop. "Deze vaststellingen hebben geleid tot een volledige en onherstelbare vertrouwensbreuk", zegt Delhaize in een mededeling. De retailer gaat ook juridische stappen ondernemen tegen de slachthuisgroep.
Concreet betekende de beslissing dat Delhaize de samenwerking met Veviba in Bastenaken, Adriaens in Zottegem en Lanciers in Rochefort stopzette. Met het slachthuis in Izegem van dezelfde groep werkte Delhaize sinds vorig jaar al niet meer samen. Het bedrijf is afspraken aan het maken met alternatieve leveranciers om de aanvoer van rundvlees in de winkels zo goed als mogelijk te verzekeren. Delhaize zegt te zullen blijven kiezen voor Belgische producten.
Ook Colruyt heeft besloten om de samenwerking met de voltallige groep Verbist op te schorten omwille van ethische redenen. “Dit houdt in dat we geen nieuwe bestellingen meer plaatsen bij de verschillende slachthuizen van groep Verbist", klinkt het in het persbericht.
Colruyt schakelde over naar andere leveranciers en heeft ook een eigen vleesverwerkend bedrijf, waar evenwel geen slachtingen gebeuren. “We zijn ons ook bewust van de impact op de veetelers en bekijken hoe we samen met andere stakeholders naar oplossingen kunnen zoeken. Gebeurtenissen zoals deze schaden onze reputatie, en die van de hele keten. We overwegen daarom verdere juridische stappen te zetten"
Ook Adriaens deelt mee in de klappen
Slachthuis Adriaens uit Zottegem (Velzeke) maakt nog maar sinds februari vorig jaar onderdeel uit van de groep Veviba. Daarvoor was het eigendom van varkenshouderscoöperatie Covavee (nu Propigs) en Agri Investment Fund (AIF, Boerenbond).
Het slachthuis is/was goed voor zo’n 1.500 geslachte runderen per week. Het bedrijf werd in 2013 volledig heropgebouwd na een brand in 2011. Vanuit het management werd na het losbreken van het schandaal onmiddellijk gecommuniceerd dat het slachthuis operationeel volledig onafhankelijk gerund wordt “met eigen procedures en manieren van werken, die verschillen van andere slachthuizen uit de groep.” Helaas bleek dat dus onvoldoende; de grootwarenhuizen lieten weten ook niet meer met Adriaens te willen samenwerken.
Desondanks lijkt het slachthuis uit Velzeke vandaag het enige slachthuis van de groep dat nog vrij vlot draait. Ondanks het (tijdelijk) wegvallen van klanten, wordt er binnen de groep ongetwijfeld verschoven met productie.
De gevolgen van het afhaken van de grootdistributie zal ongetwijfeld zwaar wegen op de groep Verbist. Het is in de rundvleesslachterij een groot bedrijf (€198 miljoen omzet, 19 afmestbedrijven, 4 slachthuizen en 700 werknemers), maar tegelijk ook erg afhankelijk van die grootdistributie. Nu deze Verbist laten vallen, wordt in de sector gevreesd voor de toekomst van het bedrijf. Een faling van het bedrijf wordt niet uitgesloten en zou de leveranciers rechtstreeks in de portemonnee raken. Gesproken wordt van een betalingsachterstand van vijf weken.
ABS en Boerenbond woedend
Maar over de feiten zelf heerst bij boerenorganisaties vooral woede. ABS is altijd al een criticus geweest van bepaalde praktijken in de slachthuiswereld en ziet nu zijn gelijk bevestigd. “Eens te meer wordt duidelijk dat sommige spelers in de voedingsketen een loopje nemen met de basisregels van deugdelijk en verantwoord ondernemen, deze keer ten koste van de voedselveiligheid, van het imago van een ganse sector én van het inkomen van de veehouders.” Het ABS ziet het fraudegeval als een zoveelste slag in het gezicht van zijn leden-veehouders, die elke dag in de weer zijn om hun dieren de beste zorgen te geven met respect voor alle regelgeving die daarbij komt kijken. “Eens te meer zullen de veehouders het kind van de rekening zijn terwijl zij opnieuw geen schuld hebben aan deze fraude, integendeel.”
Ook bij Boerenbond heerste verbijstering, woede en grote verontwaardiging en werd er ook uitgehaald naar de slachterijwereld. “Het is meer dan dringend tijd dat de slachthuissector zich ernstig bezint en maatregelen neemt om de malafide praktijken in bepaalde slachthuizen een halt toe te roepen. “Fraudeurs blijken er keer op keer in te slagen, uit puur winstbejag, het imago en de reputatie van onze vleessector om zeep te helpen. Dat de vleesveehouders hun dieren met veel toewijdig verzorgen, stipt de regels inzake voedselveiligheid naleven, alle mogelijke inspanningen leveren om de milieu-impact van hun productie te beperken, al die inspanningen worden door zulk fraudegeval gewoon weggeveegd.”
Praktijken in de slachthuizen
Het vertrouwen tussen boerenorganisaties en slachthuizen was al niet erg hoog. Er was een doorbraak in de onderlinge relatie met de ondertekening van een interprofessioneel akkoord rond correcte weging en karkasclassificatie begin dit jaar. “Verschillende slachthuizen houden er een verschillende interpretatie op na, of hanteren een andere manier van werken, wat leidt tot verschillende uitbetalingen. Achter de schermen ontbreekt het weleens aan correctheid”, bleef Hendrik Vandamme (ABS) toen nog diplomatisch. Slachthuizen engageerden zich om een transparantere factuur te bezorgen.
Vandaag blijkt dat er nog heel wat werk aan die winkel is. “Dit akkoord moet nu versneld uitgevoerd worden. Zo kan het echt niet verder”, aldus Hendrik Vandamme. Tezelfdertijd maakt Vandamme het onderscheid tussen de Verbist-fraude en het thema van de correcte weging en uitbetaling. “De nu ontdekte fraude is puur economische fraude; het is in de versnijdzaal dat het gebeurd is. Maar onrechtstreeks heeft dit uiteraard impact op het imago van de vleessector in het algemeen.”
Boerenbond ziet bij monde van Guy Vandepoel wél een link tussen de pijnpunten aan de slachthaak en wat er verderop in de uitsnijderij gebeurt. “Alle discussies over de voorbije tien jaar, over vaststellingen in de slachtlijn, stukken die overmatig uitgesneden worden zoals keizersnedeweefsel... dat genereert een stroom vlees die niet traceerbaar is. In principe moet een slachterij een massabalans kunnen maken waarbij men exact weet hoeveel kilo er binnen komt, en hoeveel er aan de andere zijde uitkomt onder de vorm van vlees, afval en bloed. Met Brancheorganisatie Belbeef gaan we daar toch een stuk verder in die richting mee.”
