Startpagina Tuin

Schimmels in de moestuin

Warmte, vocht en een waardplant, meer hebben schimmels niet nodig om zich ongebreideld te vermeerderen. Zomerse temperaturen en enkele sappige regenbuien of een striemende onweersbui zorgen voor optimale groeiomstandigheden voor schimmels. Die kunnen er de oorzaak van zijn dat gezonde planten plots ziek worden en volledig of deels afsterven. Een goede diagnose en gepast ingrijpen kunnen dan de schade beperken.

Leestijd : 4 min

Maar omdat het niet altijd eenvoudig is om schimmels te herkennen zetten we de belangrijkste nog eens op een rijtje. We geven ook tips om te vermijden dat ze onze gewassen massaal aantasten, want voorkomen is nog altijd beter dan genezen.

Ken je vijand

In grote lijnen verloopt een schimmelziekte volgens een vast patroon. Een spore komt op een vatbare plant terecht en kan indien de omstandigheden (luchtvocht, bladnatperiode, temperatuur,…) voor die specifieke schimmel gunstig zijn, gaan kiemen. Vervolgens dringt de schimmel (via huidmondjes, wondjes,…) de plant binnen en kan, alweer als de omstandigheden voor die specifieke schimmel gunstig zijn, gaan woekeren in of op de waardplant. Van dan af kan de schimmel verder groeien en zich verder verspreiden (door contact met andere waardplanten of door sporen) naar andere planten.

Worden de omstandigheden minder ideaal, bijvoorbeeld op het einde van het groeiseizoen, dan vormen de meeste schimmels duursporen, die gedurende langere periode (tot verschillende jaren) in de bodem of plantenmateriaal kunnen overleven en die onder gunstige omstandigheden weer actief worden en nieuwe planten kunnen besmetten.

Schimmelziekten voorkomen

Nu we ongeveer weten hoe schimmels leven, kunnen we ze ook beter proberen te vermijden. Het grootste probleem is dat schimmels, of hun langlevende duursporen, massaal in de natuur aanwezig zijn op het moment dat de groenten in de moestuin in volle wasdom staan. Dé belangrijkste maatregel is ervoor zorgen dat de planten in een goede bodem staan, met alle stoffen die de plant nodig heeft voor een goede groei. Zo krijgen we sterke, gezonde planten die veel minder vatbaar zijn voor ziekten in het algemeen en dus ook voor schimmels.

Kies voor sterk, gezond en niet te oud uitgangsmateriaal en verwijder eventuele droge bladeren. Ga op zoek naar resistente rassen die weinig of geen hinder ondervinden van schimmels. Zeker bij aardappelen kan dit een groot verschil maken. Omdat de meeste schimmels pas kiemen onder vochtige omstandigheden, kunnen gevoelige soorten beter op een niet beschutte, zonnige plek geteeld worden. De wind en de zon zorgen er dan voor dat het gewas veel vlugger opdroogt. Ook een wat ruimere plantafstand zorgt voor een sneller drogend gewas. Voldoende vruchtafwisseling zorgt ervoor dat in de grond overlevende schimmels geen geschikte waardplant vinden.

Ruim na iedere teelt alle plantenresten zorgvuldig op. Zo worden ook de eventuele in de plant aanwezige schimmels uit de moestuin verwijderd. Een tijdige oogst verkleint de kans op aantasting door schimmels, oudere gewassen hebben vaak meer loof en blijven langer nat. Bovendien is in het najaar, met de kortere en nattere dagen, de kans op schimmel-aantasting een stuk groter.

Voornaamste schimmels in de moestuin

Krijgen we ondanks goede zorgen toch last van schimmels in de moestuin, dan kan het in sommige gevallen aangeraden zijn een bestrijding uit te voeren. Belangrijk hierbij is om de schimmel te herkennen zodat kan gezocht worden naar het meest effectieve middel om die schimmel te behandelen.

Kiemschimmels: treden voornamelijk op bij jonge plantjes die onder verkeerde omstandigheden (licht, temperatuur of bemesting) in het vroege voorjaar binnen worden voorgezaaid. Een goed grondmengsel en propere (ontsmette) zaaiteiltjes helpen om deze schimmels te onderdrukken. Ze worden gekenmerkt door plotse verwelking van het kiemplantje, een bruine tot zwarte insnoering van de stengeltjes of het afsterven van de jonge worteltjes.

Valse meeldauw: is een grote groep (een familie) van schimmels die verschillende gewassen in de moestuin (vnl. sla, ui, koolgewassen, druiven, komkommer, aardappel, tomaat en spinazie) kunnen aantasten. De sporen kunnen enkel kiemen als het blad lang genoeg nat blijft en de temperatuur voldoende hoog is. Vooral tijdens natte periodes in de zomer kan deze ziekte snel uitbreiden. Op de aangetaste planten ontstaan aan de onderkant van de bladeren poederachtige vlekken, die in een latere fase het gehele bladoppervlak bedekken. Aan de bovenzijde van het blad verschijnen gele vlekken, die later verdrogen, waardoor de ernstig aangetaste bladeren uiteindelijk afvallen. Ook de aardappelplaag (tast ook tomaten aan) behoort tot de groep van de valse meeldauwschimmels.

Meeldauw – witziekte: is een ziekte die vooral voorkomt tijdens zwoele periodes met zonnige, warme dagen en vochtige nachten en waar we dus voornamelijk in een nat voorjaar en in de late zomer en het najaar mee geconfronteerd worden. De aantasting start met verspreide, ronde vlekken schimmelpluis aan de bovenkant van de bladeren, dat al vlug het volledige blad en ganse scheuten gaat overwoekeren. Hierdoor groeien deze slecht uit en gaan ze misvormingen vertonen. In de moestuin zijn vooral de komkommerachtigen gevoelig voor deze ziekte.

Botrytis of grauwe schimmel: iseen typische rottingsschimmel die zowel jonge planten als delen van oude planten kan aantasten. In de moestuin worden vooral bonen en aardbei (vrucht én plant) getroffen door deze ziekte, vooral bij iets lagere temperaturen (10 tot 15°C) en hoge luchtvochtigheid. Ook andere gewassen kunnen getroffen worden door deze schimmel. De schimmel ontwikkelt zich vaak op verdorde bloemetjes en dringt zo de plant binnen. Al gauw ontstaat een bruingrijs schimmelpluis op de bladeren of vruchten, waarna deze wegrotten en afvallen

Roestschimmels: deze schimmel groeit onder het bladoppervlak maar is in een later stadium gemakkelijk te herkennen aan de bruinoranje sporenhoopjes die door de opperhuid heen breken en zowel aan de onder- als aan de bovenzijde van de bladeren als oranje vlekjes zichtbaar kunnen worden. Zwaar aangetaste bladeren kunnen volledig afsterven waardoor het getroffen gewas groeiachterstand oploopt. In de moestuin wordt vooral prei belaagd door deze schimmel. Bij gunstig weer, gematigd warm (10 tot 21°C) en vochtig, kan roest zich zeer snel verspreiden.

GB

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken