Net én ontsmet: Bij de familie Seuntiëns in Knegsel

In de Nederlandse Kempen ligt het melkveebedrijf van Jos Seuntiëns. Hij is getrouwd met Annemiek. Samen hebben ze drie kinderen. Het bedrijf telt 230 koeien in productie. Die laten zich melken door vier melkrobots. Hij is er trots op dat hij ruim 2,5 miljoen liter melk per jaar produceert met een areaal van amper 30 ha. “Ik run een intensief bedrijf, maar als het over CO2-voetafdruk gaat per liter, doet niemand het beter dan ik”, maakt hij zich sterk.

Varkensconcept vertalen

Toeleverancier MS Schippers is de bedenker van het HyCare-concept. Het internationaal opererende familiebedrijf ontwikkelde eerst een manier om de infectiedruk in varkensstallen drastisch in te perken. Nu wil ze hetzelfde concept uitbreiden naar de melkveehouderij. Dat vraagt een hele aanpassing, maar de vier hygiënische pijlers, kiemvrije leefomgeving, proper en kiemvrij drinkwater, poriënvrije vloeren en wanden en ongediertebestrijding, blijven bewaard. De twee zorgpijlers, structurele klauwverzorging en gezonde transitie, vervoegen de lijst.

Wat betekent dat voor Jos? Nog voor je zijn stal betreedt, zie je de rattenvallen staan. “Elke zes weken komt er iemand langs. Ze slaan alles digitaal op”, legt hij uit. Meteen na binnenkomst zie je de waterinstallatie, die automatisch chloordioxide bij het drinkwater mengt. “Een koe moet haar energie gebruiken om melk te produceren, niet om weerstand op te bouwen”, vindt Jos.

Regelmatig reinigen

Verder zijn de nodige oppervlakken in de stal, wand of vloer, gecoat. Dat maakt het niet alleen makkelijker om ze schoon te houden, na reinigen zijn ze ook properder omdat er niets achterblijft in de poriën van het beton. “Zonder heeft ontsmetting weinig zin”, meent Wilco de Crom, Europees divisiemanager Rundvee bij MS Schippers.

De Crom heeft Jos geholpen bij het uitrollen van het concept in zijn stal. Hij volgt de situatie nauwgezet op. “Jos heeft het druk. Hij zei me dat op zijn bedrijf zoveel mogelijk zo gemakkelijk mogelijk moet gaan. Nu, veel gaat automatisch, maar het blijft veel werk. Ik merk dat hij weleens vergeet zijn roosters te desinfecteren, of zijn drinkwaterbakken te reinigen. Wij staan erop dat hij dat twee keer per week doet.”

Jos bevestigt dat arbeid voor hem cruciaal is. “Vroeger kuistte ik minder op omdat het materiaal te ver lag, of omdat het niet goed werkte. Nu heb ik in elke hoek van de stal een borstel staan. Alles ligt op z’n plaats, klaar voor gebruik. De drukspuit kan ik aansluiten aan het drinkwater voor de koeien. Er moet serieus gewerkt worden. Dan moet je niet pielen, nee, dat moet vooruit!”

Verbeterde resultaten

Jos’ koeien geven nu 36,5 liter per dag, of 11.545 kg per jaar, volgens cijfers bekomen in april 2018. Voor de toepassing van het HyCare concept was dat nog 30,5 liter per dag, of 10.382 kg per jaar (cijfers bekomen in maart 2017). Ook de samenstelling van de melk evolueerde: van 1,18 vet en 1,02 eiwit bereikte Jos 1,37 vet en 1,24 eiwit.

Dat kan te maken hebben met de doorgedreven hygiënemaatregelen uit het HyCare-concept, maar er zijn ook andere mogelijke oorzaken. Volgens Jos droegen drie factoren bij aan de verbetering van zijn resultaten. “Ten eerste zijn er heel wat koeien geruimd in het kader van de fosfaatproblematiek”, somt hij op. “Verder hebben we een onafhankelijke voederadviseur ingeschakeld - Peter Van Dooren van Nutrivice - waardoor het voeder continu dezelfde structuur en voedingswaarde heeft. Ten slotte zijn er de verbeteringen in de verzorging van de dieren, waarin het HyCare-concept past”, besluit Jos.

Minder Mortellaro

Waar het HyCare concept echt een groot verschil maakt is in het voorkomen van de ziekte van Mortellaro. In maart 2017, vóór de toepassing ervan, had zo’n 70  % van Jos’ koeien er last van. In april 2018 was dat nog maar 10  %. “De stal heeft een sleuvenvloer. Ik wilde dagverse mest verwerken. Daar kan je iets van maken, weet je. Maar het is niet ideaal voor de klauwen”, verklaart Jos.

In het kader van het HyCare concept staan achter de vier melkrobots matten met een behandelend middel. Dat wordt automatisch bijgevuld. De koeien passeren er ongeveer vijf keer per dag. Doorgaans worden ze drie keer gemolken, en twee keer geweigerd. Jos vindt dit een pak handiger dan continu brandjes blussen met een voetbad.

Mestkorrels te koop

Waarom koos Jos zes jaar geleden toch voor verwerking van dagverse mest, en dus een sleuvenvloer in zijn nieuwe stal? “Ik wilde iets doen. Stilstaan is geen optie. Ik heb weinig grond, ik voel me niet aangesproken door bio, ik zou nooit kunnen winnen van zelfzuivelaars met traditie en ervaring... Maar mestverwerking, daar liggen mogelijkheden”, glimlacht hij.

“Wij schuiven dagverse mest af in een aparte put, dan pompen we het rechtstreeks de verwerkingseenheid in. Die scheidt de mest in een dunne en een dikke fractie. De dikke fractie gaat de composteringstrommel in. Ze wordt gecomposteerd, gehygiëniseerd en nagedroogd. Van het gezeefde resultaat persen we korrels. Die doen we in zakken en emmers om te verkopen, bijvoorbeeld aan hoveniers. We zijn er trots op dat dat gelukt is. Er zijn er niet zoveel die dat tot een goed einde hebben kunnen brengen”, vertelt hij met fier blinkende ogen.

De grote boze bank

Jos’ mestverwerkingsbedrijf is er dan ook niet zonder slag of stoot gekomen. De bank had geen oren naar zijn plannen. “Het risico was te groot, vonden ze, en dat begrijp ik wel”, zegt hij daarover. In plaats van bij de pakken te blijven zitten deed hij zijn plannen uit de doeken op een crowdfundingsplatform. Via zo’n website kunnen gewone burgers kleine bedragen toezeggen aan een project dat hen aanspreekt. “Ik ben er eigenlijk wel blij mee dat het zo is gelopen”, voegt Jos nog toe. “Op deze manier staat de mestverwerking los van mijn melkveebedrijf.”

Op de vraag of hij ervan droomt om meer grond te kopen antwoordt hij ontkennend. “Ik denk er niet aan. Goed, grond is vermogen, en dat kan een bank overtuigen, maar ik ben een ondernemer. Ik moet kunnen kopen. Goed voeder kan ik kopen. Het is er in overvloed, en het is spotgoedkoop. Iedereen wil weidegang tegenwoordig. Ik niet. We moeten diversiteit laten zegevieren.”

Proactieve houding

Hans Huijbers, voorzitter van de Nederlandse landbouwersorganisatie ZLTO, herinnert zich nog hoe het melkveebedrijf van Jos en Annemiek is begonnen: “In de jaren ‘70 hebben je ouders hier een voor die tijd grote stal gezet.” Hij prijst het koppel om de innovaties op hun bedrijf, de HyCare-aanpak, maar niet in het minst ook de mestverwerkingsinstallatie. “Misschien hoeft de publieke opinie niet zo tegen de landbouw te zijn met zulke innovaties? Misschien hebben we gewoon het verkeerde type stal?”, vraagt hij zich af.

Die publieke opinie wordt steeds belangrijker, aangezien elke maand 18 miljoen mensen van het platteland naar de stad trekken in de wereld. “Elke maand 18 miljoen minder producenten, en 18 miljoen meer consumenten”, zucht hij. “We hebben last van een extreme vorm van intensieve mensenhouderij.”

Om volstrekt onzinnige maatregelen van bovenaf te vermijden, moet de landbouw zelf een aantal uitdagingen aanpakken, vindt hij. “Boeren en tuinders hebben oplossingen. Ik ben trots op jullie bedrijf en jullie pro-actieve houding”, sluit hij af.

DC