Startpagina Economie

EU en Japan ondertekenen vrijhandelsverdrag

De EU en Japan hebben een vrijhandelsverdrag getekend. De overeenkomst kan een zeer positieve impact hebben op de landbouw, want Japan is één van de grootste netto-importeurs van voedsel. De EU lijkt vooral op de markten voor kaas, rundvlees en varkensvlees aan ruimte te winnen. Naast lagere heffingen en grotere importquota, kan de sector profiteren van de Japanse erkenning van ruim 200 geografische herkomstbenamingen, waaronder de Belgische Ardeense ham.

Leestijd : 4 min

De overeenkomst tussen de grootmachten moet nog door de volksvertegenwoordiging in de EU en Japan. De EU en Japan bereikten een jaar geleden al een principeakkoord. De overeenkomst is de grootste in haar soort ooit voor de EU, dat eerder wel al handelsovereenkomsten sloot met onder meer Zuid-Korea, Canada en Singapore. Voor de landbouw is dit met afstand de belangrijkste deal die tot nu toe gesloten is; een deal waarbij zelfs niets verloren wordt omdat Japan zelf nauwelijks voedsel exporteert. De weinige voedselproducten die Japan exporteert, betreft Oost-Aziatische niches die niet direct met Europese waar concurreren.

De overeenkomst is een overwinning voor de landbouw. Tot ergernis van de landbouwlobby in Brussel is de landbouw vaak pasmunt bij onderhandelingen, die vaak de industrie en diensten centraal stellen - maar nu was dat juist andersom. De Japanners krijgen meer ruimte voor hun auto’s, elektronica etc., wat met name bij de Italianen en Fransen al leidde tot politieke onrust, terwijl andersom meer voeding naar Japan zal gaan. Daarbij opgemerkt: Japan is al de vierde grootste markt voor de EU, wat betreft landbouwproducten.

Zowat alle handelstarieven verdwijnen door de overeenkomst, behalve op enkele ‘gevoelige’ goederen voornamelijk in de landbouwsector. Volgens de Europese Commissie zal het nieuwe handelsregime met name in het voordeel zijn van producenten van kaas, wijn, rundvlees en varkensvlees. Op deze markten concurreren leveranciers uit de EU vooral met leveranciers uit de VS, Australië en Nieuw-Zeeland. Van deze landen heeft alleen Australië ook een vrijhandelsakkoord met Japan weten te sluiten. Nieuw-Zeeland en de VS dreigen dus achterstand op te lopen.

Verlaagde importtarieven

De Japanse heffingen op rundvlees gaan over een periode van 15 jaar omlaag van 38,5 % naar 9 %. De heffingen op vers varkensvlees gaan bijna naar nul. Verwerkt varkensvlees uit de EU kan zelfs helemaal heffingsvrij naar Japan. Wat betreft kaas is de EU al dominant in Japan. De hoge heffingen (29,8 %) op harde Gouda- en Cheddar-kazen worden afgebouwd en een heffingvrij quotum wordt ingesteld voor verse kazen zoals Mozzarella, waarin het Belgische Milcobel de afgelopen jaren fors investeerde. Daarnaast wordt quota ingesteld voor onder meer aardappelzetmeel, boter, magere melkpoeder en wei. De heffingen op afgemaakte voedingsproducten gaan veelal snel naar nul.

85 % heffingsvrij

In totaal zal volgens de Commissie 85 % van de voedingsproducten uit de landbouw zonder douanekosten naar Japan kunnen worden geëxporteerd, al zullen er bij bepaalde producten overgangsperiodes gelden. Zo kan bij melkproducten, waarover de discussies erg moeilijk verliepen, een overgangsfase tot 15 jaar gelden. Rijst is helemaal buiten het akkoord gelaten, maar wordt in de EU alleen op vrij beperkte schaal geteeld in zuidelijke delen van Spanje en op de Italiaanse po-vlakte. In de praktijk gaat rijst uit de EU niet naar Japan en gaat een beperkt volume van Japanse rijst naar de EU.

Voor de Japanse boerenorganisaties, verenigd in Zen-Noh, was het behouden van de bescherming voor rijst een halszaak, maar de regering ziet hier ook strategisch belang in. Japan is zeer dichtbevolkt en wil niet voor haar basisvoedsel afhankelijk zijn van importen. In 1967 was Japan naar calorieën gemeten voor 73 % zelfvoorzienend. In 1989 was dit percentage gedaald naar 50 % om daarna te blijven steken rond 40 %. De overheid heeft als officieel doel een niveau rond 50 %.

Herkomstbenamingen

Daarnaast engageert Tokio zich om meer dan 200 geografische aanduidingen te erkennen, zoals de Belgische Ardeense ham, de Oostenrijkse Tiroler Speck, de Franse Roquefort of de Polska Wódka, die "hetzelfde niveau van bescherming zullen krijgen als in Europa", zo heet het. Voor de EU, thuishaven van zoveel bijzondere producten, is dat belangrijk.

Geen speciale investeerdersbescherming

Opvallend is dat de overeenkomst is gesloten zonder een bijzondere bescherming van investeringen af te spreken. Vaak wordt een zogeheten ISDS-mechanisme afgesproken, dat bedrijven die zich als buitenlandse investeerder gediscrimineerd voelen door een land de kans geeft bij een speciale rechtbank hun gelijk te halen. Het mechanisme leidde al tot controverse, want activisten en vooral progressieve politici vrezen dat grote bedrijven zo worden bevoordeeld ten opzichte van gewone burgers en kleine bedrijven, en wellicht wetgeving kunnen gaan ondermijnen. De EU en Japan zien elkaar als ontwikkeld genoeg om te kunnen vertrouwen op de reguliere rechtbanken. Het weglaten van ISDS maakt het gemakkelijker de overeenkomst goedgekeurd te krijgen door de EU-lidstaten.

Signaal naar de VS

"Vandaag is een historische dag”, zo valt te lezen in een gezamenlijk persbericht van de Japanse premier Shinzo Abe en Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. "Wij vieren de ondertekening van een ambitieus handelsakkoord tussen twee van de grootste economieën van de wereld." Het is een subtiele steek richting de VS, dat zich na de verkiezing van president Donald Trump terugtrok uit een handelsakkoord waar ook Japan deel van uitmaakte, en een handelsovereenkomst met de EU in de ijskast zette.

Japan is niet meer zo sterk als in de jaren ‘80 en vroege jaren ‘90 maar behoort nog altijd tot de grootste economieën ter wereld. Gekeken naar individuele landen zijn alleen de economieën van de VS en China groter. Als de EU als een blok wordt beschouwd, dan is Japan de vierde grootste economie ter wereld. Het land telt 127 miljoen inwoners, die erom bekend staan grote waarde te hechten aan kwaliteit. Het Japanse importregime staat dan weer bekend als zeer streng, terwijl het land haar landbouw beschermt met hoge subsidies en torenhoge importheffingen, zeker wat betreft rijst.

JCB

Lees ook in Economie

Dalende melkpoedermarkt door zwakke mondiale vraag

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 7 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan in dalende lijn, de voorraden zijn zowel in Europa als in de VS laag door een lagere productie.
Meer artikelen bekijken