J e kan veel lezen over de droogte, maar je ziet pas echt wat de gevolgen zijn als je het met eigen ogen in het veld ziet. Landbouwleven ging op bezoek bij Frederick Claerhout. Een teler die ervaring heeft met een hele resem aan groenten. Op zijn middelgroot bedrijf zet hij prei, bloemkool, aardappel, bonen en venkel voor de industrie, en knolselder, prei en witte kool voor de versmarkt.
We gaan het gesprek aan met Claerhout, maar ook met Bart Debussche, sectoradviseur openluchtgroenten bij het Departement Landbouw en Visserij, en Hilde Dhuyvetter, directeur Ingro, de telersvereniging voor industriegroenten. Wat is het resultaat bij de geoogste groenten? En wat verwachten ze voor de komende oogsten?
In ieder geval, de droogte heeft de gewassen in heel België erg doen afzien. Dit jaar begon de hitte later en zijn er meer hittedagen dan vorig jaar. “Vooral de dagen waar het meer dan 30 °C was, doen veel schade aan het gewas”, vertelt Bart Debussche.
Bloemkool en spinazie
Bloemkool wordt door de drie als een groot slachtoffer aanzien, alhoewel Frederick opmerkte dat ook de prei op zijn percelen lijdt. “De kleine plantjes prei en bloemkool hebben echt afgezien, zeker als ze niet goed toegedrukt zijn bij het planten”, vermeldt de teler. De eerste vrucht bloemkool werd geoogst eind juni tot zelfs bijna half augustus. “Die bloemkolen konden nog goed beregend worden, zo’n vijf keer met 25 tot 30 L, maar daar zijn dan ook hoge kosten aan verbonden. De opbrengst hier is nog oké, maar wel lager dan gemiddeld”, vertelt Bart. “En de kwaliteit is ook lager dan vorig jaar, wat wil zeggen dat dit jaar de droogte erger is”, gaat Hilde verder.
In het veld ziet Frederick problemen in opkomst bij de tweede vrucht bloemkool. “Bijkomend probleem is dat als men later plant, het oogsten ook later zal zijn in het jaar, en in het najaar is er meer risico door eventuele vorst of wateroverlast”, voegt Hilde toe.
Niet alle spinazie kon gezaaid worden. Door het oppervlakkige wortelgestel is beregening noodzakelijk bij een droge periode. Omdat dit niet voldoende kon, is ook de opbrengst lager. Het gewas kon immers niet voldoende herstellen omdat het maar zes weken staat. Een gewas erna is niet evident, door de uitgedroogde grond.
Bonen en erwten verdroogd
Een heel deel bonen zijn dit jaar niet ingezaaid, en van wat nu geoogst is, is de opbrengst erg slecht. “En dat terwijl bonen een teelt is die niet veel regen nodig heeft”, vertelt Frederick. “Misschien zal het voor bonen die wat later gezaaid zijn nog iets beter uitdraaien, maar dat is jammer genoeg niet de grote massa omdat de bodem vaak al te droog was voor uitzaai en/of de opkomst slecht was van de bonen die later uitgezaaid werden”, aldus Hilde. De opbrengst nu ligt drie tot vier keer lager dan normale jaren, bij bonen, maar ook bij erwten. “Veel bonen zijn gewoon opgedroogd”, verklaart Frederick. En voor erwten is de slechte oogst een catastrofe, want het is één van de belangrijkste teelten qua areaal in België (rond de 10.000 ha).
Afwachten bij uien, prei en wortelen
Uien en wortelen heeft Frederick niet op zijn veld staan, maar ook daarover kan gezegd worden dat de verwachte oogst dit jaar niet goed zal zijn. De uienoogst is gestart en zal doorgaan tot in september. “Maar er moet beregend worden om te kunnen rooien, en normaal heb je bij die teelt amper water nodig, dus dat is niet voorzien”, zegt Debussche ferm. Men merkt nu al dat er niet voldoende kilogrammen zullen worden geproduceerd. “De uien zijn erg klein, dus we verwachten dat de sortering ondermaats is”, gaat hij verder.
De herfstprei staat flauw. “Voor de prei die in oktober-november geoogst wordt is het afwachten”, vertelt Hilde. “Ook de wortelen staan flauw, maar uitspraken over de opbrengst en kwaliteit kunnen we niet doen omdat de oogst nog moet starten.” De regen kan op zich nog veel goed maken, maar dat is ook nog niet zeker. “Dat hangt nog af van de eventueel komende regen.”
Het is nog even koffiedik kijken voor alle groenten die nu nog in het veld staan en pas in de herfst of winter geoogst worden.
Verwerkende industrie panikeert
Ook voor de verwerkende industrie zijn er nog veel vraagtekens. Er wordt er lichtjes gepanikeerd. “De afnemers hebben verhoogde productiekosten en minder verwerkt product, en telers hebben eveneens hogere kosten in combinatie met lage opbrengsten. Misschien moet er meer gepraat worden met alle schakels van de voedingssector en moet er meer nagedacht worden over duurzamere contracten, waterbeschikbaarheid of verzekeringen...”, vertelt de Ingro directrice. Ingro is een strategieproject gestart waarbij samen met de afnemers wordt gepraat over de toekomst.
Met de stocks gaat het ook niet goed. “De levering naar klanten gebeurt in een totaalpakket: als je een of twee producten niet kan leveren, dan kijkt men ergens anders. Het enige ‘voordeel’ nu, is dat de droogte over heel Europa heeft gewoed en overal dezelfde problemen heersen. Met andere woorden: als ze het hier niet kunnen leveren, zal het ergens anders ook niet kunnen.”
Druppelirrigatie toekomst?
Het watertekort speelt de landbouwer duidelijk parten. Er is een verbod op captatie van water in onbevaarbare waterlopen, maar een bijkomend probleem is dat in de enige waterbron in de buurt blauwalgen aanwezig zijn. En dat terwijl zelfs beregend moet worden om te kunnen planten, maar ook na de oogst om te kunnen ploegen. Dit jaar is de situatie echt extreem, wat laat nadenken over mogelijk komende droogteproblemen. De landbouwer moest daarom voor zichzelf uitmaken wat die beregent en wat niet, rekening houdend met de kosten van de beregening. “2 à 3 € per kuub enkel voor transport is echter duur, en dan is dat zonder de kosten van de beregening bij. Maar een landbouwer probeert alles om zijn teelt te redden”, benadrukt Bart.
Ook bij Claerhout werden die berekeningen gemaakt om te zien wat financieel het beste is. “Wij hebben in knolselder slechts een gedeelte beregend”, vertelt Frederick. Hij ziet een oplossing in druppelirrigatie. Op die manier kan je in fracties beregenen en maak je je minder afhankelijk van de weersomstandigheden. Met druppelirrigatie bespaar je niet alleen water, maar ook energie en tijd. “Daar hangt natuurlijk ook een prijskaartje aan vast”, voegt Hilde toe. Peilgestuurde drainage zoals in Nederland is ook niet mogelijk, omdat in België meer hellende percelen zijn.
Ardo voorziet water
Een antwoord op het watertekort is echter al voorhanden in Ardooie. Over een gebied van 500 ha zal Inero, een coöperatie van telers, gezuiverd afvalwater van het groenteverwerkend bedrijf Ardo aan 47 landbouwers voorzien. Een leidingnetwerk brengt water op druk tot op het perceel, tegen 0,73 tot 0,90 €/m³ . De aanleg van het 25 km lange ondergrondse leidingnetwerk is gestart eind mei. 11 km leidingen moeten gelegd worden in 2018 en de laatste 14 km in 2019. Claerhout heeft niet alleen enkele hydranten ter beschikking van zijn percelen, hij zetelt ook in het bestuur bij Inero. “Het zal één van de oplossingen zijn om ons van water te voorzien. Er is geen sprake van één oplossing, het is een én-én verhaal”, klinkt het.
MV
