Gesplitste aankoop als techniek van successieplanning

Wanneer goederen verkocht worden is dat klassiek een gebeuren met twee partijen, met name een koper en een verkoper. De kopende partij kan echter ook bestaan uit meerdere personen die samen kopen, de mede-eigenaren, of meerdere personen die onderling het genot en de naakte eigendom verdelen, de vruchtgebruiker en naakte eigenaar. Het is precies om deze laatste categorie dat het gaat.

Gesplitste aankoop

Bij een zogenaamde gesplitste aankoop verwerft één van de kopende partijen het vruchtgebruik op de verkochte zaak, terwijl de andere kopende partij de naakte eigendom verwerft. Na dergelijke gesplitste aankoop zal de vruchtgebruiker het dagelijks genot hebben van de gekochte zaak voor de afgesproken duur van het vruchtgebruik, terwijl de naakte eigenaar louter het eigendomsrecht zonder het genot krijgt. Na afloop van het vruchtgebruik, dat dikwijls gekoppeld wordt aan de levensduur van de vruchtgebruiker, bekomt de naakte eigenaar het genot van de gekochte zaak terug. Op het einde van het vruchtgebruik wordt de naakte eigenaar dus terug een volle eigenaar.

Successieplanning

Reeds lang werd de gesplitste aankoop beschouwd als een mooie techniek om aan successieplanning te doen. Bij de aankoop van een onroerend goed konden ouders of grootouders immers zorgen dat zij zelf het levenslang genot verwierven op een onroerend goed en dat hun kinderen of kleinkinderen hetzelfde onroerend goed na hun overlijden zonder betaling van een erfbelasting zouden ontvangen.

Hiertoe volstond het voor de ouders of grootouders om de prijs van het onroerend goed dat ze wilden kopen deels aan hun kinderen of kleinkinderen te schenken, zodat deze de naakte eigendom konden kopen. Bij de notaris verschenen dan de ouders of grootouders als kopers van het vruchtgebruik, terwijl de kinderen of kleinkinderen verschenen om de naakte eigendom te kopen.

Naar gelang de manier waarop de gelden aan de kinderen of kleinkinderen worden overgemaakt, bedragen de schenkingsrechten nul of drie procent. Dergelijke schenkingsrechten liggen dus duidelijk lager dan de klassieke erfbelasting. Zelfs wanneer de kinderen of andere begunstigden zelf volledig instonden voor de betaling van de naakte eigendom, kon op dergelijke manier nog altijd een stuk successierechten (erfbelasting) worden vermeden, met name ten belope van de waarde van het vruchtgebruik.

Vlabel

De Vlaamse Belastingsdienst meende dat het gebruik van de techniek van de gesplitste aankoop toch moest leiden tot het betalen van erfbelasting op de waarde van het volledige goed (dus naakte eigendom en vruchtgebruik waarde) indien de schenking niet werd geregistreerd in België en indien er dus geen schenkbelasting werd betaald.

Dit standpunt zorgde er dus voor dat schenkers niet langer via een handgift of bankgift aan een nultarief de gelden voor de verwerving van de naakte eigendom konden overmaken aan hun begunstigden. Ook een fiscaal interessante schenking voor een Nederlandse notaris (ook wel gekend als de kaasroute) werd hierdoor plots onaantrekkelijk.

In dergelijk geval zou de Vlaamse Belastingsdienst immers erfbelasting aanrekenen op de volledige waarde van het goed dat na het overlijden van de schenker aan de begunstigde toekwam.

Raad van State vernietigt

Bij de Raad van State werd een beroep ingediend tot vernietiging van dit standpunt van de Vlaamse Belastingsdienst. De Raad van State stelt in haar arrest van 12 juni 2018 vast dat het bestreden standpunt nr. 15004 een wijziging van interpretatie door de administratie bevat die nadelig is voor de rechtsonderhorige-belastingplichtige en die niet spoort met strikte interpretatie van de belastingwet. Om die reden beslist de Raad van State het standpunt te vernietigen.

En nu?

Door dit arrest kan weer zorgeloos gesplitst worden aangekocht, waarbij de schenkers ook nog eens de nodige fondsen voor de financiering van de naakte eigendom in de hand of via overschrijving aan nul procent kunnen geven. Daarnaast wordt ook een schenking van geld, effecten of een beleggingsportefeuille met voorbehoud van vruchtgebruik mogelijk.

Met dergelijke schenking met voorbehoud van vruchtgebruik op geld, effecten of een beleggingsportefeuille kan de schenker nog zijn hele leven de intresten en dividenden blijven innen, de effectenportefeuille beheren en de touwtjes in handen houden binnen de vennootschap waarvan hij de aandelen schonk. Om te schenken met voorbehoud van het vruchtgebruik wel altijd beroep worden gedaan op een notaris.