“Geen paniek nodig, maar wel de hoogste voorzichtigheid”
Zijn alle varkens per definitie gedoemd nu er Afrikaanse Varkenspest bij everzwijnen is gevonden? Zeker niet, meent Prof. Jeroen Dewulf. Zelfs met geïnfecteerde everzwijnen in de buurt kan je veilig varkens houden. Voorwaarde is een sluitende bioveiligheid.
Jeroen Dewulf is professor veterinaire epidemiologie en hoofd van de gelijknamige eenheid aan de Universiteit van Gent. Hij is ook lid van het Wetenschappelijk Comité van het FAVV, dat adviezen formuleert over de aanpak van onder meer Afrikaanse Varkenspest.
Had u de Afrikaanse Varkenspest zo snel in ons land verwacht?
Ik had het op termijn wel bij ons verwacht, maar wat verbaast is de grote jump die het virus genomen heeft. We zagen het oprukken vanuit Oost-Europa, en iedereen had verwacht dat het langzaam doorheen Duitsland zou trekken. Wat we nu zien is dat het virus een sprong van 1.000 kilometer gemaakt heeft.
In Duitsland is het virus nog niet vastgesteld. Is dat omdat het er niet is, of omdat men niet grondig zoekt?
Of het er al dan niet is, daar durf ik mij niet over uitspreken. Het virus zat in ieder geval niet ver van de Duitse grens. Maar ik ga ervan uit dat men er in Duitsland goed naar zoekt. Het is in ieder geval onrealistisch dat het virus dwars door Duitsland zou zijn getrokken zonder dat het opgemerkt werd.
U vermoedt een menselijke link?
Het onderzoek loopt, maar ik denk inderdaad dat transport er iets mee te maken heeft gehad, zij het van dieren, dierlijk afval of producten.
Is het wel mogelijk om in een land met zoveel varkens als België de varkensbedrijven vrij te houden van Afrikaanse varkenspest?
Ik denk het wel. Je moet al behoorlijk intensief contact hebben vooraleer je het virus overdraagt. Zolang er geen direct contact is tussen besmette dieren en niet-besmette dieren of zolang je geen geïnfecteerd materiaal in het bedrijf brengt, kan je het buiten houden.
Ook op langere termijn?
Het is te doen, maar het is er nu niet makkelijker op geworden natuurlijk. We weten ook niet hoeveel geïnfecteerde everzwijnen er zijn. Als er veel everzwijnen het virus zouden uitscheiden, dan is het risico groter natuurlijk. Op dit moment is er veel aandacht voor de Afrikaanse varkenspest, maar als deze inspanning maanden volgehouden moet worden, bestaat de mogelijkheid dat de aandacht verslapt en dat er weer risico’s worden genomen of de bioveiligheid niet helemaal correct wordt toegepast. De duivel zit in de details.
In Wallonië bevindt zich het merendeel van de Belgische biologische varkenshouders, die varkens houden met uitloop. Volstaat een dubbele afsluiting rond die uitloop?
Als die omheiningen stevig genoeg zijn om direct contact te vermijden, zou dit voldoende moeten zijn. Een aandachtspunt is dat er evenmin contact mag zijn met voeder zoals bijvoorbeeld in silo’s. Deze trekken uiteraard everzwijnen aan. Als daar speeksel of mest in achterblijft, heb je een risico tot insleep. Ook als er mest op het erf zou liggen, waar vervolgens een boer met zijn laarzen doorstapt.
Maar we hoeven niet te vrezen voor de verspreiding via lucht?
Je moet in de wereld van de biologie heel voorzichtig zijn met te spreken in termen van 0 of 100% kans, maar de kans op verspreiding via de lucht is toch zeer klein. We weten dat er in landen waar Afrikaanse Varkenspest circuleert bij wilde everzwijnen conventionele varkensbedrijven zijn die mits de nodige aandacht voor bioveiligheid blijven draaien zonder enig probleem. Mocht het virus zich via de lucht verspreiden, zou dat niet lukken. Maar als er een fout gebeurt, kan het wel binnenraken. Denken we bijvoorbeeld aan ongediertebestrijding.
Er waren recent berichten over maïs die werd omgewoeld door everzwijnen. Zou het virus eventueel via korrelmaïs en de veevoeding in de stal kunnen komen?
Dat is in principe wel een mogelijkheid, indien er speeksel of mest aan die maïs zou hangen. Het is iets waarvoor we aandachtig moeten zijn.
Slotsom, paniek is niet nodige, maar wel waakzaamheid?
Er is inderdaad geen paniek nodig, maar we moeten wel de hoogste voorzichtigheid installeren en alle nodige maatregelen nemen zodat de gedomesticeerde varkens niet geïnfecteerd raken. Dat moeten we te allen prijze vermijden. Als we hierin niet slagen, wordt het een drama.
Alle everzwijnen bejagen hoeft niet?
Ik ben geen specialist in wildbeheer, maar ik heb op congressen ook van specialisten gehoord dat het intensief bejagen een omgekeerd effect kan hebben. De kans dat je alle dieren van een groep ‘pakt’ is heel klein en de overblijvers verspreiden zich. Het reduceren van de populatie everzwijnen kan helpen, maar het is eigenlijk een preventieve maatregel. Je kan dat maar veilig doen in een populatie die niet geïnfecteerd is.
