Stormweer in afzet Belgisch varkensvlees
Bij het afsluiten van de krant was van 11 landen buiten de EU bekend dat ze de invoer van Belgisch varkensvlees opschorten als gevolg van de ontdekking Afrikaanse varkenspest bij wilde everzwijnen in ons land. Maar nog erger is het gedrag van Europese en zelfs binnenlandse afnemers, aldus Michael Gore van sectororganisatie Febev.
Hoe groot de Afrikaanse varkenspest (AVP) ook nog mag evolueren, één ding is duidelijk: er is absoluut géén gevaar voor de volksgezondheid. Er is ook niemand die dat in vraag stelt. “Het virus heeft in zijn gastheer bepaalde receptoren nodig om te kunnen aanslaan die mensen gewoon niet hebben”, aldus professor Veterinaire Epidemiologie Jeroen Dewulf (Ugent). Iedereen weet dat, maar toch wordt AVP gebruikt om zich af te schermen van Belgisch varkensvlees.
Handelsakkoorden
Grofweg zijn er twee markten voor het Belgisch varkensvlees: landen uit de EU enerzijds en landen daarbuiten (zie kader). Met landen buiten de EU zijn handelsakkoorden afgesloten: vrijwillige overeenkomsten tussen twee partijen. Als in die overeenkomsten als voorwaarde vermeld staat dat België vrij moet zijn van Afrikaanse Varkenspest, dan kan er niet geëxporteerd worden. “De certificerende agent van het FAVV oordeelt in die gevallen dat hij geen exportpapieren kan ondertekenen, terecht ook”, zo zegt Michael Gore van sectororganisatie Febev (slachthuizen, uitsnijderijen en groothandels).
Voor elf landen zou export op die manier momenteel niet mogelijk zijn. Het gaat om Zuid-Korea, China, Taiwan, Wit-Rusland, Mexico, Zuid-Afrika, Japan, Singapore en de Filipijnen. Ook zouden vijf landen schermen met de Afrikaanse varkenspest om hun invoer van diervoeders te stoppen, met name Oekraïne, Zuid-Korea, China, Wit-Rusland en Servië. Beide lijsten kunnen nog groeien.
Vooral de stop vanuit China komt hard aan bij de Belgische exporteurs. China eist uitdrukkelijk dat het land van herkomst vrij moet zijn AVP. China maakt geen onderscheid tussen wilde everzwijnen uit het uiterste zuiden van de provincie Luxemburg en gedomesticeerde vleesvarkens van aan de kust. “Voor China is België maar een stadje groot”, aldus René Maillard van Belgian Meat Office, dat de Vlaamse varkensvleesexport ondersteunt.
Miljoenen euro’s
China is ook de markt waar een groot deel van het zogenaamde vijfde kwartier naartoe ging: staarten, hoofden, poten... “Landen als China zijn heel interessant omdat ze in verhouding een betere prijs geven voor dat soort producten”, aldus Maillard. “Ze zijn ook moeilijk te vervangen, enkel aan een veel lagere prijs.”
Gore beaamt: “Als we niet meer in staat zijn om het karkas voor 100 % te valoriseren, dan hebben we een probleem. Naar schatting zit nu 3.000 ton varkensvleesproduct op vrachtwagens en in zeecontainers waarvoor we niet weten wat er mee moet gebeuren. Een veelvoud hiervan zit nu in stock. Het gaat over vele tientallen miljoenen euro schade aan de keten.”
Maillard benadrukt dat het nu nog wat te vroeg is om een definitieve balans op te maken. “Je weet nooit wat de dag van morgen gaat brengen. We weten niet hoe lang het embargo gaat duren. Gaat de epidemie verder uitdijen, worden varkensbedrijven besmet... iedereen tast wat in het blinde. Voorzichtigheid is voor alle partijen geboden.”
Er is ook ruimte voor onderhandeling. Sommige handelsakkoorden laten een kier van de deur open voor territoriale zonering, waarbij varkens uit niet-besmette gebieden wel zouden binnen mogen. Andere landen laten het onderscheid toe tussen wilde varkens en gedomesticeerde varken, of tussen verschillende varkensproducten. “Het is dus mogelijk dat een bepaald land een embargo heeft gesteld voor levende varkens uit ons land maar dat varkensproducten wel nog zijn toegelaten”, bevestigt Dorine Van Geert namens het FAVV.
Het uitklaren van wat men kan en wil toelaten zal een werk worden van de komende uren en dagen, maar kan tot een jaar in beslag nemen, verwacht Gore.
Oneerlijke handelspraktijken
89 % van de Belgische export blijft binnen de EU, en daarbinnen geldt verkeer van goederen. Maar ook daar vallen er klappen, en die komen gezien de omvang misschien zelfs nog harder aan dan wat er buiten Europa gebeurt. Afnemers ruiken bloed en drukken op de prijzen, zo ondervinden Febev-leden. “In Nederland en Duitsland wordt de druk op de ketel erg opgevoerd om de prijzen naar beneden te drukken. Dat is nefast voor onze leden en zal afstralen naar de prijs die boeren voor hun varkens ontvangen”, aldus Michael Gore. Wat Nederland betreft heeft Vion toegegeven de import van varkens uit België stop te zetten. Tönnies stelt al voor de crisis geen Belgische varkens meer te slachten.
Febev spreekt van ‘oneerlijke handelspraktijken.’ “Er is strikt genomen geen belemmering om in Frankrijk of Nederland te vermarkten. Het spel wordt puur commercieel uitgespeeld om via oneigenlijke druk aan een gunsttarief te kunnen aankopen. Aankopen waarvan iedereen weet dat er sanitair gezien geen enkel probleem mee is”, klaagt Gore aan. Febev heeft de situatie al aangeklaagd bij Federaal minister van Landbouw Ducarme.
Ook op de binnenlandse markt worden de eisen onredelijk bijgesteld. “Ik hoor signalen dat grootwarenhuizen uit ons land geen varkens meer willen van binnen de besmette zone, maar ook niet van vele kilometers errond. Slachthuizen moeten zich hiernaar voegen willen ze nog leveren. We worden uitgemolken omwille van een probleem dat zelfs geen rechtstreeks verband houdt met de varkenshouderij.”
Ondertussen kijkt iedereen met een bang oog naar de varkensprijzen. Febev verwacht lagere prijzen. “Wij pleiten voor marktcompenserende maatregelen zodat de varkenprijzen maximaal gehandhaafd kunnen worden”, aldus Gore. “De hele keten wordt immers getroffen: van voederfirma’s over varkenshouders tot slachthuizen en uitsnijderijen.”
