Startpagina Akkerbouw

Bewaarloods: praktisch, energie-efficiënt en intelligent gemaakt

Voor de bewaring van hun chipsaardappelen maken de gebroeders Josse en Jan Peeters uit het Vlaams-Brabantse Huldenberg sinds 2000 gebruik van een professionele bewaarloods. De laatste jaren werd verder geïnvesteerd in de bewaarinfrastructuur: zonnepanelen, nieuwe ventilatoren en bewaarcomputer, mechanische koeling, een weerstation en een afdak om in- en uit te schuren. De loods is op zijn minst gezegd met de tijd mee, maar is vooral intelligenter en energie-efficiënt geworden en praktisch.

Leestijd : 9 min

Tot voor het jaar 2000 werden de aardappelen van de familie Peeters ‘af land’ geleverd. “Toen waren het Bintjes die niet de chipsindustrie als bestemming hadden. Dit was vaak moeilijk werken met de afnemers, zowel op logistiek vlak als op het respecteren van gemaakte contracten”, schetst ons Josse de situatie eind vorige eeuw op hun akkerbouwbedrijf ‘Hof Ten Bosch’. “Mijn broer en ik hebben dan de knoop doorgehakt om een bewaarloods te zetten. Terzelfder tijd hebben we via familiecontacten kennisgemaakt met een afnemer die geïnteresseerd was om ons chipsaardappelen voor hem te laten verbouwen.

Stevige fundering

In januari 2000 is de bouw van de bewaarloods gestart met allereerst een ‘groot’ grondwerk en stabiliseringsmaatregelen. De boerderij van de familie Peeters ligt in een glooiend landschap en ze wilden de bewaarplaats vlak naast de vierkantshoeve bouwen. Daarom is er voor gelijkaardige materialen gekozen. Zo zijn er betonpanelen met steenstrips geplaatst omdat dit voor de mooiste aansluiting met de bestaande bakstenen hoeve zorgt.

Deze staat bovenaan een vallei waardoor voor de bouwplaat aan de ene zijde enkele meters grond is weggegraven en aan de andere kant, wel 9m is aangevuld. De Kock, een grondwerker uit de streek, voerde de werkzaamheden uit. Achteraf liet de bouwheer een stabiliteitscontrole uitvoeren. Hieruit bleek dat de aangevoerde zone, steviger was dan de zone waar grond werd weggegraven. “Een mooie reclame voor de grondwerker, die schitterend werk had geleverd”, concludeert Josse Peeters. Hij had dan ook flink steenslag ingevoerd en de grond aangetrild om te verdichten.

De professionele aardappelbewaarplaats die in 2000 gebouwd is met ‘uiterlijk’ dezelfde stijl als de vierkantshoeve.
De professionele aardappelbewaarplaats die in 2000 gebouwd is met ‘uiterlijk’ dezelfde stijl als de vierkantshoeve. - TD

Twee cellen

Van in het begin zijn de broers gestart met een professionele bewaarplaats: een roostervloer met ondergrondse kanalen en dwarsventilatie. Zo valt de bewaring beter te sturen naargelang de aardappelen die binnen liggen. Aan beide kopzijden van de loods is een toegangspoort gemaakt, zodat langs twee kanten aan het ingeschuurde product gekomen kan worden. De loods kan perfect in twee bewaarcellen opgesplitst worden.

Het eerste jaar dat er aardappelen binnen bewaard werden (oogst 2000) is de loods ook opgeplitst. Enerzijds werd het vertrouwde Bintje nog geteeld. Anderzijds werden voorzichtig de eerste stapjes gezet om 9 ha chipsaardappelen te telen. Een ‘mobiele’ houten muur werd dwars in de loods geplaatst om de Bintjes te scheiden van de toenmalige Saturna chipsaardappelen.

De ruimte tussen de poten van de houten muur waren smaller dan de bak van de verreiker. Dit was dus allesbehalve handig bij het uitschuren en vanaf het eerste moment kwam de houten muur gehavend uit de bewaring. Dat was geen werk, besloten de gebroeders Peeters. Tegelijk viel de teelt, en ook de opbrengst, van de chipsaardappelen goed mee, waardoor het jaar erop enkel nog chipsaardappelen werden geteeld en een beperkte oppervlakte vrije aardappelen voor de thuisverkoop.

Geïsoleerd tegen warmte

“De loods is vooral geïsoleerd tegen de warmte. Tegen de koude is veel minder nodig, want we kennen geen winters meer zoals vroeger. Ik herinner mij als kind dat wij iedere winter makkelijk in de sneeuw konden spelen. Als het nu sneeuwt, moet ik mij met mijn zoon naar buiten haasten om te genieten van de sneeuw, want hij is zo weer weg”, illustreert Josse.

De drukvaste wanden bevatten 8 cm polyurethaan isolatie, de andere wanden 6 cm. Voor het dak werd 8cm isolatie geadviseerd, maar de gebroeders Peeters hebben zelf gekozen om richting 12 cm te gaan.

Vorig jaar werden er nieuwe energiezuinige en in debiet regelbare EC-ventilatoren geplaatst.
Vorig jaar werden er nieuwe energiezuinige en in debiet regelbare EC-ventilatoren geplaatst. - TD

Ventilatie

Bij de bouw werden 12 axiaalventilatoren met terugslagkleppen geplaatst. Tussen de bestelling en de plaatsing ervan werd uiteindelijk nog voor een ander type gekozen, dat veel geluidsstiller is. Nog nooit heeft een buurtbewoner klachten geuit over het lawaai van de ventilatoren. De oorspronkelijke ventilatoren stonden tot 2017 geïnstalleerd en hebben ondertussen plaats gemaakt voor nieuwe moderne EC-ventilatoren. Deze kaderen binnen het ‘innovatief’ project dat de broers vorig jaar hebben uitgewerkt, maar hier later meer over in dit artikel. Deze EC-ventilatoren hebben een meerkost in aanschaf, maar dit valt terug te verdienen doordat ze energie-efficiënter zijn.

Om een piekbelasting op het net en eventueel stroomuitval te vermijden moesten de oude ventilatoren één voor één opgestart worden, met een korte tijdspanne tussen iedere ventilator. De nieuwe ventilatoren starten allemaal samen rustig op van 0% tot 100% van hun vermogen, afhankelijk van wat nodig is. Het resultaat is dat op het erf van de familie Peeters een stapel ‘oude’ ventilatoren en terugslagkleppen wacht op een nieuwe eigenaar of bestemming.

Bewaarperiode verlengt steeds

Het eerste jaar werden de aardappelen uit voorzichtigheid tot februari-maart bewaard. Ondertussen werd de bewaarperiode verlegd naar april-mei en zelfs mei-juni.

De broers merkten dat de afnemer de vraag had om de aardappelen nog langer te bewaren. Deze wist ook dat de broers over een goede bewaarloods beschikten. Ze voelen dat de afnemer geen logistieke kopzorgen wil en ook geen stress wil omwille van het opbrengstpotentieel van vroege aardappelen in de zomer. “Een verwerker wil zekerheid van aanvoer en kwaliteit”, stelt Jan. “Bij ons vindt hij dit”.

Daardoor groeide de interesse bij de broers in mechanische koeling via frigocellen die in de nok van de aardappelloods hangen. In 2016 werd hiervoor de eerste aanzet gegeven. In 2017 werden de frigocellen voor het eerst aangeschakeld. Finaal werd het toch spannend om alles op tijd af te krijgen. Twee dagen na oplevering gingen vorig jaar de eerste aardappelen de bewaarplaats met nieuwe mechanische koeling binnen.

“Geen kwaad woord over de mensen van Altez (bouwfirma) of Tolsma (bewaartechniek), iedereen heeft zijn best gedaan om alles op tijd af te krijgen. Op een andere werf had de bouwfirma vertraging opgelopen, zodat het even spannend werd, maar alles is mooi in orde gekomen”, blikt Josse tevreden terug.

In 2011 werd het dak voorzien van zonnepanelen, maar deze lagen in de weg om de verankering te plaatsen voor de bevestiging van de frigocellen.

De installateur van de zonnepanelen kwam een deel van de installatie demonteren, zodat de mensen van Altez de plaats hadden om door het dak de gaten te boren voor de koelelementen. Deze gaten waren perfect op maat geboord, zodat Tolsma even later feilloos verder kon met de verdere bewaarinstallatie.

Het weerstation dat mede zorgt voor een slimme aansturing van de energiebehoefte van de aardappelbewaarloods.
Het weerstation dat mede zorgt voor een slimme aansturing van de energiebehoefte van de aardappelbewaarloods. - TD

Innovatief project

Op het landbouwbedrijf van de familie Peeters zijn diverse innovaties aanwezig: een weerstation, zonnepanelen, energiezuinige ventilatoren, mechanische koeling, een bewaarcomputer, … Alleen waren deze tot voorheen niet met elkaar verbonden.

De oude bewaarcomputer was niet afgestemd op de mechanische koeling, maar wel op de nieuwe ventilatoren. Hierom werd de stap gezet naar een andere bewaarcomputer. Door de leverancier werd de mogelijkheid geboden om een ‘slimme’ module aan te schaffen, zodat de bewaarcomputer ook mee verbonden was met het weerstation en de zonnepanelen.

Slim sturen

In de praktijk komt het er nu op neer dat de bewaarcomputer zich informeert bij het weerstation over de weersvoorspelling om te weten wanneer de zonnepanelen het meeste energie produceren. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat het vandaag bewolkt is, maar morgen zonnig. De bewaarcomputer kan dan beslissen om een dag te wachten met koelen of ventileren.

De nieuwe bewaarcomputer die rekening houdt met de weersvoorspelling om zo  maximaal aan de energievraag te voldoen met eigen opgewekte zonne-energie.
De nieuwe bewaarcomputer die rekening houdt met de weersvoorspelling om zo maximaal aan de energievraag te voldoen met eigen opgewekte zonne-energie. - TD

Het doel is om altijd zoveel mogelijk eigen opgewekte zonne-energie aan te wenden. Kunnen de zonnepanelen de elektriciteitsbehoefte niet dekken, dan wordt bekeken of er ’s nachts elektriciteit van het net gehaald kan worden als het verbruikstarief goedkoper is. Jan en Josse Peeters zijn geïnteresseerd om een batterij mee in het systeem te integreren, zodat eigen elektriciteit kan opgeslagen worden. Maar volgens hen staat deze techniek nog niet op punt en is de aanschafprijs nog een ander pijnpunt.

Voor voornoemde investering konden de broers gebruikmaken van Vlif-steun. Tevens werd er hen de mogelijkheid geboden om aan een Vlif-innovatieproject deel te nemen. Het steunpercentage ligt dan wat hoger, maar de formaliteiten en voorwaarden ook. Om te genieten van de Vlif-innovatie moet er een ‘innovatief aspect’ zijn bij de investering. De slimme aansturing van het energieproces op basis van het weerstation, maakt dat aan de voornaamste voorwaarde voor steun voldaan is.

Het bewaarproces wordt dagelijks door de aardappeltelers opgevolgd via de bewaarcomputer in de loods of via de laptop op kantoor. “Het zou ook via de smartphone kunnen, maar zo ver ben ik nog niet”, geeft Josse aan. Ook de leverancier van de bewaarinfrastructuur kan vanop afstand (respectievelijk in zijn kantoor) het bewaarproces mee opvolgen. Dit is heel handig voor hulp en ondersteuning.

Afgelopen winter werd er een extra afdak naast de bewaarloods gebouwd om onderdak  te bieden tijdens het in- en uitschuren.
Afgelopen winter werd er een extra afdak naast de bewaarloods gebouwd om onderdak te bieden tijdens het in- en uitschuren. - TD

Overdekt inschuren

Een van de laatste investeringen aan de aardappelloods is de bouw van een extra overkapping aan de zijde van de loods waarlangs het meest wordt in- en uitgeschuurd. Jan en Josse geven aan dat ze al van bij de bouw van de bewaarplaats in 2000 graag deze overdekte ruimte hadden. Maar omwille van budgettaire reden en de stevige financiële inspanning die toen gedaan werd, is dit er niet onmiddellijk van gekomen. Afgelopen winter werd de bouw van een extra overdekt ‘spant’ uiteindelijk gerealiseerd.

De broers staan tijdens het inschuren van de aardappelen graag vrij van neerslag. Het is maar een paar keer gebeurd dat ze de stortbak en inschuurlijn met een zeil hebben moeten afdekken tegen regen. Toch is het ook eens gebeurd dat een wagen met aardappelen is nat geworden door neerslag. Als gevolg hiervan zag men bij het inschuren verkleurde aardappelen.

Tevens is het bij het uitschuren aangenaam om overdekt te staan. Buiten de periode van in- en uitschuren doet de overkapping dienst als berging voor machines en fruitkisten.

De laatste investering aan de aardappelloods is een nieuwe deur/muur ter hoogte van de poort waarlangs wordt in- en uitgeschuurd. Vroeger werd dit afgewerkt door metalen I-profielen in de vloer te schuiven en er houten balken tussen te plaatsen. Zo werd een ‘mobiele’ muur gevormd waarachter de aardappelen lagen en die voor de sectionaalpoort stond.

De nieuwe muur waarachter de aardappelen bewaard liggen. De loods wordt afgesloten  met een sectionaalpoort hiervoor.
De nieuwe muur waarachter de aardappelen bewaard liggen. De loods wordt afgesloten met een sectionaalpoort hiervoor. - TD

Nu is er een opmerkelijk concept uitgewerkt dat je moet zien om te begrijpen (zie foto). Links en rechts zijn aan een steunpilaar telkens drie muurdelen scharnierend opgehangen. Zo kan men deze poort/muur makkelijk opendoen. De bovenste twee rijen houden de aardappelhoop tegen en vangen de druk op en staan naar binnen geplaatst. Hieronder is een rij dat naar het midden taps toe loopt. Als deze worden opengeklapt kan de landbouwer heel makkelijk aardappelen beginnen opscheppen. Is de eerste lading weggeschept, dan kunnen de bovenste delen opengeklapt worden om verder de loods leeg te halen.

Ter volledigheid

Ter volledigheid nog meegeven dat de loods een nuttige netto-oppervlakte heeft van 25 op 36m bij een storthoogte van 4m. Hiermee wordt er opslagruimte geboden voor zo’n 50 ha chipsaardappelen. Met uitzondering van vorig jaar, toen de opbrengst hoger lag dan voorzien, worden er geen aardappelen meer af land geleverd, maar gaat alles de bewaring in. Dankzij de mechanische koeling kan er vlot tot eind juli, zelfs augustus bewaard worden. Tweewekelijks worden er stalen genomen zodat kan ingegrepen worden wanneer nodig, en ze eventueel vroeger moeten uitschuren.

De mechanische koeling bestaat uit vier frigo-elementen die twee per twee in de nok van de loods hangen. Hierdoor kan de loods nog altijd in twee bewaarcellen ingedeeld worden.

Van het telen van het ras Saturna werd ondertussen overgeschakeld naar Lady Claire en nu zelfs al ruim vijf jaar naar het ras VR 808. Voor Josse heeft het ras veel voordelen: het kan beter tegen droogte en warmte, is ziekteresistenter en geeft een prima opbrengst. Het nadeel is het hoge onderwatergewicht en de blauwgevoeligheid. “Het zijn net eieren die we uit de grond halen”, aldus Josse.

De ideale bewaartemperatuur voor de chipsaardappelen is 7°C. Te koud bewaren geeft risico op suikervorming en dit dan weer op bruinverkleuring. Als de afnemer iets niet wil, dan is het bruin bakkende chips, want deze moet goudgeel zijn.

Tot slot nog meegeven dat aan één langszijde van de loods een werktuigberging is gebouwd met fytolokaal en vul- en spoelplaats voor de spuitmachine. Tevens is er een Phytobac voor de verwerking van rest- en spoelwater.

TD

Lees ook in Akkerbouw

Insecten, duiven en bemesting opvolgen

Granen Medewerkers van het Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant zijn opnieuw begonnen met koolzaadpercelen op te volgen en geven hierbij hun eerste adviezen mee. Het LCG volgde dan weer de bladluisdruk in granen op.
Meer artikelen bekijken