Startpagina Tuin

Tuinrubriek: augurk of komkommer

Het zou een quizvraag kunnen zijn waarop alleen de meer ervaren tuinier een goed antwoord kan geven, maar komkommers en augurken zijn kweekvormen (rassen) van dezelfde plant nl. Cucumis sativus . Komkommers zijn eigenlijk lange augurken die door voortdurende selectie zachter, langer, rechter en frisser van smaak zijn geworden. Augurken wordt in de regel gewoon buiten geteeld, komkommers renderen optimaal in de serre.

Leestijd : 5 min

De eerste cultuurvruchten van de komkommer (Cucumis) zagen er dus eerder uit als augurken. De 'stamvader' van deze gecultiveerde komkommer komt in het wild voor in Noord-India aan de voet van het Himalaya-gebergte, waar deze vrucht al meer dan 3000 jaar geteeld wordt. De vruchten van de oorspronkelijke plant zijn klein en de smaak ervan is eerder bitter. Ook de Oude Grieken kenden de komkommer. Uit oude geschriften blijkt dat de toen gekweekte komkommer groter en minder symmetrisch van vorm was dan de huidige augurken en dat het gewas bij voorkeur groeide op vochtige plaatsen. Daar hadden ze weinig verzorging nodig.

Via de Romeinen kwam de komkommer uiteindelijk ook in Noord-Europa terecht, waar ze gedurende de middeleeuwen in bijna alle landen werden geteeld. Het onderscheid tussen augurk en komkommer was toen minder duidelijk dan nu. De jong geoogste vruchten werden 'ingezouten' door ze te bewaren in zout water, terwijl de oudere, grovere vruchten vers gegeten werden. Sedertdien ontwikkelde de teelt van Cucumis sativus zich door veredeling en selectie in twee duidelijk onderscheiden richtingen: enerzijds de augurken en anderzijds de komkommers.

Gelukkig zijn er voor de liefhebber rassen beschikbaar, die qua uiterlijk eerder op een grote augurk lijken, maar die verder alle eigenschappen (smaak, textuur, bewaring, verwerking) hebben van de komkommers en die het prima doen in de moestuin.

Botanisch

Het geslacht Cucumis omvat naast de komkommer ook de meloenen en behoort tot de familie van de Cucurbitaceae, een familie van tweezaadlobbige, voornamelijk kruidachtige planten. De familie is bekend vanwege het grote aantal uiteenlopende vruchten, die ofwel onrijp als groenten worden verhandeld zoals augurk, komkommer en courgette, ofwel rijp en dan veeleer als fruit worden verhandeld zoals meloen, pompoen en watermeloen. Komkommers zijn sterk rankende planten (vierkante stengels tot 3 m lang), maar zijn uit zichzelf geen goede klimmers.

Bij verticale teelt langsheen een klimdraad moeten de ranken regelmatig aangebonden of om de draad heen gedraaid worden. De bloemen zijn eenslachtig. Eerst verschijnen de mannelijke bloemen, iets later de vrouwelijke. De bestuiving gebeurt voornamelijk door honingbijen. De meeste moderne rassen zijn parthenocarp, waarbij de vruchtzetting gebeurt zonder dat er bestuiving dient plaats te vinden, en zijn vaak eenhuizig (de planten dragen enkel vrouwelijke bloemen). De vruchten van deze rassen bevatten enkel dunne, zachte zaden die niet kiemkrachtig zijn en noch de smaak, noch de textuur van de komkommer beïnvloeden.

Wat de teelt ervan betreft, beperken we ons hier tot de teelt van augurk en vollegrondskomkommer. De teelt van glaskomkommer in serre is vrij gelijklopend, maar kan al vroeger op het seizoen gestart worden.

Zaaien en uitplanten

Zaaien kan ter plaatse in volle grond vanaf eind mei, maar als het weer tegenzit is de kans vrij groot dat de zaden niet kiemen of dat de kiemplanten zich niet of onvoldoende ontwikkelen. Daarom wordt meestal gezaaid in potten, een 4-tal weken vóór de uitplantdatum in volle grond (eind mei – begin juni bij gunstige weersomstandigheden). Gebruik vanwege de sterke groeikracht van de komkommerachtigen een voldoende grote pot (p10), vul met zaaigrond, maak een kuiltje van1,5 à 2 cm diep, zaadje in het kuiltje, bedek met potgrond en geef water.

Overdrijf niet met water geven, de kiemplantjes gaan anders vlug rotten. Dek de potten af met glas of folie om de verdamping te verminderen en zorg ervoor dat de potgrond nooit helemaal uitdroogt. De ideale kiemtemperatuur ligt rond de 20 °C, om een vlotte kieming te verzekeren is het beter dat ook de nachttemperatuur niet te koud is (+/- 15°C). Kortom, de woonkamer is vaak de ideale kiemruimte. Eens de kiemplantjes bovenkomen moet het afdekmateriaal (glas of folie) verwijderd worden en moeten de plantjes voldoende licht krijgen, waarbij felle zon, zeker achter glas dient vermeden te worden.

Enkele dagen voor het uitplanten worden de plantjes overdag (en bij voldoende temperatuur ook 's nachts) op een beschutte plek buitengezet. Het uitplanten gebeurt het best op een warme, niet al te zonnige dag, ergens na 15 mei. Plant komkommerachtigen nooit dieper dan de kiemblaadjes. (Plantafstand afhankelijk van het ras – zie verpakking van de zaden)

Bemesting

Komkommers geven de voorkeur aan rijke gronden met veel organisch materiaal (goed verteerde compost onderwerken is ideaal). Vóór de start van de teelt kan eventueel wat meststof ondergewerkt worden met een voldoende hoog gehalte aan Kalium (NPK) om stevige, donkergroene vruchten te krijgen. Tijdens de productiefase kan wat extra water gegeven worden, eventueel aangerijkt met een vloeibare meststof (tomatenmeststof is ideaal).

Opkweek

De opkweek van augurken en vollegrondskomkommer gebeurt in de regel gewoon op de grond, maar kan om plaats te sparen ook verticaal (geleid langs gespannen draden of op ursusdraad), waarbij de ranken regelmatig om de draad heen moeten worden gedraaid. Bij teelt op de grond kan eventueel een bodemdekking, zoals worteldoek of hooi/stro gebruikt worden om de vruchten proper te houden en het onkruid te onderdrukken. Snoeien is bij vollegrondsteelt niet nodig.

Oogsten en bewaren

Om veel te kunnen oogsten moeten komkommers en augurken regelmatig worden geoogst. Dit bevordert de aanmaak van nieuwe vrouwelijke bloemen en zorgt dus voor een hogere productie. Laat de vruchten niet te groot worden, dit remt de groei van de plant en grotere vruchten bevatten ook grotere (vaak hardere) zaden (niet bij parthenocarpe rassen). Augurken worden daarom het best om de twee dagen geoogst. Bewaar de geoogste vruchten nooit in de frigo, anders worden ze zacht en gaan ze schimmelen. Op een koele (10 à 14°C), donkere plek kunnen ze tot 1 week bewaard worden, maar vers zijn ze op hun lekkerst.

Tips

-Komkommers en augurken zijn zeer gevoelig voor witziekte (valse en echte meeldauw). Plant ze voldoende ruim zodat het gewas gemakkelijk kan opdrogen of koop resistente rassen.

-Komkommer en augurk houden van warmte, water en rijke gronden. Geef ze een zonnige plek en geef tijdens de productiefase wat extra water met eventueel wat opgeloste meststof.

-Warme zomers zijn ideaal voor de teelt van komkommer en augurk. Alvast een goede komkommerzomer toegewenst.

Geert Brantegem

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken