Op bezoek bij de kip van morgen
Dit schooljaar trokken de leerlingen van het 5de en 6de TSO Landbouw optie dier, van het VABI Roeselare naar Deinze, het hart van de Vlaamse braadkuikensector. Ze bezochten er een bouwwerf, waar op het ogenblik van het bezoek vier nieuwe braadkuikenstallen verrezen. Deze stallen worden gebouwd door VL-trac, in opdracht van Jan Lisabeth, eigenaar van Lisabeth nv.
Met 480.000 kippen hoort nv Lisabeth bij de grootste pluimveebedrijven van ons land. De Gottemse kippenkweker Jan Lisabeth is eigenaar van Lisabeth nv. Hij trad zo’n 20 jaar geleden in de voetsporen van zijn vader en breidde het bedrijf al snel uit met de bouw van enkele nieuwe stallen. Het bedrijf heeft alle schakels in de productie van kippenvlees in handen. Van vermeerdering en opfok tot broeierij, van veevoederfirma tot braadkippen, tot zelfs in de winkel met hun in 1999 opgerichte groothandel ‘Delikip.’ Als deze 4 nieuwe stallen in gebruik zijn, zal het bedrijf in totaal 480.000 braadkippen kweken.
Nieuwe locatie
De 4 stallen (elk 20 op 80 meter) worden gebouwd op een nieuwe locatie te Wontergem (Deinze). Jan Lisabeth: “Hierdoor verkleint de kans dat er ziektes worden overgebracht tussen de reeds bestaande stallen. Daarnaast biedt dit de mogelijkheid en plaats om de stallen volledig naar mijn wensen en inzichten te bouwen.”
De vraag naar biologische voedselproducten blijft in Vlaanderen en Nederland verder toenemen. Carlos Verstraete, VL-trac : “De biologische manier van kweken toont grote contrasten met de traditionele braadkippensector, wat toch eerder een industriële manier van kweken is. Dit maakt de biologische braadkippen voor de consument zeer aantrekkelijk, maar voor de kwekers is het een grote uitdaging”.
De bedrijfscyclus bij traditionele braadkippen duurt 42 dagen, die van biologische 56 dagen. De traditionele braadkippen wegen echter gemiddeld 600 gram meer op het moment van slacht. Aan de oorzaak van deze verschillen ligt het verschil in voederconversie: bij traditionele braadkippen bedraagt die 1,5; bij biologische braadkippen 2,5.
Kip heeft de
wind in de zeilenBij het vergelijken van beide sectoren is er één groot verschil belangrijk. “Het is een markt die eerder beperkt zal blijven omdat deze kippen veel duurder zijn dan de traditionele kip”, vertelt Carlos Verstraete. “Daarnaast heeft kippenvlees de wind in de zeilen. De derde wereldlanden zijn vragende partij voor goedkoper kippenvlees, wat meer mogelijkheden biedt in export (vooral broedeieren). Ook heeft wit vlees een goed imago bij de consument en de media, beter dan het rode vlees (o.a. rundsvlees). Door de veelvuldige controles op onze bedrijven en de traceerbaarheid van onze producten leveren onze pluimveekwekers een enorme inspanning om een product af te leveren dat zowel gezond en zeer betaalbaar is. Daarnaast heb je ook enorm veel verschillende bereidingsmogelijkheden met kippenvlees. Dit zorgt ervoor dat de consument meerdere malen per week kip kan eten in tal van bereidingen zonder dit beu te worden.”
Jan Lisabeth heeft er bewust voor gekozen om niet biologisch en ook niet traditioneel te kweken. Hij gaat voor de tussenoplossing. Om aan dit lastenboek te voldoen is stallenbouw zeer belangrijk. De kippen moeten namelijk een grotere oppervlakte beschikken (15 kippen/m² in plaats van 20 kippen/m²). Daarnaast moet er ook natuurlijke lichtinval zijn. Carlos Verstraete: “De minimale oppervlakte van het lichtdoorlaatbaar materiaal moet gelijk zijn aan 3% van het totale grondoppervlak. Dit wil zeggen dat er bij deze stallen 48 m² natuurlijke lichtinval aanwezig moet zijn. Om hieraan te voldoen zijn er momenteel 3 systemen in omloop. Het eerste systeem is het plaatsen van ramen in de zijgevel van het gebouw. Een andere mogelijkheid is het plaatsen van een 1 meter brede glazen koepel in de nok van de stal. Dit is echter moeilijk te reinigen. Een ander nadeel aan beide systemen is dat het licht niet mooi over de volledige stal verdeeld wordt. Hierdoor heb je op de ene plaats meer licht dan op de andere waardoor de kippen zich zullen groeperen.”
Maar er is een andere optie, vertelt Jan Lisabeth: “Ik heb ervoor gekozen om lichtdoorlatende platen te plaatsen in het dak. Hierdoor heb je steeds een goede verdeling van het licht.”
Op het dak vervangt men de vezelcement golfplaat door een doorzichtige polycarbonaat golfplaat. Eronder komt een isolerend venster met lamellen. Deze lamellen worden bestuurd door de klimaatcomputer in functie van het aantal gevraagde lux in de stal.
In iedere stal bevindt zich een technisch lokaal met ontsmettingsbak, laarzen en stalkledij, watertoevoer, klimaatcomputer. De computer bevat standaardcurves waarmee ventilatie, verwarming, lichtsterkte aan de hand van lichtschema’s, voeder en watervoorziening worden gestuurd.
Carlos Verstraete : “Een goede pluimveehouder werkt echter niet alleen met deze standaardcurves, maar gebruikt zijn gezond boerenverstand. Hij past de curves steeds aan om zo het meest optimale klimaat in de stallen na te streven. Het is van groot belang dat hij hiervoor meerdere malen per dag het gedrag van de kuikens bestudeert.”
In de stal dichtst bij het bedrijf, is het technisch lokaal groter dan in de andere stallen. Hier komen namelijk alle voorzieningen voor elektriciteit, internet en water toe. Daarnaast heeft men ook de mogelijkheid om hier enkele eenvoudige grondstoffen op te slaan. Ook staat de douche in deze ruimte. Deze douche is verplicht voor het lastenboek Belplume.
Carlos Verstraete : “Er zal gewerkt worden met combiventilatie. Concreet betekent dit dat er zowel ventilatoren in de nok van de stal zullen aanwezig zijn als op het einde van de stal. Het is dus een combinatie van nok- en lengteventilatie”.
Jan Lisabeth: ”Bij de opstart zal voornamelijk de nokventilatie gebruikt worden. Hierdoor wordt er weinig warmte van de heaters weg geventileerd, zodat de starttemperatuur van 36°C goed behouden blijft. Hoe verder in de ronde, hoe lager de gewenste temperatuur wordt. Op het einde zakt de temperatuur naar 22°C. Dan zal meer gebruik gemaakt worden van de lengteventilatie omdat dit de afkoeling bevordert. De nokventilatie zorgt dan voor ongeveer 33% van de totale ventilatie, de lengteventilatie doet de rest”.
De verse lucht wordt aangezogen door ventielen aan de zijkanten van de stal. Deze luikjes zijn in de zijmuur gegoten en opgedeeld in 8 groepen, 4 aan elke kant van de stal. De computer bepaalt in welke mate de kleppen open moeten staan. Daarnaast kan ieder luik afzonderlijk worden bijgeregeld. Net boven het luikje is er een extra geleidingsplaat gemonteerd zodat de lucht beter verdeeld wordt over de volledige stal en niet kan neerslaan. Daarmee wordt tocht vermeden. In ieder luikje zit er een rooster om ongedierte buiten te houden. Aan de buitenkant zorgt een metalen plaat ervoor dat er geen direct zonlicht en windinslag kan binnentreden. Ook de grote ventilatoren aan de achterzijde beschikken over lamellen. Bij het gebruik van de ventilatoren zullen deze lamellen openwaaien. Hierdoor kan er opnieuw geen lucht in de stal komen als dit niet gewenst is, dus als de ventilator niet draait.
Boven ieder inlaatventiel kan water heel fijn worden verneveld. Op warme dagen kan je hierdoor een temperatuursdaling van 5°C bekomen. Het water wordt als zeer fijne nevel in de stal gebracht en vermengt zich met de aangezogen buitenlucht, waardoor het nooit de kans krijgt om op de grond te vallen; het is namelijk al verdampt voor het de grond kan raken. Hierdoor creëer je een soort mist in de stal. Als men een warme dag of periode aankondigt, dan laat je een aantal dagen vooraf al de vernevelingsinstallatie even werken. De kippen schrikken namelijk van het in werking stellen van de installatie. Indien je dit pas op de warme dag voor de eerste keer doet, dan heb je een te grote kans op sterfte. De kuikens moeten eraan gewennen.
Natte plekken vermijden
Het vernevelingssysteem wordt ook bediend door de klimaatcomputer. Deze kan de installatie uitschakelen als er te weinig zuurstof in de stal dreigt aanwezig te zijn door een te hoge luchtvochtigheidsgraad. Een goede ventilatie is ook belangrijk voor het strooisel. Dit moet droog blijven zodat borst- en pootaandoeningen vermeden worden. Natte plekken zijn nadelig voor de slachtkwaliteit. Dit zorgt namelijk voor beschadigingen en ontstekingen op de kipfilet. 70% van de kip is bestemd als filet. Als een kip gaat liggen, doet ze dit op de filet. Daarom is de kwaliteit van het strooisel zeer belangrijk. Als strooisel zal men daarom opteren voor vlaslemen. Andere veelvoorkomende instrooimiddelen zijn gehakseld stro en witte houtkrullen. Belangrijk is dat men niet kiest voor gekleurde houtkrullen, al zijn deze goedkoper. Gekleurde houtkrullen bevatten verf, wat giftig is voor de kip.
Voor het reinigen, kan het vernevelingssysteem worden gebruikt als inweekinstallatie.
Om verwarmingskosten te sparen bij de opstart en ook om de hitte buiten de stal te houden in de zomer is het belangrijk dat de stal goed is geïsoleerd. Carlos Verstraete: “ De stal is geïsoleerd met polyurethaan. In de muur is deze 6 cm dik, in het dak is dit 8 cm. Om de overgang van muur naar dak zo goed mogelijk te isoleren hebben we een speciaal geperforeerde plaat uit inox ontwikkeld. De dakisolatie schuift in de geperforeerde plaat die met isolatieschuim wordt afgedicht. De dakisolatie wordt met stoeltjesprofielen aan elkaar vastgehouden. Daarnaast heeft men ook anticondensdoppen op de inox vijzen geplaatst. Beide zorgen ervoor dat er geen condensdruppels op het strooisel vallen. Ook in de topgevel zit een isolatiestrook zodat we naadloos het dak tegen de muur kunnen isoleren”.
Jeroen Vanloot: “Isolatie is echter ook de geliefkoosde plaats voor ongedierte. Daarom zijn tussen de isolatie en de houten gordingen afstandsblokjes geplaatst. De geperforeerde plaat aan de zijkant zorgt voor de luchtinlaat boven de isolatie. In het dak zitten geventileerde nokken. Door de ventilatieplaat en dit type nokken krijg je een luchtverplaatsing boven de isolatie. Dit zorgt voor tocht, zodat daar geen ongedierte zal verblijven. Ook vermijden we hierdoor koudebruggen en condens”.
De stal beschikt dus deels over natuurlijke lichtinlaat. Daarnaast is er gekozen voor ledverlichting. Het grootste voordeel van ledverlichting is enerzijds energiebesparing en levensduur van de lampen en anderzijds dat je verschillende kleurpatronen kunt gebruiken. Warme kleuren (oranje, geel…) zorgen voor rust zodat de groei optimaal blijft. Bij het opladen zal blauw licht worden gebruikt. Voor de kippen lijkt het donker, hierdoor blijven ze rustig en kan men ze snel en gemakkelijk laden. Om goed te kunnen reinigen wordt dan fel wit licht gebruikt.
Half november is VL-Trac begonnen met de eerste grondwerkzaamheden, eind maart moesten de 4 stallen (elk 20 op 80 meter) volledig afgewerkt zijn. Tussen de stallen heeft men voldoende plaats gelaten om voorraadsilo’s te plaatsen. Iedere stal heeft vier voedersilo’s. In deze silo’s wordt startersmeel, overgangsmeel, mestmeel, (met coccidiostaticum), en afmestmeel (zonder coccidiostaticum) bewaard . Een aparte silo voor het bijmengen van tarwe is ook voorzien.
De zijmuren in de stallen zijn 2,85 meter hoog met onderkantisolatie. Hierdoor heb je steeds voldoende ruimte om de stal uit te mesten zonder dat je tegen de drinkleidingen dreigt te haperen en heb je een groter volume in de stal. De muur zelf is 20 cm dik, voorzien van 6 cm isolatie (PUR). De buitenzijden zijn afgewerkt met silexpanelen. De voorgevel aan de straatkant wordt stijlvol afgewerkt met een gemetselde muur. Hierdoor hebben de stallen een landelijk karakter.
Om de stallen gemakkelijk te kunnen reinigen is de vloer met een zijdelingse helling van 0.5 % gegoten. Zodus ligt de ene zijkant 10 cm lager dan de andere kant. Het reinigingswater wordt opgevangen in een gemeenschappelijke kelder zodat er slechts één aanzuigpunt nodig is.
Door een aantal slimme aanpassingen kan een meerwaarde gecreëerd worden voor het eindproduct. Door het verbeterde dierenwelzijn zal de consument wellicht bereid zijn om tegen een kleine meerprijs een gezond en smakelijk product te kopen. Mede omdat deze prijs toch een stuk lager ligt dan voor biologische kippen. Ook voor de landbouwer brengt dit project voordelen met zich mee. Hij kan zijn producten verkopen tegen een meerprijs zonder dat hij grote veranderingen moet doorvoeren in het productieproces. Kortom, er zit toekomst in de kip van morgen!
