Startpagina Archief

AMCRA roept hulp in van overheid

Eind vorige week ondertekenden federaal minister van landbouw Willy Borsus, federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block en de partners van AMCRA in Brussel een convenant waarin ze zich engageren voor een snellere vermindering van het antibioticagebruik. Dat is nodig om resistentie te vermijden, zodat antibiotica ook voor mensen werkzaam blijven.

Leestijd : 7 min

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sterven er in Europa en de Verenigde Staten elk jaar 50.000 mensen ten gevolge van infecties door resistente bacteriën. We moeten alles op alles zetten om dat cijfer te doen dalen", betoogde minister De Block.

Met dat doel verenigden de landbouworganisaties ABS, Boerenbond, en FWA, de beroepsvereniging van mengvoederfabrikanten BEMEFA, de beroepsvereniging van de farmaceutische industrie ‘pharma.be’ en de Vlaamse Dierenartsenvereniging VDV samen met de Gentse faculteit diergeneeskunde zich in AMCRA (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals).

Doel: helft minder

Het kenniscentrum werd opgericht in 2012. AMCRA stelde zich tot doel om het antibioticumgebruik in de veehouderij tegen 2020 te halveren, vergeleken met 2011. Verder wilde ze ook het gebruik van kritische antibiotica, die nodig zijn in de menselijke geneeskunde, met drie kwart verminderen op dezelfde termijn. De derde concrete doelstelling was om de consumptie van gemedicineerde premixen af te bouwen met de helft tegen 2017.

Wat AMCRA concreet doet om dat doel te bereiken, is gegevens i.v.m. antibiotica verzamelen en analyseren, adviezen formuleren, en de sector sensibiliseren. Actiepunten zijn het opzetten van een globaal datasysteem, Sanitel-MED, en een bedrijfsplan voor elke veehouder, het vergelijken van het antibioticumgebruik van individuele veehouders en dierenartsen, het aanreiken van alternatieven voor preventieve antibiotica, transparantie en controle van leveranciers en gebruikers, en het monitoren van de resistentie zelf.

Nu: 16  % minder

Elk jaar brengt het rapport van BelVetSAC (Belgian Veterinary Surveillance of Antimicrobial Consumption) de verkoop van antibiotica in kaart. De cijfers die AMCRA daaruit citeert zijn niet rampzalig, maar ook niet echt goed. “Na de lichte stijging van 1,1  % in 2014 zien we het antibioticumgebruik opnieuw dalen, met 4,7  %”, deelt AMCRA-voorzitter professor Jeroen Dewulf mee.

“Over de voorbije vier jaar daalde het totale gebruik met net geen 16 %. Dat is niet wat we hebben vooropgesteld, maar we boeken wel degelijk vooruitgang, het is geen toevalstreffer”, vervolgt de voorzitter. Niettemin moet het totale gebruik de komende jaren nog met 7  % per jaar dalen, wil de sector de doelstelling behalen.

Rode moleculen

Problematischer is de tweede doelstelling: tegen 2020 moet het gebruik van zogenaamde ‘rode moleculen’, antibiotica cruciaal voor de menselijke gezondheidszorg, met 75 % verminderen. Sinds 2011 is dat in totaal met 6,4  % gedaald, en de afgelopen jaren steeg het zelfs: het laatste jaar met niet minder dan 9,4  %. Onder deze kritische antibiotica worden de fluoroquinolones en de cefalosporinen van de derde en vierde generatie gerekend.

“Aan dit tempo zullen we de doelstelling niet bereiken. Een hogere versnelling is aangewezen. Daarom gooien we nieuwe wapens in de strijd: dit convenant, de verplichte gegevensbank Sanitel-MED, en een nieuw koninklijk besluit dat het gebruik van ‘rode moleculen’ voor dieren aan banden legt”, klinkt het vastbesloten bij minister De Block.

Premixen precair

Dan zijn er nog de premixen: voeder waaraan antibiotica is toegevoegd. Sinds 2011 realiseerde de sector een totale daling van 14,7  %. Dat betekent dat er in 2016 en 2017 telkens een reductie van 18  % nodig is. De daling van 5,3  % die voor 2015 werd opgetekend is dus ruim onvoldoende.

“Hier maken we ons het meeste zorgen over”, geeft AMCRA-voorzitter Dewulf toe. “Nog anderhalf jaar hebben we om die doelstelling te realiseren, en hier zit geen Koninklijk Besluit aan te komen. We zijn aangewezen op autoregulatie.”

Hulp uit onverwachte hoek

Dat probeert AMCRA te doen door twee keer per jaar te gaan ‘benchmarken’, of de vergelijking te maken met andere bedrijven, om te zien waar de grootverbruikers zitten. Ook werd voeder met antibiotica ontraden voor varkens ouder dan 15 weken, en enkel leverbaar op voorschrift van de bedrijfsdierenarts. Dat moet vanaf 1 oktober dit jaar ook elektronisch gebeuren.

“Alleen daardoor zullen we er niet geraken”, voorspelt de voorzitter. “Gelukkig komt er hulp uit onverwachte hoek. Een leidend farmabedrijf stopt met het produceren en verkopen van gemedicineerde veevoeders. Dat soort initiatieven helpen sterk.”

Van zelfregulering naar coregulatie

Om nog vóór 2020, of 2017 in het geval van premixen, de vooropgestelde doelstelling te halen dreigt er dus te weinig tijd te zijn. Het convenant moet meer vaart in de afbouw van het antibioticumgebruik in de veehouderij brengen, door meer controle van overheidswege. Van zelfregulering naar coregulatie dus.

Het ondertekende convenant stelt bovendien dat, wanneer de doelstellingen niet bereikt worden, de situatie verder zal evolueren naar volledige regulatie door de overheid. “Het zal aan de sectoren zijn om de zelfregulering in te vullen zodanig dat de overheid geen bijkomende regulatie moet opleggen”, waarschuwt de gedelegeerd bestuurder van het FAVV, Herman Diricks.

“We leggen niets op”

Uit de toespraak van minister De Block blijkt voorlopig nog het volste vertrouwen: “We zetten er samen onze schouders onder. We leggen niets op. We rekenen op de realiteitszin en het pragmatisme van alle betrokkenen. Dit zijn afspraken die steunen op een breed draagvlak en daarom hebben we kans op slagen.”

Ook minister Borsus stelt zich welwillend op, zolang er resultaten gehaald worden: “Om er te geraken, is het belangrijk dat er een globale en objectieve aanpak gehanteerd kan worden, zonder de ene of de andere sector te stigmatiseren. Mochten alle nu ingevoerde maatregelen ontoereikend blijken om de vastgelegde doelstellingen te behalen, dan zal de overheid overduidelijk dwingendere maatregelen moeten nemen.”

Koninklijk Besluit

Het nieuwe Koninklijk Besluit zal deze maand nog in werking treden, zonder Sanitel-MED weliswaar, dat pas in september of oktober geïncorporeerd wordt in het K.B. Het vervangt het huidige K.B. van 23 mei 2000 over diergeneeskundige geneesmiddelen en bestaat uit drie luiken.

Het eerste luik richt zich op de traceerbaarheid van geneesmiddelen. Er komt de nodige administratie bij kijken. De dierenarts én de verantwoordelijke voor de dieren dienen een lijst bij te houden van de geneesmiddelen die op het bedrijf toekomen en er vertrekken. Verder zijn tussentijdse aangiftes nodig van toedienings- en verschaffingsdocumenten en voorschriften. Dit hoeft niet langer op papier: per mail versturen en op de computer bewaren mag ook. Verder moet elk afgeleverd geneesmiddel gelabeld zijn, en is men verplicht de aankoop en het gebruik van de geneesmiddelen te kunnen rechtvaardigen.

Preventief gebruik verboden

Het tweede luik beperkt het gebruik van kritieke antibiotica, de zogenaamde rode moleculen. Metafylactisch gebruik, waarbij niet-geïnfecteerde dieren in een omgeving met besmettingsdruk behandeld worden, mag wel nog. Er is een diagnose van de dierenarts nodig, en een monstername met analyse om de bacterie te identificeren. Daarnaast is een antibiogram nodig om te zien welke antibiotica een effect hebben op de kiem. Wanneer alleen het kritische antibioticum werkzaam is, mag het gebruikt worden.

Uitzonderingen hierop zijn toegestaan wanneer er geen monstername mogelijk is, of in dringende gevallen, bij individuele dieren. In het laatste geval mag enkel de dierenarts het antibioticum toedienen terwijl gewacht wordt op het resultaat van de analyse en het antibiogram.

Ook hier moeten de documenten zorgvuldig bijgehouden en de lijsten aangevuld worden. De test blijft zes maanden geldig voor pluimvee, varkens en vleesvee, of 12 maanden voor runderen, pluimvee, kleine herkauwers en aquacultuur wanneer het gaat om hetzelfde dier, dezelfde groep of dezelfde ronde.

Sanitel-MED

Antibiotica en zinkoxide moeten volgens het derde luik, dat ten vroegste in september in werking treedt, verplicht geregistreerd worden in Sanitel-MED. Het databanksysteem is geïnspireerd op dat van de humane antibiotica van het FAGG (Federaal Agentschap Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten). Aan de hand ervan wil de overheid meten, evalueren en corrigeren. “Met dit centraal systeem hebben we gekozen voor openheid en administratieve eenvoud”, verklaart Herman Diricks van het FAVV.

“De cijfers die BelVetSAC verzamelt brengen enkel de verkoop van antibiotica in kaart”, legt minister De Block uit. “Sanitel-MED geeft ons een overzicht van het effectieve gebruik ervan. Dankzij het systeem kunnen we vergelijken: veearts en veehouder krijgen feedback naargelang hun voorschrijfgedrag en verbruik. Bovendien zullen ze zien hoe hun antibioticumverbruik zich verhoudt tot dat van hun collega’s.”

AB Register

Sanitel-Med is op dit moment al beschikbaar, via www.fagg.be/sanitel-med. Concreet is het de dierenarts die de database driemaandelijks aanvult, en de veehouder die de gegevens valideert. Dat moet ten laatste op de dertiende dag van de maand volgend op het einde van het trimester gebeuren. Voor vleesvee, varkens en pluimvee is dit verplicht, voor andere dieren voorlopig nog optioneel. Op basis van de data zullen streef- en alarmwaarden opgesteld worden, en na een jaar volgt de eerste evaluatie.

Varkenshouders die volgens het Certus-kwaliteitssysteem van Belpork werken registreren nu reeds alle antibiotica via AB Register. Ook Belplume, het kwaliteitssysteem voor de pluimveeketen, gaat AB Register opnemen in het lastenboek. Sanitel-Med verzekert compatibileit, zodat de gegevens maar één keer moeten worden ingegeven.

Resistentie daalt wel degelijk

De inspanningen die geleverd zijn hebben intussen wel al resultaat gehad. Het aandeel resistente kiemen daalde licht voor alle diergroepen, tenminste voor de antibiotica tetracycline, ampicilline, sulfomethoxazol en trimethoprim, tussen 2011 en 2015. “Het gebruik van antibiotica is geen probleem als er geen resistentie uit volgt, maar dat is wél het geval” beklemtoont voorzitter Dewulf. “We zien dat de resistentie begint te dalen, en dat is een motiverend resultaat. Conclusie: we zijn op de goede weg, maar we moeten nog een heel eind gaan.”

D.C.

Actueel

Voir plus d'articles
Meest gelezen