Startpagina Onderwijs

Agro- en Biotechnologie van Odisee: Op zoek naar oude Vlaamse rassen voor een duurzame veehouderij

Samen met een reeks partners is de opleiding Agro- en Biotechnologie van Odisee op zoek naar manieren om het management te optimaliseren op bedrijven met oude Vlaamse rundveerassen. Ze ontwikkelen tools om het bedrijf economisch te optimaliseren en om het genetisch potentieel van de dieren optimaal te benutten. Parallel loopt een marktstudie over het potentieel van producten van deze rassen. Het project loopt nog tot 2022.

Leestijd : 4 min

Er wordt momenteel in de sector vaak gemikt op doorgedreven efficiëntie in de landbouwproductie. Het meest voorkomende verdienmodel steunt op het inzetten van zeer gespecialiseerde rassen. In de Vlaamse veehouderij wordt melk in hoofdzaak geproduceerd door Holstein-Friesianrunderen, terwijl vlees vooral afkomstig is van dubbel gespierde BWB-runderen.

Keerzijde

De keerzijde van dit verhaal is dat we in de rundveesector jaarlijks een daling zien van het aantal individuen bij het Rood rund van West-Vlaanderen, het Witrood rund van Oost-Vlaanderen en het Witblauw rund van Brabant, terwijl het Kempens rund zelfs als ‘uitgestorven’ werd beschouwd. Als we deze oude rassen kunnen behouden, draagt dit bij aan ons cultureel erfgoed, maar vooral kunnen we voldoende genetische diversiteit behouden. Deze rassen zijn vaak robuuster dan de typische productierassen, omdat ze gedurende vele decennia aan ons type grasland en klimaat aangepast zijn. Een ruim genetisch potentieel neemt bovendien in belang toe, omdat ook de dierlijke sector flexibel zal moeten inspelen op de effecten van klimaatverandering of op een gewijzigd consumptiepatroon bij de consument.

Een grote uitdaging

Dit wordt echter een behoorlijke uitdaging. Odisee-docent en project-coördinator Jo Vicca stelt het scherp: “Fokkers van oude rassen geven aan dat erfbetreders geen foktechnische- en productietechnische kennis meer hebben van deze rassen. Er zijn immers steeds minder commerciële kwekers en ook in het onderzoek spelen zij geen grote rol meer. Om het economische belang van deze oude rassen tot bij de erfbetreders, in het landbouwonderwijs en vervolgens bij de veehouder te laten doordringen, is er een grote nood aan recente foktechnische en productiecijfers gekoppeld aan cijfers over input van onder andere voeding, dierenartsenkosten en zelfredzaamheid. De momenteel beschikbare cijfers zijn oud en niet meer representatief voor de huidige populatie dieren.” Het lopende project mikt daarom op een economische tool op maat van dubbeldoelrassen.

Een tweede prangend knelpunt voor dubbeldoelrassen is dat de genetische diversiteit onder druk staat door het afnemende aantal individuen binnen de rassen en het uitblijven van ondersteuning bij de fokkerij, waardoor de kweker zelf op zoek moet naar inzetbare stieren. De beschikbaarheid van een fokwaardeschatting van individuele runderen kan een beter inzicht geven voor de fokker. Op basis van prioritaire fenotypische kenmerken wordt daarom gewerkt aan een fokwaardeschatting op maat van deze oude rassen.

Multidisciplinaire aanpak

Het uitwerken van dergelijke conservatieacties vergt een multidisciplinaire aanpak en expertise. Daarom werkt de opleiding Agro- en Biotechnologie van Odisee samen met de opleiding Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, SLE, ILVO, Kurt Sannen en met de onderzoeksgroep Livestock Genetics van de KU Leuven. Uiteraard wordt dit aangevuld met de praktijkkennis van landbouwers die met deze rassen werken. Jo Vicca: “Als landbouwhogeschool met duurzame landbouw als speerpunt, zijn we heel goed geplaatst om dit onderzoek te coördineren en de output ervan te implementeren in ons landbouwonderwijs. We willen de studenten in aanraking laten komen met een diversiteit aan economische landbouwmodellen die mogelijk zijn binnen onze Vlaamse context. Diversificatie op het landbouwbedrijf zien we immers als een duurzame oplossing om het jaarlijkse inkomen veilig te stellen en de afhankelijkheid van het macro-economische gebeuren te verkleinen.”

Odisee maakt er ook een punt van om het onderzoek niet naast het onderwijs te laten lopen. Volgens het opleidingshoofd van Agro- en Biotechnologie zijn er verschillende mogelijkheden voor studenten om te participeren in dit onderzoek: “Studenten uit de richting landbouw of dierenzorg met interesse voor rundvee kunnen deelnemen tijdens de bedrijfsbezoeken. Dat kan passen in een stage, projectwerk of zelfs hun bachelorproef. Dat is een manier van werken die we in al ons onderzoek proberen toe te passen.”

Marktstudie afgerond

Op dit moment wordt de marktstudie afgerond. Daaruit blijkt dat wel wat consumenten een meerprijs voor producten van deze rassen willen betalen ten opzichte van het gewone aanbod, al betekent dit niet dat ze het ook altijd zouden kopen. Zo zien vele respondenten vlees van deze rassen als een verwennerij, maar niet als dagelijkse kost. Dat uit zich ook in de verwachtingen over de verkoopskanalen: de zelfstandige ambachtelijke slager staat overduidelijk op de eerste plaats als consumenten op zoek gaan naar kwaliteitsvol vlees. Ook rechtstreeks bij de boer en de ‘betere’ supermarkten scoren hier goed.

Vicca: “Het project is nu echt op dreef. In het najaar worden de economische bedrijfsmodellen afgewerkt en ook de genotypering loopt. Zodra dat mogelijk is, communiceren we hier verder over. Alle rapporten komen vrij ter beschikking en zodra dat mogelijk is, zullen er studieavonden worden ingericht. Interessante modellen zullen we ook delen met docenten van andere landbouwscholen en het departement Landbouw & Visserij voor publicatie op hun website.”

Heb je interesse in dit project, zoek je informatie, of wil je een bijdrage leveren, dan mag je altijd contact opnemen met Jo.Vicca@odisee.be.

Jo Vicca, Odisee

Lees ook in Onderwijs

Ondersteun duaal leren via bestaande aanbieders, niet via de RTC’s

Actueel Het takenpakket van de Regionale Technologische Centra (RTC’s) uitbreiden met het ondersteunen van duaal leren is geen goede zaak. Wend de voorziene middelen aan om de huidige aanbieders en ondersteuners van duaal leren te versterken. Dat adviseert de SALV in het kader van het voorontwerp van programmadecreet ter aanpassing van de begroting voor 2023.
Meer artikelen bekijken