Klimaatcompromis ontlokt verdeelde reacties in Europees Parlement

Net als de milieubewegingen wijzen de groenen erop dat wetenschappers het erover eens zijn dat de uitstoot eigenlijk met 65 procent moet beperkt worden om de temperatuurstijging onder 1,5 graden te houden. "In een pandemie luisteren we naar onze wetenschappers, maar bij de ontwrichting van het klimaat doen we dat niet", stelt Europarlementslid Sara Matthieu (Groen) aan de kaak. "Deze klimaatwet volstaat niet om het klimaatakkoord van Parijs te realiseren."

Uitstootverwijdering en koolstofputten

De onderhandelaars van het Europees Parlement verdedigden een reductie van de uitstoot met 60 procent, maar ze beten de hele nacht lang hun tanden stuk op het onwrikbare standpunt van de lidstaten. Het had de 27 staatshoofden en regeringsleiders in december immers al de grootste moeite gekost om landen als Polen te overtuigen om een reductie met 55 procent te aanvaarden.

De hoofdonderhandelaars van het parlement, de Franse liberaal Pascal Canfin en de Zweedse sociaaldemocrate Jytte Guteland, maken zich echter sterk dat de uitstoot de facto met bijna 57 procent zal worden ingedijkt omdat de Europese Commissie tegen juni voorstellen zal doen om de regelgeving rond uitstootverwijdering en koolstofputten aan te passen.

De groenen stellen dan weer dat de reductie slechts 52,8 procent bedraagt wanneer de "boekhoudkundige trucjes" buiten beschouwing worden gelaten. In het akkoord wordt rekening gehouden met de compensatie van de uitstoot door de impact van koolstofputten, bijvoorbeeld via herbebossing of de vergroening van de landbouw. Critici stellen aan de kaak dat de inclusie van koolstofputten aanzien wordt als een ontsnappingsroute om de uitstoot minder te beperken in sectoren als energie of transport.

Tussentijdse doelstelling voor 2040 op tafel

In het uiteindelijke compromis staat dat de bijdrage van uitstootverwijdering in de realisatie van de doelstelling voor 2030 beperkt moet blijven tot 225 megaton CO2 equivalent. Voor Canfin en Guteland gaat het hoe dan ook om een historische "gamechanger" die het pad naar klimaatneutraliteit in Europa tegen 2050 voor het eerst wettelijk verankert, en nu ook duidelijk maakt dat Europa nadien, in de tweede helft van de eeuw, negatieve emissies moet bereiken. Bovendien hebben de onderhandelaars naar eigen zeggen voldoende garanties bedongen om te verzekeren dat de EU haar engagementen in het kader van het akkoord van Parijs wel degelijk zal waarmaken.

Zo zal de Commissie binnen de zes maanden na de eerste evaluatie van Parijs in 2023 een tussentijdse doelstelling voor 2040 op tafel moeten leggen. Dat moet gepaard gaan met een strikt koolstofbudget voor de periode na 2030. Tenslotte wordt een onafhankelijke raad opgericht waarin vijftien wetenschappers het hele proces gaan opvolgen. "Het Europese klimaatbeleid wordt gestoeld op wetenschappelijk onderzoek. Als daaruit blijkt dat de geleverde inspanningen onvoldoende zijn, zal het beleid moeten worden bijgesteld", weet Kathleen Van Brempt (Vooruit).

Geen raming van de impact op lidstaten en deelstaten

Het compromis moet nog bekrachtigd worden door de lidstaten en het voltallige Europees Parlement. Net als liberalen en sociaaldemocraten heeft ook de christendemocratische EVP, de grootste fractie in het halfrond, al positief gereageerd op de uitkomst. Johan Van Overtveldt (N-VA) blijft dan weer ernstige vragen hebben bij de haalbaarheid van de doelstellingen. Net als partijgenote en Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir haalt hij aan dat er geen enkele raming bestaat van de impact op lidstaten en deelstaten. "We varen blind", tweette hij.

Belga