Startpagina Actueel

Buitenlandse handelaars van kunstmest vallen ook onder regelgeving

Er blijft heel wat te doen over het register van kunstmest. Niet alleen bij landbouwers, maar ook bij handelaars is er heel wat onbegrip en ongenoegen. Tot in de commissie Leefmilieu in het Vlaams parlement wordt hierover gediscussieerd. “Het meest adequate is een snelle en gedetailleerde digitale registratie”, reageert Vlaams minister Demir op de aanzwellende kritiek.

Leestijd : 8 min

De Vlaamse regering heeft in maart de bestaande regels rond de aangifte en het register voor kunstmesthandelaren aangepast en voegde ook verdere regels toe voor het kunstmestregister voor onze landbouwers.

Termijn 2 dagen

“Als algemene regel is opgenomen dat het register ingevuld moet worden uiterlijk de dag na de dag waarin de feiten die in het register vermeld stonden, moeten gebeuren”, zegt Lode Ceyssens, Vlaams parlementslid voor CD&V. “Doordat er digitaal wordt gewerkt, kan een langere termijn worden gehanteerd. Langer is wel relatief, want voor kunstmesthandelaars betekent dat 2 dagen”, aldus Lode Ceyssens, die ook vragen heeft over kunstmesthandelaars uit het buitenland die in Vlaanderen verkopen en leveren.

Volgens Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) werd heel lang met de sector overlegd rond de digitale kunstmest-registratie. “Die invoering doe ik niet voor mijn plezier. Ik zet vanuit Leefmilieu alles op alles om de waterkwaliteit te verhogen, want die is gewoon barslecht in Vlaanderen. Dat wil zeggen dat je helaas maatregelen moet nemen die misschien niet altijd even plezierig zijn. Ik had het ook graag anders gewild”, aldus Vlaams minister Zuhal Demir in de commissie Leefmilieu in het Vlaams parlement.

Verkoopsregister

“Waarom 2 dagen? Het doel is om heel snel, onmiddellijk, over correcte data te beschikken”, stelt minister Zuhal Demir. “Niet enkel om het kunstmestgebruik in kaart te brengen, maar natuurlijk ook om heel snel gerichte terreincontroles mogelijk te maken. Dat is eigenlijk de reden voor die 2 dagen. Het transport van dierlijke mest en andere meststoffen wordt opgevolgd via agr-gps, dus in realtime.”

Volgens minister Zuhal Demir is het verkoopsregister de enige manier om kunstmest van dichtbij op te volgen. “Ik ga ervan uit dat kunstmesthandelaars bedrijven zijn die vertrouwd zijn met digitale systemen, zodat het doorgeven van de kunstmestgegevens geautomatiseerd zal worden. In het besluit zijn er overgangsbepalingen opgenomen, zodat men in 2021 de gegevens maandelijks kan registreren. Zo wordt voldoende tijd geboden om dit te kunnen automatiseren, zodat een registratie binnen 2 dagen dan ook geen enkel probleem zou mogen zijn.”

Ook in Denemarken is een kunstmest register verplicht. In Noord-Ierland en het Verenigd Koninkrijk zijn de gesprekken gestart om een bemestingsregister in te voeren. “We zijn dus niet de enige regio waar een gedetailleerdere opvolging van het kunstmestgebruik aan de orde is.”

Buitenlandse handelaars

Maar wat met buitenlandse kunstmesthandelaars die leveren in Vlaanderen? Die zijn ook onderworpen aan de Vlaamse regelgeving. “Vlaanderen kan dus regels opleggen aan alle actoren die ook activiteiten uitvoeren op Vlaams grondgebied. Van zodra een buitenlandse handelaar ook kunstmest levert aan Vlaamse landbouwers, moet die ook een kunst-mestregister bijhouden, op dezelfde manier zoals dat is bepaald voor de Vlaamse kunstmesthandelaars. Dat lijkt me ook het meest correcte”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.

Minister Demir ontkent niet dat dit inspanningen vergt van zowel de kunstmesthandelaars als van de landbouwbedrijven. “Helaas, de huidige waterkwaliteit dwingt ons tot een striktere opvolging van het kunstmestgebruik, en maakt dat noodzakelijk. Via de jaarlijkse aangifte wordt momenteel naar schatting ongeveer de helft van het reële kunstmestgebruik aangegeven. Ik denk dat we het er toch wel over eens zijn dat dat gewoon niet goed is en dat dat echt moet worden aangepakt. Een snelle registratie van de kunstmestleveringen en het kunstmestgebruik is dus zeker te verantwoorden.”

Overleg met sectoren

Verder benadrukt de bevoegde minister dat er overleg is gepleegd met de landbouw- en kunstmestsector. “Hun opmerkingen werden ook zeker geëvalueerd, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat alle opmerkingen kunnen worden gehonoreerd. Zo niet heb je geen minister van Leefmilieu nodig, denk ik. Ik zou mezelf overbodig maken, mocht ik gewoon klakkeloos alles overnemen. Als ze echter tegemoetkomen aan dezelfde doelstelling, met name de waterkwaliteit verhogen, dan staan we uiteraard ook wel open voor de opmerkingen en nemen we die natuurlijk ook wel mee. Uiteindelijk wil ik ook een correct beeld krijgen van het kunstmestgebruik op de Vlaamse landbouw-gronden. Dat is helaas alleen mogelijk via een snelle en gedetailleerde digitale registratie.”

Achterpoortjes?

Steven Coenegrachts, Vlaams parlementslid voor Open VLD, deelt de bezorgdheid voor de verbetering van de waterkwaliteit. “Kunstmeststoffen spelen daar een belangrijke rol in. Op dit moment hebben we daar inderdaad te weinig zicht en vat op. Er moesten initiatieven genomen worden – alle begrip daarvoor – om dat beeld correct te krijgen. De vraag is alleen of dit systeem tot dat resultaat zal leiden. Ik ben inwoner van de grensstreek. Ik woon naast Nederland en naast Wallonië. En het kan best zijn dat Nederlandse of andere bedrijven die in Vlaanderen leveren, ook aangifteplichtig zijn. Ik vraag me alleen af hoe u dat kunt afdwingen aan de Nederlandse kant van de grens, bijvoorbeeld.”

En nog belangrijker is: wat met landbouwers die in Nederland of in Wallonië hun meststoffen gaan halen? Die handelaren aan Nederlandse kant leveren niet in België. “Die leveren in Nederland en vallen dus volgens mij zelfs buiten de verplichting tot registratie. Dat soort achterpoortjes, die heel groot zijn en waar een regio zoals de onze, die heel veel grenzen heeft, heel vatbaar voor is, maken toch dat dat beeld misschien niet zo correct wordt. Dat dreigt ook ten koste te gaan van een effectieve inspanning voor de verbetering van de waterkwaliteit”, zegt Steven Coenegrachts.

Administratieve overlast

Chris Steenwegen, Vlaams parlementslid voor Groen, is voorstander van een kunstmestregister. “Ik heb natuurlijk nog een andere bezorgdheid, vanuit de kant van de landbouwers zelf. In aanloop naar dit systeem waren er veel opmerkingen en bezorgdheden in verband met administratieve overlast voor onze boeren. Dat ging onder andere over het feit dat er per perceel moest worden geregistreerd en zo verder.”

“In dat verband is mijn vraag of er een evaluatiemoment voorzien is om bepaalde effecten of bepaalde moeilijkheden die zich voordoen bij de implementatie van dat register, te evalueren en bij te sturen waar nodig. Dat kan gaan over het zorgen voor een gelijk speelveld met het buitenland, maar bijvoorbeeld ook over het wegnemen van administratieve last waar die niet nodig is, met uiteindelijk altijd in het achterhoofd de betere waterkwaliteit en het goed op de hoogte zijn van het kunstmestgebruik.”

Ook Tinne Rombouts, Vlaams parlementslid voor CD&V, mengt zich in het debat. “Dat de waterkwaliteit moet verhogen, daar zijn we het allemaal over eens. Dat kunstmest daar ook een rol in speelt, daar zijn we het ook over eens. Maar hier denk ik dat het belangrijk is dat we werken met systemen die minimale administratieve lasten opleggen en die zo effectief mogelijk zijn.”

Voldoende gebruiksgemak?

Vier elementen worden aangestipt door Tinne Rombouts.. “Wat betreft de buitenlandse en Waalse handelaars: daar zijn de collega's al voldoende op ingegaan, maar ik stel mij eveneens de bezorgde vraag hoe we dat gaan controleren. Wat moet men precies doen? Hoe gaan we daar effectief grip op hebben, zodat we niet gewoon een verschuiving krijgen?

Verder wil ik even ingaan op het gebruiksgemak van dit digitaal kunstmestregister. Ik moet vaststellen bijvoorbeeld dat het eigenlijk technisch wel mogelijk moet zijn om de dubbele registratie – dat de handelaar enerzijds en de landbouwer anderzijds moet registreren – te vereenvoudigen, doordat er eigenlijk gewoon een bevestiging gebeurt door de landbouwer van datgene dat de handelaar heeft ingegeven. Momenteel maken we blijkbaar de keuze om dat niet te doen. Ik denk dat daar toch een belangrijke administratieve vereenvoudiging mogelijk zou zijn waarbij iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid draagt.”

Een tweede element is ook de koppeling met andere teeltregistratiesystemen. “Ik moet vaststellen – en ik betreur dat ten zeerste – dat daar niet vanaf het begin rekening mee gehouden is om dat uit te bouwen. Het register is al geïmplementeerd, en men is nu pas, terwijl iedereen er al rekening mee moet houden en dat moet invullen, aan het kijken om een koppeling te doen met de teeltregistratiesystemen. Ik moet vaststellen dat er nu 5 aanvragen zijn, wat heel beperkt is. Ik hoop dat daar heel snel verder op ingezet wordt, maar het is spijtig dat dat nu pas op het einde van het proces komt, terwijl dat systeem eigenlijk al vorig jaar in de zomer ingevoerd moest zijn.”

Een laatste element zijn inderdaad de voorziene termijnen. “Ik begrijp dat u op korte termijn wilt werken. Die agr-gps is natuurlijk een systeem dat in de tractor met een eenvoudige app ingegeven kan worden. Dit systeem leent zich daar vandaag niet toe. Vooral voor landbouwers die vandaag een beroep doen op anderen om hun aangifte te doen, is de termijn van 7 dagen om een kunstmestregister op perceelsniveau in te voeren, wel erg kort.

Als je moet rekenen op consulenten of derden, wil dat zeggen dat die termijn van 7 dagen wel erg kort is om dat gebolwerkt te krijgen. Ik stel me dan ook de vraag of dat effectief de handhaving gaat bevorderen of het verschil gaat maken. In die zin doe ik toch de suggestie om eventueel een evaluatie te doen, maar toch nog eens ten gronde in overleg te gaan om te kijken hoe we naar nog meer administratieve vereenvoudiging kunnen gaan van dit systeem”, zegt Tinne Rombouts.

Koppeling databanken

Op de verschillende vragen gaat Vlaams minister Zuhal Demir nog verder in. “Ik hoop dat jullie wel weten dat er al koppelingen met andere databanken mogelijk zijn en dat we ook info die in een bepaalde databank zit, automatisch kunnen overzetten in het digitale kunstmestregister. Dat is ook al aangeven tijdens het overleg vorige zomer. Er zijn ook overgangsbepalingen. Dit jaar kan de aangifte nog gebeuren binnen de maand, net vanwege het feit dat we aan de administratie hebben gevraagd om erop in te zetten om een aantal momenten te voorzien om gebruikersoverleg te organiseren met de landbouwers, omdat die ondersteuning zeker bij de 55-plussers misschien ook nodig is”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.

“We hebben ook gevraagd aan de administratie om sowieso altijd met de administraties van de buurlanden contacten te leggen en na te gaan of er een ongelijk speelveld is. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Mestbank, zal de Nederlandse handelaar die de regels overtreedt, handhaven. Want een landbouwer die bijvoorbeeld zelf gaat aankopen in Nederland, moet die aankoop ook registreren. Wij kunnen dan ook zien of de Nederlander bij wie de landbouwer is gaan aankopen, ook de registratie doet. In het systeem zitten ook voldoende alarmbellen die zullen afgaan.”

“Ik denk dat een evaluatie ook heel belangrijk is, dat we kijken wat het effect is, of het al dan niet helpt, dat we kijken waar we nog verder kunnen vereenvoudigen en kijken dat bepaalde gegevens die ingegeven moeten worden, geen 10 keer ingevoerd moeten worden... ”, besluit minister Demir.

Lieven Vancoillie

Lees ook in Actueel

Meer artikelen bekijken