Startpagina Klimaat

“Met rendabele maatregelen wil elke landbouwer zich inzetten voor het klimaat”

Bart De Baerdemaeker heeft een varkenshouderij in Asse waar hij zeer trots op is. Hij nam het bedrijf in 2018 volledig over van zijn vader, na 4 jaar samenwerking. Sinds 2012 waren vader en zoon al hard aan het werk om hun bedrijf zo duurzaam mogelijk te maken. Dat deden ze onder andere met een biologische luchtwasser, zonnepanelen, een warmtepomp en gelijkstroomventilatoren.

Leestijd : 6 min

Nadat in 2012 een energiescan plaatsvond op het bedrijf met –momenteel– 200 zeugen en 1.900 mestvarkens, is er veel veranderd. Bart bouwde zo 2 nieuwe stallen, een mestvarkensstal en een zeugenstal die volledig voldoet aan de regelgeving rond groepshuisvesting. Verder maakte hij zijn bedrijf toekomstbestendig door in te zetten op het klimaat.

Maatregelen na energiescan 2012

Nadat de klimaatscan werd uitgevoerd, kreeg Bart het advies om in de zeugenstal een warmtepomp te plaatsen voor onder andere de vloerverwarming, en energiezuinige biggenlampen met spaarstand op te hangen. In die stal installeerde Bart ook frequentiegestuurde ventilatoren die een stuk minder energie verbruiken. Ook de oudste stallen, 2 mestvarkensstallen, werden aangepakt. Bart installeerde daar onder andere gelijkstroomventilatoren. In de oude stallen was het praktisch te moeilijk om frequentiegestuurde ventilatoren te installeren.

Luchtwasser

De nieuwe mestvarkensstal kreeg ook een biologische luchtwasser die de ammoniak uit de lucht haalt. De installatie daarvan zorgt ervoor dat de ammoniakuitstoot met 60-70% vermindert. Het waswater daarvan wordt opnieuw gebruikt als meststof op de akkers, waardoor Bart nog maar weinig kunstmest moet aankopen. Daarbovenop vermindert de luchtwasser ook de geurhinder met zo’n 30%. Dat vindt Bart een grote meerwaarde, want zijn bedrijf staat vlakbij een woonbuurt.

“Ik voel dat de buren niet meer zo sceptisch tegenover mijn bedrijf staan als vroeger”, vertelt Bart. “Ondanks onze uitbreiding is de geurhinder toch verbeterd. Op de nieuwe zeugenstal staat geen luchtwasser doordat daar te weinig dieren zitten. We kozen ervoor om die emissiearm te maken via de put. De luchtwasser heeft wel een keerzijde, want die verbruikt 24 op 24 heel veel energie en vraagt ook heel veel onderhoud.

Als luchtwassers onvoldoende onderhouden worden, zijn er die niet werken of die veel meer energie vragen doordat die verstopt zitten. Mijn biologische luchtwasser heeft een stofsectie (voorste deel) en een biosectie (achterste deel). De stofsectie reinigen we 3 keer per jaar, de biosectie 2 keer per jaar.”

De luchtwasser vermindert de ammoniakuitstoot met 60-70%.
De luchtwasser vermindert de ammoniakuitstoot met 60-70%. - Foto: SN

Zonnepanelen en windmolen

“Voor het groene energieverhaal hebben we in 2021 meer zonnepanelen gelegd, zodat we 70% van onze energie zelf kunnen opwekken. Ik hoop ooit ook een kleine windmolen op bedrijfsniveau te zetten. Dan kunnen we 100% groene energie opwekken. Daar heb ik al wat over gelezen, maar ik ben nog niet zeker dat dat hier mogelijk is.

Een windmolen zou voor dit bedrijf ideaal zijn, omdat onze energievraag in de winter en zomer vrij constant blijft. In de winter profiteer je dan het meest van de windmolen en in de zomer van de zonnepanelen. Die even grote energievraag in de winter komt doordat wij aardappelen verkopen aan lokale frietsnijders en een klein deeltje aan huis. Aardappelen zijn een belangrijk deel van onze akkerbouw en vragen in de winter een goede verluchting, dus ook energie.” Bart bewerkt zo’n 36 ha landbouwgrond met aardappelen, maïs, tarwe en suikerbieten.

De zonnepanelen voorzien het bedrijf van 70% groene stroom.
De zonnepanelen voorzien het bedrijf van 70% groene stroom. - Foto: SN

Dierenwelzijn en klimaat

“De term ‘intensieve veehouderij’ schrikt veel mensen af, maar ik begrijp niet goed hoe je daar radicaal tegen kan zijn. In de jaren 90 kregen zeugen 23 biggen per jaar. Nu, met betere genetica, zijn dat net geen 30 biggen per jaar. We hebben dus bijna 25% minder zeugen nodig om onze stallen te vullen. Bij akkerbouw is dat net hetzelfde. We kunnen nu een veel grotere opbrengst bekomen op een kleinere oppervlakte met onze eigen mest. Hoe meer opbrengst per ha, hoe meer monden je kan voeden van dat stuk grond. Zo blijft er meer ruimte voor natuur.

Het is voor niet-landbouwers ook moeilijk om dierenwelzijn en klimaat naast elkaar te zien. Ik probeer zo diervriendelijk mogelijk te produceren met een zo klein mogelijke afdruk. Soms is het moeilijk om het één met het ander te laten rijmen, maar ik doe mijn best. Het is bijvoorbeeld niet echt beter voor het klimaat als de varkens buitenlopen. Dan is zo intensief mogelijk werken per m2 beter. Je kan natuurlijk wel streven naar een werkwijze die zo diervriendelijk mogelijk is.

Ik wil gerust steeds meegaan in nieuwe systemen die nog beter zijn voor het welzijn en het klimaat, maar men moet erbij stilstaan dat dat veel kost, en dat het hier over mijn inkomen en dat van andere landbouwers gaat. Het is jammer dat dat vergeten wordt. Ik weet zeker dat elke landbouwer alle nieuwe systemen zou installeren als ze daar financieel genoeg in gesteund werden. De VLIF-steun is een stimulans, maar dat maakt de investering nog niet per se rendabel. Ik ben er zeker van dat we dierenwelzijn en klimaat kunnen verenigen, en daar doe ik mijn best voor, maar dat is dus niet gemakkelijk. Het is en blijft onze kostwinning.”

varkens 3-2

Klimaatprijs Asse

Bart engageert zich graag voor het klimaat. Dat bleek zeker toen hij eerder dit jaar de jaarlijkse klimaatprijs van zijn gemeente Asse won. Hij versloeg 3 andere bedrijven die zich ook sterk inzetten voor het klimaat. “Ik vind die wedstrijd een supergoed initiatief. Veel inwoners van Asse vragen zich waarschijnlijk wel eens af wat er gebeurt in alle stallen. Sommigen bedenken daar dan hun eigen verhaal bij en dat staat soms haaks op de werkelijkheid. Door de wedstrijd weten zij nu dat mijn medekandidaten en ik echt ons best doen voor het klimaat. Het is leuk dat die inzet in de kijker wordt gezet. Ik toon met trots mijn bedrijf aan iedereen.

Ik zit zelf in de milieuraad van onze gemeente. Dat geeft soms pittige discussies, maar daar leert iedereen uit. Voor mij is het belangrijk dat de landbouwers met verschillende landbouwsystemen stoppen met elkaar af te breken. Werkt mijn buurman liever biologisch of met agroforestry? Dan moet hij dat zeker doen. Ik heb daar respect voor. We moeten toch allemaal klaar zijn voor de toekomst en aan de regelgeving voldoen. Dat kunnen we allemaal op onze eigen manier.”

Tweede energiescan 2020

Na een tweede energiescan vorig jaar, zette Bart nog meer in op groene energie. Hij installeerde extra zonnepanelen en een middenspanningscabine om meer ruimte te krijgen naar energie-afname voor de aardappelen. “Mogelijk worden we ooit verplicht om bij de kieming van aardappelen geen middelen meer te gebruiken en naar bijvoorbeeld mechanische koeling te gaan. Dat is mogelijk in mijn loods, maar dat vraag serieus veel energie. Nu koelen we de loods met ventilatoren.

Doordat ik met mijn stroom op middenspanning zit, is de elektriciteit die ik toch nog aankoop nog maar half zo duur. Voor mijn stroomoverschot heb ik ook een groenestroomcontract. Na berekeningen zouden zowel de zonnepanelen als de cabine zich op 7 jaar moeten terugverdienen.”

Onzekerheid weegt op elke landbouwer

“Bij elke investering die je maakt, heb je als landbouwer je twijfels. Je wil graag vooruit met je bedrijf, maar de overheid dringt je terug. Als ik nu een grote investering doe, voldoet die dan nog wel aan de wetgeving binnen 10 jaar? Krijg ik wel een nieuwe vergunning? Die onzekerheid knaagt heel erg. Landbouwers zijn ondernemers, en die willen vooruit. Jammer genoeg is dat vandaag zeer moeilijk. België wordt bejubeld voor zijn industrie, de export… Elke sector wordt toegejuicht om te blijven groeien, maar de landbouw moet terug naar paard en kar. Dat is pijnlijk.

Ondanks die onzekerheid blijf ik innoveren en blijf ik mij met hart en ziel inzetten voor het produceren van varkensvlees op een zo duurzame, klimaatbewuste en diervriendelijk mogelijk manier. Wij leveren aan de Belgian Pork Group onder het Colruytlabel. Colruyt hecht veel belang aan groene energie en dat vinden wij ook zeer belangrijk. Ik zorg voor lokaal en gezond varkensvlees. Daar ben ik trots op”, besluit Bart.

Sanne Nuyts

Lees ook in Klimaat

Meer artikelen bekijken