Startpagina Aardappelen

CurieuzeNeuzen plaatst 500 sensoren in aardappelvelden

CurieuzeNeuzen in de Tuin, het grootste burgeronderzoek in Vlaanderen naar hitte en droogte ooit, installeert 500 slimme sensoren of ‘velddolken’ in verschillende aardappelvelden verspreid over heel Vlaanderen om informatie te verzamelen over het microklimaat op onze aardappelvelden.

Leestijd : 4 min

Begin dit jaar lanceerde CurieuzeNeuzen een nieuw burgeronderzoek naar de hitte en droogte van Vlaamse tuinen in de zomer. Naast tuinen van particulieren, konden ook scholen, bedrijven, openbare domeinen, natuurgebieden en landbouwgebieden meedoen aan het onderzoek. In totaal werden er 5.000 dolken met sensoren geplaatst: 426 bij scholen, 3.535 in tuinen, 362 bij lokale besturen, 77 op bedrijventerreinen, 187 in natuurgebieden en 500 in landbouwgebied.

Voor de landbouwgebieden focust CurieuzeNeuzen in de Tuin op de aardappelteelt. Voor Vlaanderen is dit een zeer belangrijk gewas, maar door het oppervlakkige wortelstelsel is het wel gevoelig aan watertekort en hitte. Het gewas ontwikkelt zich optimaal bij een typisch Belgisch weertype zonder extremen. Met andere woorden, de aardappelplant kan typisch goed gedijen bij temperaturen tussen de 15 en 25°C, en een matige bodemvochtigheid. De laatste jaren werden steeds vaker lange perioden van droogte en hitte waargenomen, met de nodige gevolgen voor onze aardappelteelt. “In 2018 hadden we 30 tot 40% minder opbrengst”, zegt Jean-Pierre Van Puymbrouck, voorzitter van Belpotato, de brancheorganisatie voor de ganse Belgische aardappelketen. “In 2019 was er 5 à 10% verlies, en vorig jaar liepen we weer 20% mis.” Daarnaast komt ook de kwaliteit van de aardappelen in het gedrang.

500 slimme ‘velddolken’ verspreid over Vlaanderen

CurieuzeNeuzen in de Tuin plaatste daarom in het kader van een zijproject ook 500 slimme temperatuur- en bodemvochtsensors in verschillende aardappelvelden. De deelnemende velden liggen verspreid over heel Vlaanderen en werden geselecteerd in samenspraak met het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), het interprovinciaal Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA vzw), Inagro, de Hooibeekhoeve, Agristo en Clarebout. Manager bij Vito Bart Deronde: “De teeltbegeleiders van deze organisaties bespraken met 60 telers welke velden interessant zijn, zodanig dat er een spreiding is over verschillende bodemtypes, percelen met verschillende waterhuishouding, alsook verschillende variëteiten. Zo is Bintje gevoeliger voor droogte en warmte dan Fontane. Soms kozen we om meer sensoren op 1 veld te plaatsen, bijvoorbeeld op een hoog en lager gelegen deel. Sommige telers plaatsten slechts 1 sensor, anderen wel 20 tot 30.”

De landbouwer zelf heeft geen verplichtingen. Onderzoeker Sarah Garré van het ILVO: “De landbouwer teelt zijn veld op de conventionele manier en moet er enkel voor zorgen dat hij de sensor niet beschadigt bij zijn veldbewerkingen.”

Volg de metingen op de voet via WatchITgrow

De sensors meten heel precies, om de 15 minuten, zowel de temperatuur als het bodemvocht. De temperatuur wordt op 3 plaatsen gemeten; laag tegen de grond op 12 cm hoogte, aan het bodemoppervlak en onder de grond (op 10 cm diepte). In de bovenste 10 cm van de grond wordt ook het bodemvochtgehalte gemeten. Deze gedetailleerde metingen zullen voor het eerst inzicht verschaffen in het microklimaat waarin de aardappelplant groeit. “De temperatuur laag bij de grond kan sterk verschillen van de luchttemperatuur in thermometerhut. Als de officiële luchttemperatuur 25°C is, kan het zijn dat het laag bij de grond 35 tot 40°C is. De temperaturen bij de grond bepalen of de plant onder stress staat of niet. Het doel is om het precieze microklimaat te kennen waarin de plant zich ontwikkelt”, aldus Deronde.

Alle data worden dagelijks via het Internet of Things opgeladen in WatchITgrow.be, het online informatieplatform van VITO dat landbouwers bijstaat om hun percelen vlot en efficiënt op te volgen. WatchITgrow gebruikt verschillende databronnen waaronder satellietbeelden, weersgegevens, bodemdata, Internet of Things en gebruikersdata en genereert zo informatie over de groei en gezondheid van de gewassen. Deronde: “Iedereen die deelneemt, waaronder de landbouwers en de partnerorganisaties, kunnen de data van de sensoren zien. De teler kan de data van de sensoren op zijn percelen opvolgen, en het gemiddelden volgen van alle andere telers. Maar wij zorgen ervoor dat dit anoniem gebeurt, zodat er geen persoonlijke data kan gelinkt worden aan percelen”

Garré: “Door de sensoren kunnen we inschatten of de planten stress ervaren of niet. Door de spreiding over de verschillende bodems maar ook variëteiten van aardappel, kunnen we beter in kaart brengen waar weersextremen problemen veroorzaken nu, maar zeker ook in de toekomst. Dat vertelt ons ook iets over toekomstige watervraag voor irrigatie en locaties waar aardappelteelt al dan niet op een duurzame manier kan gebeuren.”

Een unieke dataset en bodemanalyses

Ondertussen gaan ook onderzoekers met de data aan de slag om een uniek inzicht te verwerven in het microklimaat op de aardappelvelden. Belangrijk is ook dat dit alles gecombineerd wordt met bodemanalyses, uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen. Hiermee zal de capaciteit van de bodem om koolstof op te slaan bestudeerd worden, alsook de aanwezigheid van organisch materiaal hetgeen cruciaal is voor de gezondheid van de bodem.

Het uiteindelijke opzet van het CurieuzeNeuzen-project is om de kennis die wordt opgedaan tot bij de aardappelteler te brengen zodat deze met gerichte en objectieve informatie in staat is om beter in te spelen op hete en droge periodes. “We zijn benieuwd welke resultaten de campagne zal leveren, op basis hiervan kunnen we beslissen of er een vervolgproject komt.”

Marlies Vleugels

Lees ook in Aardappelen

Hoe presteerden de chipsrassen in 2023?

Aardappelen Vorig jaar was een opmerkelijk teeltjaar voor aardappelen. Toch slaagde het Landbouwcentrum Aardappelen (LCA) er opnieuw in om de prestaties van chipsrassen in Vlaanderen op te volgen. Binnen deze rassenproeven wordt de variëteit VR808 als referentie beschouwd.
Meer artikelen bekijken