Startpagina Actueel

Lantis mag 3M niet meer aansprakelijk stellen voor PFOS-vervuiling

Multinational 3M, die wordt gelinkt aan grootschalige vervuiling met PFOS die aan het licht kwam bij de Oosterweelwerken in Zwijndrecht, sloot in 2017 een "dading" met beheersmaatschappij Lantis, het vroegere BAM. Die overeenkomst over wat met de vervuilde grond moest gebeuren wilden ze stilhouden, maar in aanloop naar de parlementaire onderzoekscommissie is die opgedoken. Dat schrijven De Standaard, Het Nieuwsblad, het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen dinsdag.

Leestijd : 6 min

Zuhal Demir zorgde de afgelopen week voor hoogspanning in de Vlaamse regering door in het parlement te suggereren dat er best een parlementaire onderzoekscommissie komt naar de PFOS-vervuiling door het bedrijf 3M in Zwijndrecht. Die kwam aan het licht in het kader van het Oosterweelproject. Nu blijkt dat er reeds jaren verontrustende studies waren, die echter niet bij de verantwoordelijke minister terecht kwamen.

3M niet aansprakelijk door dading

Nu blijkt dat er werd beloofd om niet meer te procederen over de kosten van de vervuiling. Lantis investeerde 63 miljoen euro belastinggeld om de grond aan te pakken, 3M betaalde 75.000 euro, geeft een bron van de kranten aan. Dat blijkt allemaal uit de dading die in 2017 gesloten werd. Ook in het akkoord: Lantis en 3M beloofden om geen gerechtelijke stappen te ondernemen. En zo kon de bouw van Oosterweel toch van start gaan.

Een gunstige regeling voor 3M, zo lijkt het. Maar het alternatief was 20 tot 30 jaar procederen. Met weinig risico op succes, zo schatten de juridische experts van de beheersmaatschappij toen in. Want over de oorzaak van de vervuiling waren ze het niet eens. "BAM is van mening dat 3M Belgium aansprakelijk is voor de PFC-concentraties (een andere benaming voor PFOS, nvdr.) in de bodem. 3M Belgium betwist dat", luidt het officieel in de dading.

Elders saneren of vervuilde grond stockeren was geen optie. Dat zou nog duurder zijn, gaat de redenering. En de daarmee gepaarde vertragingen voor leveranciers en aannemers zouden de deur alleen maar openzetten voor meer schadeclaims.

Vlaamse regering aan leiband 3M

Groen-parlementsleden Mieke Schauvliege en Björn Rzoska reageren op 15/06 scherp op de dading tussen Lantis en chemiebedrijf 3M. "Als klopt wat we lezen in de media dan hangt de Vlaamse regering stevig aan de leiband van chemiebedrijf 3M", stellen ze. Dat 3M 75.000 euro zou moeten betalen en de Vlaamse belastingbetaler voor 63 miljoen euro zou opdraaien, zit hen hoog. Dat wordt echter tegengesproken door Vlaams minister van Openbare Werken Lydia Peeters (Open Vld).

"De kranten schetsten een beeld van een regering die al haar wapens tegenover een vervuilende multinational uit handen geeft", laken Schauvliege en Rzoska. "Laat ons even heel duidelijk zijn: een bedrijf dat wereldwijd miljarden winst maakt, betaalt nu een habbekrats om de vervuiling op te kuisen."

Ze zijn vooral gealarmeerd omdat de Vlaamse regering niet naar de rechtbank kan trekken om de vervuiler verantwoordelijk te stellen. "Het lijkt dus of Vlaamse ministers een bedrijf dat giftige stoffen loost onkwetsbaar maakt in een overeenkomst die een milieuschandaal moest verdoezelen." Beide oppositieleden merken op dat de dading in 2018 zou zijn afgesloten, dus onder de vorige Vlaamse regering. "Dat wijst erop dat toenmalig minister Ben Weyts (N-VA) op de hoogte was."

Fractieleider Hannes Anaf laakt dat de regering nu plots maatregelen neemt, nu de druk op haar groot wordt. "Maar ze was hier al die tijd al van op de hoogte. We stellen ons dan ook de vraag waar de Vlaamse regering het meest om bekommerd is: zitten ze nu ineens wel in met de gezondheid van de mensen? Of proberen ze vooral imagoschade te beperken?'"

In een korte reactie in De Ochtend op Radio 1 stelt huidig minister Peeters dat de sanering van vervuilde grond sowieso een verantwoordelijkheid is van 3M.

Kamer wil meer transparantie in gebruik van PFAS

In de Kamercommissie Leefmilieu is dinsdagvoormiddag 15/06 een resolutie goedgekeurd waarin de regering wordt gevraagd om meer transparantie te verzekeren rond het gebruik van PFAS , de verzamelnaam voor duizenden synthetische stoffen waartoe ook PFOS behoort. De tekst ligt al sinds vorig jaar voor in het federaal parlement, maar is gezien de onrust over de vervuiling in Zwijndrecht plots erg actueel.

PFAS - perfluorinated alkylated substances - zijn een verzameling van zeker 4.700 synthetische stoffen die zo goed als onmogelijk af te breken zijn. Omdat ze water-, vet- en vuilafstotend zijn worden ze veelvuldig gebruikt in allerhande consumptieproducten. Denk maar aan bakpapier, braadpannen, regenkledij en bouwmaterialen. Hoe schadelijk de stof precies is voor mens en milieu is nog niet helemaal duidelijk, maar het is wel al vastgesteld dat de stof bij zowat iedereen terug te vinden is in het lichaam en dat er een link is met bepaalde gezondheidsrisico's zoals een verhoogde kans op kanker, hoge cholesterol of groeistoornissen.

PS-Kamerlid Daniel Senesael bond de kat in oktober vorig jaar de bel aan in de Kamer met een voorstel van resolutie dat moet leiden tot meer Europees onderzoek naar PFAS en meer transparantie voor consumenten. Daarover werden de afgelopen maanden al verschillende hoorzittingen georganiseerd. Nu de vervuiling op en rond de site van chemiereus 3M in Zwijndrecht het nieuws beheerst, is de tekst van Senesael plots erg actueel. PFOS, de stof die verantwoordelijk is voor de vervuiling in Zwijndrecht, behoort tot de PFAS-familie.

Concreet vraagt de resolutie de regering om producenten te verplichten om alle relevante informatie weer te geven op de etiketten van producten met PFAS. Daarnaast zouden bedrijven die PFAS vervaardigen "geavanceerde toxicologische tests" moeten uitvoeren en de chemische structuren van de gebruikte chemicaliën openbaar moeten maken. Tot slot vraagt de tekst de regering onder meer nog om de producentenaansprakelijkheid uit te breiden en om samen te werken met overheidsinstanties en bedrijven om openbare registers op te stellen met daarin alle PFAS-houdende producten.

Het voorstel van resolutie is dinsdagvoormiddag goedgekeurd in de Commissie Leefmilieu. De tekst kreeg groen licht van elke fractie, op PVDA na. Volgens Kamerlid Greet Daems gaat de resolutie niet ver genoeg, en is ze met een reeks amendementen van de PS-fractie zelfs nog afgezwakt in vergelijking met de initieel ingediende tekst. "Hiermee zet u een stap achteruit in plaats van vooruit", wierp de extreemlinkse politica Senesael voor de voeten.

De Groen-Ecolo-fractie steunde de tekst, maar benadrukte wel dat het wat hen betreft slechts om een eerste stap gaat. "Het is belangrijk om op basis van verder onderzoek de vinger aan de pols te houden en bijkomende maatregelen te nemen om milieu en volksgezondheid te beschermen", zei Groen-Kamerlid Kim Buyst.

Vooruit-Kamerlid Kris Verduyckt is het daarmee eens. "Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, dat moet onze aanpak zijn. Ik denk dat dit het begin is van verder parlementair werk dat hier rond deze stoffen moet gebeuren."

Het voorstel van resolutie verhuist nu naar de plenaire vergadering.

Onderzoek in Zwijndrecht

In Zwijndrecht is men nu bezig met bloedonderzoek en staalafnames van water en grond. De perimeter van 15 km rond het bedrijf werd door de Antwerpse universiteit eerder arbitrair vastgelegd en kan eventueel tot Antwerpen uitgebreid worden, "maar we moeten ergens beginnen", aldus Demir.

Zwijndrecht heeft nu verschillende voorzorgsmaatregelen gekregen: In een straal van 1,5 km rond de 3M-site krijgen onder meer kinderen onder de 12 jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding willen geven of zwanger wensen te worden, de raad geen zelfgeteelde groenten te eten én wordt het afgeraden om eigen kippen of eieren te eten. In een ruimere zone wordt enkel dat laatste afgeraden.

Die maatregelen kwamen hard aan bij het stadsbestuur. "Ik zat vanavond samen met onze milieuraad en zij zijn natuurlijk geschokt", stelt Vervaet. "Heel wat mensen zijn hier bezig met duurzaamheid en gezondheid en kweken hun eigen groenten en eieren."

VEF, LOD, SVR, Belga, SN

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken