Startpagina Actueel

Maarten Jacobs (Den Oude Kastanje): Vergeten groenten? Ik spreek liever over bijzondere groenten

Brave hendrik, zevenblad, pinksterbloem, Franse aardkastanje: het zijn niet onmiddellijk ‘vergeten’, maar eerder ‘bijzondere groenten en planten’. De Ecohoeve Den Oude Kastanje van Maarten Jacobs en zijn vriendin Lotte in Herselt specialiseert zich organisch in eetbare planten. “We surfen mee op de groeiende interesse voor voedselbossen en eetbare tuinen. Ook corona verstevigde die trend, onder meer omdat mensen meer dan ooit in hun eigen tuin willen tuinieren en gaan experimenteren.”

Leestijd : 7 min

Wat zijn ‘vergeten’ groenten? De vraag stellen is ze ook beantwoorden, maar zo eenvoudig is dat niet. Een sluitende definitie van vergeten groenten is er niet. Algemeen wordt dan gedacht aan onder meer rapen, knollen en kolen. Voorbeelden zijn dan pastinaak, schorseneren, aardpeer, raapstelen, koolrabi, koolraap, postelein…

Ook lamsoor en zeekraal worden vaak gezien als vergeten groenten. Het zijn maar een paar van de weinige groentesoorten die hier al duizenden jaren worden gegeten. Veel andere groenten hebben we overgenomen van de Romeinen, Arabieren of uit andere werelddelen.

Niet meer tot het dagelijks eetpatroon

Vergeten groenten zijn dus vaak groenten die in onze streek ooit een normale bron van voedsel waren, maar nu niet meer zo bekend zijn of niet meer passen in de meer grootschalige landbouwproductie, waarin onder meer opbrengst en rentabiliteit voorop staan. Misschien sluit de definitie van ‘vergeten groenten’ nog het best aan bij ‘groenten die niet meer tot het dagelijkse eetpatroon’ worden gerekend.

Maarten Jacobs baat samen met zijn vriendin Lotte de Ecohoeve Den Oude Kastanje in Herselt uit.
Maarten Jacobs baat samen met zijn vriendin Lotte de Ecohoeve Den Oude Kastanje in Herselt uit. - Foto: LV

Maarten Jacobs, die met zijn vriendin Lotte Vleminckx in Herselt de Ecohoeve ‘Den Oude Kastanje’ uitbaat, spreekt liever niet van ‘vergeten’ maar van ‘bijzondere’ groenten. En daar heeft hij wel een bijzondere reden voor.

“Vergeten groenten zijn groenten die managers van supermarkten vele jaren vergeten zijn om aan te kopen en in hun rekken te leggen. Nu proberen zij die toch weer in hun winkel te krijgen, want de consument is er plots weer verlekkerd op.” Maarten Jacobs zegt het met een kwinkslag, maar ergens schuilt ook wel enige waarheid in wat hij zegt.

Voorliefde van thuis uit

Maarten en zijn broer kregen de voorliefde voor planten mee van hun vader. Pas later ging vrijwel alle aandacht naar eetbare planten. “De interesse voor planten is er voornamelijk vanuit botanisch opzicht: zaaien, de planten zien opgroeien, maar ook experimenteren met verschillende soorten. Hoe cultiveren en selecteren, bijvoorbeeld wat we met de zoete aardappel met succes hier hebben gedaan.”

En dat ‘hier’ is de Ecohoeve Den Oude Kastanje in Herselt, een plek waar natuurlijke rust en biodiversiteit groeit en bloeit. Ruim 5 jaar geleden zijn Maarten Jacobs en zijn vriendin Lotte Vleminckx ermee gestart. “Het loopt lekker, beter dan verhoopt”, geeft hij met gepaste trots mee. En ook de coronapandemie bracht naast kommer en kwel toch wel positieve kanten voor de bedrijfsvoering.

Oerprei, muismeloen en Hertshoornweegbree.
Oerprei, muismeloen en Hertshoornweegbree. - Foto: LV

“Doordat mensen meer in hun eigen (moes)tuin zijn gaan werken, is de belangstelling voor onze plantjes sterk gestegen. Er bestaat duidelijk ook meer interesse voor de korte keten. Zoals bij ons: plantjes in het voorjaar, onze oogst in het najaar.”

Er is ook meer aandacht voor bijvoorbeeld voedselbossen en boslandbouw. De keerzijde van de medaille was wel dat de verkoop via beurzen en markten moest worden stopgezet, maar dat werd ruimschoots goedgemaakt door de stijgende vraag via de korte keten én via de eigen website.

Eetbare planten

“Vergeten groenten? Het is en blijft een moeilijke term. We gebruiken die ook wel, maar dan voor de groenten die we oogsten, maar waar we zelf minder plantjes van hebben. Wij spreken hier liever van eetbare planten, van bijzondere groenten. Dan denk ik bijvoorbeeld aan brave hendrik, zevenblad, pinksterbloemen, stuk voor stuk eetbaar én heel lekker. Persoonlijk denk ik dat de ‘hype’ van die vergeten groenten wat voorbij is. Meer en meer gaat aandacht naar wildpluk, en dat is wat we hier al vele jaren voor een deel doen.”

Massaproductie, zoals in de gangbare landbouw, bestaat hier niet. Op 60 a (verdeeld tussen 40 a voor oogst en 20 a voor plantgoed) is dat ook onmogelijk. En dat is ook niet de bedoeling. “Het is goed zoals het nu is. Het moet niet meer, maar het mag ook niet minder worden. We kunnen er met 2 van leven, zonder dat we er rijk van zullen worden. In het voorjaar focussen we op de planten, in het najaar op de oogst. Zo is alles mooi verdeeld en wordt alles gespreid, zodat het voor ons ook werkbaar en haalbaar blijft.”

Maarten interesseert zich het meest in knolgewassen, zoals yacon, zoete aardappel, machua... “Die interesse voor yacon en zoete aardappel is de voorbije jaren wat verminderd. Zo hebben we de teelt van zoete aardappel, die zeker niet eenvoudig is, goed onder de knie en hebben we die onder controle. Ik houd van experimenteren, van nieuwe dingen. Zo zijn we gestart met het kweken van pinda’s, die vooral goed gedijen in bijvoorbeeld Noord-Amerika. We hebben een 15-tal soorten van de echte pinda. Benieuwd wat dat zal geven. Indien er een experiment mislukt, is dat voor de bedrijfsvoering zo erg niet.”

Franse aardkastanje kweken

Op het bedrijf worden maar liefst 400 à 500 rassen gekweekt. Er wordt slechts met enkele tientallen geëxperimenteerd, zodat minder goede resultaten niet direct grote gevolgen hebben.

“Weet je, ik droom er bijvoorbeeld van om Franse aardkastanje te gaan kweken. Die zouden dikkere knollen vormen én bijzonder lekker zijn, maar ik geraak er voorlopig niet aan. Het is wachten tot we bijvoorbeeld weer naar markten en beurzen kunnen trekken.” Daarnaast staan ook zevenblad en brandnetels hoog bovenaan het favorietenlijstje van Maarten. “Het gaat vaak om vergeten concepten, om planten die in het wild groeien en die eetbaar en lekker zijn. Dat zijn voor mij ‘bijzondere’ of ‘vergeten’ groenten.”

Japanse gember, Japanse andoorn en indianenaardappel.
Japanse gember, Japanse andoorn en indianenaardappel. - Foto: LV

Waarom zich dan niet specifiek richten op 1 exclusieve, rendabele teelt? “Dat is een van de redenen waarom bijvoorbeeld de definitie van ‘vergeten’ groenten wordt gebruikt, omdat de oogst vaak niet rendabel is en niet in bulk kan worden geproduceerd. Het gaat dan vaak om opbrengsten die nooit werden gecultiveerd. Ik wil vooral wilde planten als ‘vergeten’ groenten onder de aandacht brengen. Ik wil die gaan veredelen, zodat een betere opbrengst kan worden gehaald. Groenten moeten voor mij eetbaar én lekker zijn, hoewel je natuurlijk over de smaak kunt discussiëren”, zegt Maarten Jacobs.

Ecohoeve, geen biobedrijf

Specialiseren is hun ding niet. “Dat interesseert ons inderdaad niet. Met wat ik doe wil ik de landbouw niet veranderen. De landbouw moet zelf veranderen in een meer ecologische richting. Ik wil alleen laten zien dat het anders kan. Ik doe niet aan monocultuur, maar soms ben ik ook verplicht om te gaan automatiseren. Door onder meer corona was er extra werk met onze plantjes. Normaal zou ik weken in de tuin aan het spitten zijn, maar we hebben een automatische spitmachine gekocht, zodat onze grond in een namiddag omgespit is.”

Het bedrijf groeide jaar na jaar organisch en nu worden planten, groenten, kruiden en vruchten verkocht. Voor alle duidelijkheid: het gaat om een ecohoeve, het is geen biobedrijf. “We hebben wel biologische grond, maar voor bio moet je biologisch plant- en zaadgoed hebben. En voor onze bijzondere en minder courante planten zou je een waslijst aan vrijstellingen moeten aanvragen. En nee, papierwerk is niet aan mij besteed. Dat doet mijn vriendin en daar zal in de toekomst nog meer aandacht moeten naar gaan, onder meer naar onze website”, aldus Maarten.

Voedselbossen en eetbare tuinen

Dat de hype van ‘vergeten’ groenten volgens Maarten wat afneemt, is niet meer dan logisch. “Dat is de logische evolutie in de tijd. Alles is vergankelijk. Er is nu meer aandacht voor voedselbossen en voor eetbare tuinen. En dat vinden we natuurlijk uitstekend. Zo lopen we verder ook mee met de trends, zoals ecologisch tuinieren. Positief is dat de voorbije jaren de bewustwording, onder meer door de aandacht van die ‘vergeten’ groenten, veel groter is geworden. En dat is een goede zaak.”

En dan verwijst Maarten onder meer naar de groeiende vraag van bijvoorbeeld groenteabonnementen bij alle CSA-bedrijven. “Ik kan alleen maar hopen dat er in de toekomst nog meer kwekerijen opstarten. Hoe meer aanbod, hoe meer de vraag nog zal groeien. Maar het is hard, heel hard, werken. Sinds half maart zijn we 7 dagen op 7 bezig. Als het echt warm is of in de winter kan je veel minder doen. Dan is er wat tijd om uit te blazen.”

Of de kweek van ‘vergeten’ en ‘bijzondere’ groenten soms wel eens als ‘alternatief’ wordt bestempeld? “Klanten die bij ons plantjes komen kopen of via de website bestellen, zijn inderdaad vaak niet de doorsnee consumenten die je in de supermarkt tegenkomt. Ieder zijn meug. Ik heb altijd wat in een alternatieve wereld gezeten, wat ik meekreeg van thuis. Vooral bewust en duurzaam omgaan met wat de natuur geeft, met extra aandacht voor de bodem, dat was belangrijk. Het gaat om gezond verstand en vooral over respect voor de andere, en respect voor de natuur.”

Achtergrond en advies

De verkoop via de korte keten heeft er ook voor gezorgd dat het contact met de klant nog hechter werd. “Dat vinden we ook belangrijk. Voor bijzondere groenten of minder courante planten is het belangrijk om er als koper correct mee om te gaan. We hebben veel kennis en een grote achtergrond. Het is dan ook logisch dat we onze kennis delen met onze kopers. Ik geef tips en aanbevelingen, vanuit de kennis die we hebben opgedaan.”

“Uiteraard hebben we ook de waarheid niet in pacht en iedereen is vrij om te doen wat hij wil. We proberen alleen waar we kunnen ook daadwerkelijk te helpen, zonder dat we hier aan iedereen een rondleiding van een halve dag kunnen voorzien. We hebben daar ook de tijd niet voor”, besluit Maarten Jacobs, die nog eens verwijst naar hun website www.denoudekastanje.be.

Lieven Vancoillie

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken