Gevarieerd eten is belangrijk in een evenwichtige voeding. Op tijd en stond komt wel eens een pastinaak op je bord, voorafgaand door een lekkere pompoensoep. En misschien als dessert een stukje rabarbertaart? Vergeten groenten zijn niet meer weg te denken uit het groenterek. Maar hoe gaat de veiling BelOrta om met dat hele gamma? Wat zijn de trends doorheen de jaren? Guy Jennes stond Landbouwleven te woord in een interview. Hij is verantwoordelijk voor de vollegrondsgroenten, “want de meeste vergeten groenten horen daar nu eenmaal onder.”
Eerst over de naam: zijn niet veel van die vergeten groenten niet meer zo ‘vergeten’ en al heel bekend?
GJ: “Inderdaad. Veel vergeten groenten zijn ondertussen niet meer zo vergeten. Ze zijn trendy geworden. Ze zijn ooit ‘vergeten’ geweest, maar nu worden ze meer verkocht en verdeeld, en duiken ze meer en meer op in kookprogramma’s. Volgens ons komt dit deels omdat de belangstelling voor gezond en gevarieerd eten stijgt. Er zijn ook meer flexitariërs die hun menu willen aanvullen met iets minder traditionele kost en dan uitwijken naar speciale of zeldzame groenten. Die trend is al zo'n jaar of 10 bezig. Vanuit BelOrta vinden we dat een zeer positieve ontwikkeling.
Voor de massa van de bevolking blijft de naam ‘vergeten groenten’ wel leuk. Het klinkt als een groente die speciaal is en wordt herontdekt. En dat terwijl al heel wat groenten
Sommige groenten lijken niet echt vergeten, maar eerder nieuw of exotisch.
Dat is waar. Over de naam ‘vergeten’ kan je discussiëren. Romanesco bijvoorbeeld, is niet echt een vergeten groente, eerder een innovatieve groente. Palmkool is bij ons een vergeten groente, maar in Italië is palmkool zo oud als de straat. Daar noemt het
Hoe komen er nieuwe ‘vergeten groenten’ in het gamma?
De veiling is zelf alert voor nieuwe dingen, zeker als ze lokaal geteeld zijn en in eigen regio. Vaak is het echter zo dat de telers zelf afkomen met een bepaalde groente. Telers reizen, gaan naar beurzen of halen ergens anders inspiratie en willen nieuwe dingen uitproberen. Verder kan de impuls ook van klanten en supermarkten komen.
In ieder geval wordt van de veiling verwacht de markt te volgen, op Belgisch en internationaal vlak. Collega's en bazen vangen dingen op beurzen op en kijken wat onze collega-aanbieders in Europa presteren en telen. In vergadering wordt dan besproken of een bepaalde groente kans maakt op de Belgische markt. We hebben daarvoor een team opgericht, het
Hoe testen jullie die groenten uit?
De laatste jaren voert het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver testen met nieuwe groenten uit voor ons. We vragen ook aan telers om nieuwe dingen uit te proberen.
Hoe zetten jullie in op vergeten groenten? Is export hierin belangrijk?
Net als bij andere groenten werken we met de veilingklok en geldt het principe van vraag en aanbod in de markt. Als het aanbod vergroot, bestaat de kans op het dalen van de prijzen. Als mensen de vergeten groenten echter graag blijken te eten, kunnen we een mooie prijs maken. Daarnaast proberen we grote supermarktklanten te binden door seizoensafspraken met betrekking tot de prijs te maken.
Hoe ondersteunt BelOrta telers die iets nieuws willen proberen?
Een teler die een idee heeft om iets nieuws uit te proberen, kan best eerst bij ons om advies vragen. Zo heeft die beter een idee of het telen überhaupt zin heeft, en zo ja, in welke hoeveelheden. Zo is schaalvoordeel belangrijk als je aan Belgische supermarkten wil leveren. Grote supermarkten hebben vaak honderden verkooppunten. Wil die in elk verkooppunt 1 kist yacon, dan moet je ook honderden kisten per week voorzien. Niet iedereen kan dat. Als een teler geen advies vraagt en iets nieuws uitprobeert, kunnen we hem ook wel ondersteunen door het feit dat BelOrta een logistiek platform is. Er komen hier ten eerste veel handelaars fysiek aan om hun producten op te laden. Met hen kunnen we praten. Daarnaast heeft BelOrta een klantenportefeuille met honderden klanten, die we onder andere via mailings contacteren. Als er 4 à 5 klanten zijn die geïnteresseerd zijn, heb je al een goede afzetmarkt. Verder kunnen we ondersteunen op vlak van kwaliteit: we maken normen en keurnormen en garanderen zo een label voor goede kwaliteit. Ten slotte kunnen we verpakkingsmaterialen aanreiken, want de groenten moeten immers verpakt worden.
Hoe bepaal je keurnormen en normen voor een nieuwe groente?
Die schrijven we vaak zelf, we hebben een blauwdruk van hoe een keurmerk eruitziet. De minimumeisen zijn opgelegd door de Europese Unie, wat betreft vervuiling, rot, insecten… Via de veiling definiëren we de normen verder voor ons Flandria-label: dan gaat het om de beste kwaliteit, grootte, gewicht, bepaalde gebreken, juiste verpakking bij aankomst...
Sommige vergeten groenten slaan niet aan. Wat bepaalt of een vergeten of nieuwe groente slaagt in de markt?
De verkoop van groenten en fruit gebeurt voor 80-85% via de supermarkt. Als bepaalde supermarkten en de bijhorende verkoopsafdelingen er heil in zien, bestaat de kans dat de groente gelanceerd is, maar dan is er nog geen zekerheid. Rond yacon bijvoorbeeld is veel te doen geweest. De groente kwam even in de Limburgse Carrefour terecht, maar de consument bleek het concept niet te snappen en het bleek niet over te springen naar andere provincies. Het verkocht dus niet goed.
Snijbiet haalde de rekken ook niet. De supermarkten waren niet geïnteresseerd in de groente omdat ze te snel kwalitatief achteruitgaat. Het moet verpakt aangeboden worden om het presentabel te houden.
En
Pastinaak is opgedoken in het traditionele veilingcircuit sinds 2005-2006. Toen was pastinaak echt een groente voor de biodetailhandel, maar toen is dat zich beginnen ontwikkelen. Een grote Belgische supermarkt toonde interesse en sindsdien is dat een groente die niet meer weg te denken is in de traditionele groentewinkel of marktkraam. In 2011 had BelOrta 828.000 eenheden, en in 2020 stond dat aantal op 1,8 miljoen. “Je kan ze zelfs in big bags kopen in Nederland. Het is mainstream geworden en vlot verkrijgbaar.”
Onder de bloemkoolsoorten zijn romanesco en alle gekleurde bloemkool (groen, paars, oranje) de vergeten groenten. Van de gekleurde bloemkool had BelOrta in 2015 20.000 stuks, vorig jaar was dat aantal 200.000. “Dat is voor BelOrta wel een relatief klein gegeven, want van bloemkool verkopen we er meer dan 6 miljoen. Het geeft wel aan dat de markt geïnteresseerd is in de specialere soorten.”
Boerenkool en alle bladkool zijn ook vergeten groenten. “Boerenkool is in Nederland algemeen, maar de Belgen eten dat minder en grijpen eerder naar savooikool”, geeft Jennes mee. Toch merkt BelOrta een gestegen interesse voor bladkool. Al wat oosters is, stijgt ook. De paksoi bijvoorbeeld wordt populairder. “Het is eerder een nieuwe groente dan een vergeten groente. Die populariteit is waarschijnlijk toe te schrijven aan de trend van het roerbakken. Gezinnen worden kleiner en eenpansgerechten zijn dan ideaal. Een andere reden is de stijgende interesse in de wereldkeuken. Dat merken we bijvoorbeeld ook aan de hete pepers zoals de habanero en jalapeño: de verkoop verdubbelt elk jaar.”
Andere groenten die een hele opwaartse evolutie meemaken zijn alle soorten pompoenen. In 2012 telde BelOrta 850.000 pompoenen en in 2020 1,6 miljoen. Hoewel dat een verdubbeling is, blijft dat bij BelOrta een bescheiden aantal. “Landelijk worden er immens veel pompoenen geteeld.”
Ook alle bonen en peulvruchten horen bij de vergeten groenten. “Dat erwten vergeten groenten zijn, lijkt vreemd. Toch zijn verse erwten bij ons vergeten groenten omdat die heel veel diepvries verkocht worden.” In de erwten ziet BelOrta weinig evolutie. Volgens Jennes zit de reden in de prijs. “Het is een arbeidsintensieve teelt, het wordt nog geplukt. Arbeid is duur, en daarom wordt het duurder verkocht, zeker als je vergelijkt met de diepvriesvariant.”
Belangrijk onder de bonen zijn de boterbonen (gele prinsessenbonen), sperziebonen en snijbonen. Droge witte bonen zijn minder aanwezig. “Veel mensen eten enkel bonen uit blik en weinig vers. Toch promoten de veiling en de supermarkten de bonen nog, en we merken dat de verkoop groeit.” De boterbonen zijn nieuw, en verkopen het beste. Het heeft een specialer en exclusiever karakter en wordt eerder beschouwd als een delicatesse. “Hierdoor kan BelOrta zich dan ook onderscheiden”, geeft Jennes aan.
Bonen en erwten stegen van 330.000 kg in 2011 naar 720.000 kg in 2020. “We verklaren die verdubbeling in de trend van een verminderde vleesconsumptie. Mensen zoeken alternatieven voor dierlijke eiwitten, en die vinden ze in plantaardige eiwitten in peulvruchten.”
Wat het ook goed doet in het gamma vergeten groenten, zijn de witte en gele raap. “Sommige supermarkten kopen dat heel veel, dus het blijkt wel populair.” Ook bieten zijn in belangstelling enorm gestegen. In 2012 werd zo’n 370.000 kg verkocht, maar dit is verdubbeld sinds vorig jaar. De rode biet blijft de norm, de gele, witte en Chioggia-biet zijn minder bekend. “Vroeger vond de consument de biet vooral in de bio-afdeling, nu ligt het algemeen in het groenterek.” Bij de ramenassen is er dan weer geen evolutie te bemerken. In 10 jaar tijd is het volume niet gestegen of gedaald.
Sommige vergeten groenten slaan niet aan. De bladgroente snijbiet – ook wel warmoes genoemd – is een voorbeeld. Zo’n 4 à 5 jaar geleden werd snijbiet enorm gepromoot in kookmagazines en -programma’s. Toch nam het geen hoge vlucht. “De algemene consument koopt het niet, enkel gespecialiseerde klanten nemen het mee.”
BelOrta vermeldt ook andere vergeten groenten op zijn website. Schorseneer en rabarber zijn alom bekend. Koolrabi is bij ons niet geliefd, maar is in Duitsland wel populair en alledaags. Postelein en wortelpeterselie winnen aan belangstelling, maar blijven zelfs bij BelOrta beperkt in aanvoer en vraag. Ook suikermaïs wordt vernoemd. “Dit komt uit de VS en wordt hier populairder.”
