Startpagina Actueel

Meer melkvee, minder zoogkoeien en afmeststieren

In 2019 werd het convenant Enterische Emissies Rundvee opgestart om een reductie van de enterische emissies te bekomen. Uit het verslag 2020 komt de werkgroep die de marktevolutie van de rundveehouderijsector tot volgende prognoses: tussen 2019-2025 zou het melkvee met 8% stijgen, het aantal zoogkoeien (na info afschaffing premie) zou met 21% dalen.

Leestijd : 5 min

Op 29 maart 2019 werd het convenant Enterische Emissies Rundvee 2019-2030 ondertekend door de Vlaamse overheid en diverse partners uit de agrovoedingsketen.

Breed overlegplatform

Deelnemende partijen zijn het Algemeen Boerensyndicaat, Belbeef, Belgische Confederatie Zuivel, Boerenbond, Belgian Feed Association, Federatie van het Belgisch Vlees, BioForum, departement Landbouw & Visserij, departement Omgeving, Fedagrim, Groene Kring, Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek, Vlaams Agrarisch Centrum, Vlaamse Landmaatschappij en Vlaamse Milieumaatschappij.

De doelstelling van het convenant is om de in rundveesector een reductie van 0,44 MT CO2-eq van de enterische emissies te realiseren in de periode 2021-2030 als onderdeel van het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 en dit ten opzichte van de enterische emissies in 2005. Enterische emissies zijn de methaanemissies die voornamelijk ontstaan tijdens de fermentatie in de pens van herkauwers, zoals runderen. Deze emissies vormen een belangrijk deel van de totale broeikasgasuitstoot van de landbouw en bepalen mee de klimaatimpact van de vlees- en melkveehouderij.

Jaarverslag 2020

Het departement Landbouw & Visserij is voorzitter van de stuurgroep. Bij de oprichting van het convenant werden 5 werkgroepen opgestart: markt-evolutie in de rundveehouderij, dier- en veestapelmanagement op bedrijfsniveau, voedermanagement, genetica en selectie en monitoring en ten slotte borging en implementatie van maatregelen. Verleden jaar werden nog 3 werkgroepen opgestart: biologische landbouw, implementatie en communicatie. Daarnaast werd in 2019 ook een ad hoc wetenschappelijke werkgroep opgericht, die wetenschappelijk advies geeft over de verschillende maatregelen. Hieronder de belangrijkste bevindingen van enkele werkgroepen.

Uit het jaarverslag 2020 blijken een aantal opmerkelijke vaststellingen. De werkgroep ’Marktevolutie van de rundveehouderijsector’volgde ook in 2020 de recentste dierenaantallen en emissieberekeningen op. Vastgesteld werd dat in de periode 2007-2019 (mede als gevolg van de afschaffing van het melkquotum) het aantal melkkoeien met 21% toenam. De enterische emissies van melkkoeien namen echter toe met 32% in de periode 2007-2018, doordat de melkgift per dier hoger werd. Deze is gekoppeld aan een hogere uitstoot per dier.

Het aantal zoogkoeien nam met 24% af in de periode 2007-2018, de enterische emissies van zoogkoeien nam af met 21% in de periode 2007-2018. In de periode 2007-2019 nam de totale rundveestapel af met 3%. De totale enterische emissies van de totale rundveestapel namen in de periode 2007-2018 toe met 7%.

De werkgroep kijkt verder naar de mogelijkheden om de aantallen en bijhorende emissies van dieren verder te differentiëren in de diverse subcategorieën van runderen (bijvoorbeeld jongvee) om rekening te kunnen houden met de impact van maatregelen die uit de verschillende werkgroepen verder zullen komen.

Afbouw zoogkoeienpremie

In 2019 werd het uitfaseren van de zoogkoeienpremie aanzien als 1 van de relevantste invloedsfactoren die inspelen op de grootte van de veestapel. Daarom werd vanuit het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) een bevraging gedaan. Hierbij werd de vraag gesteld hoe de landbouwer zijn veestapel zag evolueren in de komende 5 jaar.

Deze vraag werd opnieuw gesteld aan veehouders gesteld na de melding dat de zoogkoeienpremie (gefaseerd) zou worden afgeschaft. Zoals bekend wordt op Vlaams niveau gewerkt aan een duurzaam alternatief. Resultaten worden gewogen door bedrijven te plaatsen in clusters. Deze clusters worden gewogen naargelang hun aandeel in de Vlaamse veestapel.

Volgens die prognose zou de veestapel in Vlaanderen tussen 2019 en 2025 als volgt evolueren: melkvee +8,2 %, zoogkoe (voor info uitfasering premie) -11,1%, zoogkoe (na info uitfasering premie) -21% en afmeststieren -2,4%. “We verwachten dus een toename van melkkoeien, en een afname van vleesvee en zoogkoeien”, staat in het jaarrapport 2020.

Lichte daling emissies

“Wanneer de enterische emissies geschat worden op basis van deze prognoses leidt het gewogen scenario ‘voor info uitfasering premie’ in de periode 2019-2025 tot een stijging van de totale enterische emissies door rundvee met 2%.

Het gewogen scenario ‘na info uitfasering premie’ leidt tot een beperkte daling van de totale enterische emissies door rundvee met 1%.” Melkvee kent een grotere methaanuitstoot per dier dan vleesvee, waardoor de sterke daling in aantal zoogkoeien (grotendeels) wordt gecompenseerd.

De werkgroep ‘Dier- en veestapelmanagement op bedrijfsniveau’wil gaan focussen op een 6-tal maatregelen: optimale jongvee opfok en lagere afkalfleeftijd, langleefbaarheid en vervangingspercentage bij melkvee, sneller slachtrijp krijgen van vleesvee, overbezetting van de stallen tegengaan, droogstandmanagement en kwalitatief veevoeder. Er wordt nu vooral ingezet op de eerste 2 maatregelen.

De maatregel ‘optimale jongvee-opfok en lagere afkalfleeftijd’beoogt het beperken van het aantal jongvee op het bedrijf en het realiseren van een jongere verantwoorde afkalfleeftijd.

Met de ‘langleefbaarheid en vervangingspercentage’ wordt het langer aanhouden van melkkoeien nagestreefd door verbeterde gezondheid en lager sterftepercentage.

Voedermanagement

Beide eerder genoemde maatregelen spelen rechtstreeks in op de aantallen dieren en de opdeling ervan in de verschillende diercategorieën en kunnen worden ondersteund door een goede bedrijfsleiding. Aandachtspunten hierbij zijn diergezondheid en inname van leeggekomen plaatsen door volwassen dieren.

De werkgroep ‘Voedermanagement’ focust op verschillende maatregelen. Twee ervan werden bezorgd aan de werkgroep implementatie: ‘bierdraf-koolzaadschroot ter vervanging van sojaschroot’en ‘geëxtrudeerd/geëxpaneerd lijnzaad’. Bierdraf-koolzaadschroot ter vervanging van sojaschroot maakt vandaag natuurlijk al deel uit van het voederrantsoen op heel wat melkveebedrijven.

De combinatie van bierdraf en koolzaadschroot kan de enterische emissies reduceren. “Dit reductiepotentieel werd al bevestigd onder bepaalde proefomstandigheden”, stelt de werkgroep.

De werkgroep geeft verder aan dat deze maatregel mogelijk toegepast kan worden in de sector. Tevens is er een belangrijke impact op de carbon footprint van melk, omdat soja (afhankelijk van origine) in het rantsoen wordt vervangen door koolzaadschroot.

Vandaag wordt geëxtrudeerd/geëxpandeerd lijnzaad (onverzadigde vetten) al toegevoegd aan het voederrantsoen bij melkvee en vleesstieren.

“Door de aanwezigheid van onverzadigde vetzuren kan het gebruik van geëxtrudeerd/geëxpandeerd lijnzaad de enterische emissies verminderen. Dit reductiepotentieel werd vastgesteld onder bepaalde proefomstandigheden.” De werkgroep geeft ook hier aan dat deze maatregel mogelijk toegepast kan worden in de sector.

Dubbeldoelrassen

Het gebruik van dubbeldoelrassenen het gebruik van gesekst spermazijn dan weer 2 aanbevelingen van de werkgroep ‘Genetica en selectie’. Het gebruik van dubbeldoelrassen kan de emissies reduceren doordat het enerzijds kan inspelen op de dieraantallen en zorgt voor verschuivingen van bepaalde diercategorieën.

“Anderzijds zal er een andere methaanemissiefactor moeten bijkomen, die een betere inschatting geeft van de emissies van de dubbeldoeldieren. Door het inzetten van gesekst sperma kan een reductie worden gerealiseerd door in te spelen op de dieraantallen.”

De enterische methaanemissies zouden ook kunnen worden gereduceerd dankzij genetische selectie. Het uitsluiten van negatieve bijwerkingen is echter belangrijk om maatregelen naar de praktijk te kunnen uitrollen. Het volledige jaarverslag staat op de website van het departement Landbouw & Visserij.

Lieven Vancoillie

Lees ook in Actueel

Meer artikelen bekijken