Startpagina Akkerbouw

Verzopen percelen in Vlaanderen: “Wat verloren is, is verloren. Alles verzekeren is te duur”

Heel Vlaanderen keek ervan op toen ons land – of enkele delen ervan – geteisterd werd door enorme regenbuien. Steden stroomden onder, maar ook verschillende landbouwers zagen hun percelen overstroomd of doorregend worden. Akkerbouwers An en Geert zagen hun aardappelen dag na dag verder verzuipen in het water, en een deel van hun inkomen in rook opgaan.

Leestijd : 6 min

De beelden op televisie in Luik zijn schrijnend. Het zicht van ondergestroomde straten en huizen grijpen naar de keel. Wallonië stond op zijn kop, maar ook in Vlaanderen zorgde de hevige regenval in het oosten voor stevige overlast.

We spraken Geert Robijns en An Vandendriessche. Zij bewerken met de seizoenspachten zo’n 60 ha, waaronder wintergerst, wintertarwe, koolzaad, maïs, suikerbieten, aardappelen en voedererwten. Vijf jaar geleden namen ze het ouderlijk akkerbouwbedrijf over, met percelen in Rotselaar, Bierbeek en Leuven. En in Rotselaar, daar stonden een deel van hun percelen onder water.

Welke schade liep je op?

Op dit moment staat er 1 perceel aardappelen volledig onder water, 3 anderen deels. Hier gaat het om Challenger, waarvoor we een af land contract hebben. Je ruikt gewoon dat die aardappelen aan het rotten zijn. De geur is verschrikkelijk. Ook 3 vierde van het koolzaad staat blank. We vroegen een loonwerker met een machine op rupsen, maar hoewel hij zijn uiterste best deed was er geen doorkomen aan. Er zal zeker oogstverlies zijn, maar als de loonwerker het nog ziet zitten ondernemen we later nog een poging, je moet het toch maar doen: met die dure machines een modderpoel induiken. In de bieten is er duidelijk ook schade, maar die moeten we later nog eens herbekijken. De gerst hebben we voor het grootste deel geoogst, daar ben ik enkel het stro kwijt. Van de tarwe hebben we reeds de helft geoogst. De andere helft – zo’n 10 ha – wil ik ook nog oogsten maar dat zie ik nog niet somber in. Als het niet met gewone banden kan, dan moet het met een machine op rupsbanden. Het stro zal dan waarschijnlijk ook verloren zijn, maar dan heb ik ten minste de tarwe nog. De kwaliteit zal wel wat achteruit gegaan zijn. Voor de regenval had ik nog baktarwekwaliteit, dat zal nu waarschijnlijk niet meer zo zijn.

En kan je niets meer doen met wat onder water staat?

Wat verloren is, is echt verloren. Rot is rot.

Ben je verzekerd voor schade?

Ik heb een brede weersverzekering afgesloten bij Hagelunie. Dit is de eerste keer dat ik zoiets meemaak dus ik weet niet hoe dat in zijn werk zal gaan. We zijn voor meer dan 50% verzekerd met de brede weersverzekering, en hierdoor komen we in aanmerking om 64% van de geleden schade terug te krijgen van het noodrampenfonds. Het wordt afwachten wat de regels voor vergoeding worden. Volgend jaar kan ik meer zeggen.

Zijn jullie voor alle teelten verzekerd?

Voor de aardappelen hebben we geen verzekering, wel voor wintergerst, wintertarwe en het grasland. Voor aardappelen is die verzekering prijzig. Het is wat wikken en wegen wat je verzekert. We denken dat de verzekeringsmaatschappijen dit jaar op verschillende plaatsen zullen moeten vergoeden, met als mogelijk gevolg dat de brede weersverzekering duurder zal worden. De vrees dat op termijn op deze manier een brede weersverzekering onbetaalbaar zal worden bestaat.

Hoe pakt de verzekeraar deze situatie aan in jullie geval?

De experten van Hagelunie zijn al ter plaatse komen kijken naar de tarwe, en spelen dus kort op de bal. Maar ze zijn wel heel duidelijk: je krijgt geen schadevergoeding vanwege de brede weersverzekering voor een overstroomd perceel.

Zijn er lange termijn gevolgen?

Structuurschade zal er zeker zijn. Wij bewaren de aardappelen niet zelf en hebben een contract af land. Als de aardappelen goed blijven tot op de vrachtwagen worden ze verwerkt. We oogsten zelf. Hoe dat zal verlopen, kunnen we nu niet zeggen. Ten eerste omdat het weer onvoorspelbaar is, ten tweede moeten we zien wat er nog overblijft. We blijven waar mogelijk de plaag bestrijden en hopen toch nog wat te oogsten. Daarnaast heb ik wat schrik voor reststikstof: daar waar de aardappelen niet meer groeien, worden de toegepaste meststoffen niet meer opgenomen. Misschien moet ik een groenbemester inzaaien? Maar waar, hoe en wanneer… dat weet ik nog niet.

Zal er voor jullie een groot effect zijn op het inkomen?

Als de overheid niet bijspringt, verlies ik voor mijn landbouwtak geld dit jaar. Voor aardappelen ga ik het contract niet kunnen vullen. We hebben een oppervlaktecontract met Farmfrites. We geven al onze aardappelen wel af, maar krijgen geen boete als de tonnen niet vol zijn. Naast de landbouwactiviteit ben ik actief in de aannemerij en bosbouw. An werkt voltijds buitenshuis. Het zorgt voor risicospreiding op vlak van inkomen. De ene dag zie ik het somberder in dan andere dagen, maar ja, het is overmacht. Ik kan er ook niets aan veranderen.

Had dit voorkomen kunnen worden?

Dat het water komt kan je niet tegen houden, maar het moet weg kunnen. Ik vind dat de overheid meer had kunnen doen om dit te voorkomen. Ze hadden ten minste de beken moeten ruimen, van landbouwers worden er teeltvrije zones en grasstroken verwacht. Een degelijk beleid omtrent het ruimen en maaien van de beken ontbreekt. En ze hadden de sluizen preventief moeten open zetten. De sluizen stonden nog gesloten toen in Luik alles onder water stond, en dat terwijl je weet dat het water van Luik er sowieso passeert. Ik heb dit jaar meermaals gebeld om iets te doen aan de beken, maar er is niets gebeurd. Het water kon hier gewoon niet weg en bleef hierdoor op het veld staan. Ook in het natuurgebied is al dat water niet goed, daar lijdt de biodiversiteit ook onder. Hogerop pompt men zo snel mogelijk zoveel mogelijk water weg zonder enige overkoepelende regeling. Ik hoop dat er veel boeren een verzekering hebben en dat de verzekeraar veel moet betalen. Dat heeft misschien tot gevolg dat ook zij met de overheid spreken over maatregelen.

Wat deed je zelf om waterschade te voorkomen?

We maken erosiedrempels tussen de aardappelen, kwamen langs met de kraan om extra greppeltjes te maken en we werken met grasstroken. Mijn percelen liggen vooral vlak waardoor het water blijft staan. In glooiende gebieden is er mogelijks minder schade omdat het water wegloopt, maar dan zijn er misschien problemen met erosie. Een goede bodem zorgt er ook voor dat het water beter wegloopt. Ik doe mee in verschillende projecten om de bodem te verbeteren. Ik werk aan het organischestofgehalte, werk rond houtsnippers met Bierbeekse boeren, en met het agrarisch centrum in Herent loopt er ook een proef rond koolstof,… we zijn er vaak mee bezig.

Komt dit volgens jullie door de klimaatverandering?

Ik ben geen expert. Van tijd tot tijd is hier nog sprake van overstromingen. Sinds wanneer is de klimaatverandering dan begonnen? Ik denk dat het een samenkomst van omstandigheden is en een beetje nonchalance, na 3 droge jaren. Ja, er is veel regen gevallen, maar enkele weken geleden was het beleid nog overtuigd dat het opnieuw te warm zou worden en de watervoorraden op zouden geraken. We moeten nemen wat komt, en ons best doen om schade door droogte of water te beperken.

Wat gaan jullie nu nog doen?

Voor de aardappelen gaan we binnen 1 à 2 weken zien wat er nog geoogst kan worden. Om de 2 à 3 dagen raap ik mijn moed bijeen en ga ik eens kijken naar de velden. We blijven waar mogelijk de aardappelen verzorgen. Als de weersomstandigheden het toelaten en er kans is dat we iets kunnen oogsten proberen we dat. Dit najaar starten we met het zaaien van de volgende oogst, grotendeels op dezelfde manier maar met meer ervaring. We hopen op een normaal jaar, maar nooit komt er hetzelfde jaar terug. Als je bezig bent met wat je graag doet, je iedereen kan betalen en je wat over hebt, dan ben je gelukkig. En in de meeste jaren lukt dat wel. We proberen er opnieuw het beste van te maken. We zullen later wel enkele keren terugdenken aan dit jaar: de extremen onthoud je, hé. Dat kunnen we later aan onze kinderen vertellen. Verder hopen we dat alle getroffen mensen een billijke vergoeding kunnen krijgen voor de geleden schade, en er snel duidelijkheid komt.

Marlies Vleugels

Lees ook in Akkerbouw

Meer artikelen bekijken