Varkenshouders tegen minister Crevits: Waar is ons recht op een waardig basisinkomen?
Op het varkensbedrijf van Geert Van Wonterghem en Marijke Degezelle in Deerlijk luisterde minister Hilde Crevits naar pakkende getuigenissen. De varkenshouders kaartten er aan hoe zwaar, financieel én mentaal, de huidige crisis inhakt op de gezinnen achter de bedrijven. “We zijn murw, uitgeteld en moedeloos.” Er had ook een ketenoverleg op het kabinet plaats.
De varkenssector zit in een diepe crisis. Afrikaanse varkenspest, corona en de exportmoeilijkheden voor de afzet van varkensvlees buiten Europa hebben er toe geleid dat de varkensprijzen een historisch dieptepunt hebben bereikt.
Heel zware crisis
Daarbovenop komen ook nog de hoge voederprijzen die meer dan 70% van de totale kostprijs van het varken uitmaken. De financiële reserves op de bedrijven zijn uitgeput en de schulden stapelen zich op. Op korte termijn zijn er geen signalen die wijzen op een spoedig marktherstel.
Verliezen van 25 à 30 euro per slachtrijp vleesvarken worden genoteerd. En het lijkt van kwaad naar erger te gaan. Er schijnt nauwelijks of geen licht aan het eind van de donkere tunnel. Verschillende partijen hebben de voorbije weken aan de alarmbel getrokken.
Boerenbond en Ferm organiseerden een overlegmoment met West-Vlaamse varkensboerinnen, in aanwezigheid van Boerenbond-consulenten en de politici Tom Vandenkendelaere, Nathalie Muylle en Bart Dochy.
“Ik ben als 21-jarige gestart in de sector”, getuigde Ingrid Vandeputte uit Passendale. “Na 25 jaar moesten heel veel nieuwe investeringen gebeuren. Hamvraag was: blijven we zeugen houden of differentiëren we? We laten onze vakmanschap echter niet varen en blijven bij onze verworven knowhow: de varkenshouderij. De periodes met hogere prijzen zijn korter, die met lagere prijzen veel dieper en langer.”
Neerwaartse spiraal
“De voorbije 10 jaar ondervinden we, ondanks de doorgedreven inspanningen om beter te presteren en nog meer op de kosten te besparen, dat we in een neerwaartse spiraal zitten. De laatste jaren is het zo erg dat we als bijna 60’ers met grote angst beseffen dat onze varkens met die dure voederprijzen ons pensioen aan het opeten zijn. We doen alarmbellen rinkelen en zetten acties op. Het is echter maar een doekje voor het bloeden, een pleister op de wonde.”
“Ook de goedbedoelde coronasteun, waar heel veel mensen konden van genieten, is gebaseerd op een omzetdaling van 60 %. Tussen maart en eind december 2020 daalden de varkensprijzen met ruim 46 %. Terwijl de voederprijzen stegen met 15 % en die stijgen dit jaar nog eens verder, met 6 % daarbovenop. Dit betekent volop verlies slikken en nada, noppes coronasteun. Als we vleesvarkens leveren verliezen we 25 euro en meer per varken. Zonder verloning en zo, dus puur voor kosten van big, voeder, medicatie, vaccins, stal, elektriciteit, water... We komen maandelijks 15 à 20.000 euro te kort. De openstaande facturen stapelen zich op.”
Wel in Wallonië
De daling zet nu ook door in biggenprijzen. “Het verlies is zich aan het verplaatsen naar de zeugenhouderij. De Vlaamse biggenprijs bedraagt 13,5 euro plus een opleg van ongeveer 12 euro: 26 euro. Maar die big kost dus wel 40 euro. Per zeug wordt nu ook 400 à 500 euro verloren. Dit is net de crisissteun die Wallonië wel geeft aan de varkenshouders.”
“Naast de crisis in de varkenshouderij rolt de PAS-stikstofverhaal als een pletwals over onze Vlaamse varkenshouderijen. Alle niet-emissiearme stallen zullen waardeloos worden, of er komt zelfs een bijkomende kost om af te breken. Wat zullen we nog krijgen als wij ons bedrijf zouden willen verkopen? Ik maak me grote zorgen. Wij hebben geen tijd meer om het roer om te gooien. Maar ik maak me nog grotere zorgen voor de generatie na ons. De boeren zijn moedeloos. Ze krijgen bakken kritiek en moeten alsmaar harder werken en ze verdienen hun brood niet meer. Integendeel, ze moeten geld toeleggen op wat ze afleveren. Welke toekomst is er nog voor de boeren van 25, 35, 45 jaar? Hun overgrootouders hebben bos ontgonnen voor voedsel. Zijn de bossen nu bezig met de boeren te ontginnen?”
Drie ‘hamvragen’
Drie punten staan centraal in het betoog.
- Een kritische analyse van de structuur van de varkenshouderij: de boer, de toeleverancier en de afnemer en het speculeren met grondstoffen.
- Hoe zorgen we dat we niet meer zo afhankelijk zijn van de Duitse markt? Vroeger kon je winst maken in eigen land als het in andere landen verkeerd liep. Zelfs dat lukt in ons België niet meer.
- We moeten een betrouwbaar beleidskader hebben, waar nog ruimte is om te boeren, waar nog ruimte is voor de tussenmoot varkenshouder en dan niet alleen voor de koop lokaal-boer of de grote speler, die zelf een groter ketenverhaal kan maken. Of als dit segment niet langer gewenst is, zorg dan dat de mensen kunnen stoppen, zoals je dat in andere sectoren ziet met een uitstapregeling.
“De varkensboeren zijn murw, uitgeteld en moedeloos. We weten niet meer wat te doen. We leggen ons lot in de handen van de Vlaamse en federale regering. Het water staat niet tot aan onze lippen, maar tot aan onze ogen”, besluit Ingrid Vandeputte, gesteund door de andere varkenshouders. Aansluitend had ook een ketenoverleg op het kabinet van minister Crevits plaats.
