Startpagina Actueel

Ketenoverleg in varkenshouderij: Het is de hoogste tijd dat eerdere afspraken worden nageleefd

Dat de Vlaamse varkenssector in een diepe crisis zit, is een open deur intrappen. Of het georganiseerde ketenoverleg oplossingen biedt om uit die malaise te geraken? Misschien. Vlaams minister Hilde Crevits merkte in de commissie Landbouw op dat “sommige partners zich echter niet aan eerdere afspraken houden.” Ze vindt ook dat de varkenssector zich in Vlaanderen fundamenteel moet buigen over de toekomst.

Leestijd : 6 min

Ingestorte varkensprijzen, prijsstijgingen voor grondstoffen, problemen met de afzet (in en buiten Europa), de moeilijke zoektocht naar nieuwe medewerkers voor slachthuizen en verwerkers... De Vlaamse varkenshouderij verkeert in een diepe crisis en er schijnt niet onmiddellijk licht aan het einde van de donkere tunnel.

Verschillende schakels

Onlangs had op het kabinet van Vlaams minister Hilde Crevits, die enkel kan faciliteren, een ketenoverleg plaats om te zien hoe erg de situatie is en vooral om te bekijken hoe de verschillende schakels binnen de keten van de varkenssector (mee) inspanningen kunnen doen om ook deze crisis het hoofd te bieden.

Over de crisis in de varkenshouderij werd, op vraag van voorzitter Bart Dochy (CD&V) en Emmily Talpe (Open VLD) druk gedebatteerd in een commissie Landbouw. De kop van Jut is in deze crisis in de eerste plaats de varkenshouder, die aan het begin van de keten staat.

“In de varkenshouderij is de gemiddelde basisprijs voor vleesvarkens onder 1 euro gedaald, de jongste weken zelfs onder 90 cent”, stelt Vlaams parlementslid Bart Dochy. “De biggenprijs is gekelderd en de prijzen van veevoeder zijn momenteel eigenlijk wel vrij hoog. Men spreekt over een daling met 45% van de verkoopprijzen en over een stijging van de veevoederprijzen met 15%.”

Toch blijft de sector vandaag heel belangrijk. Naast de honderden varkenshouders stellen 180 bedrijven vandaag nog 6.000 medewerkers te werk. Er wordt een omzet gerealiseerd van 2 miljard euro. Ongeveer 90 % van de export van ons Belgisch vlees en van onze vleesproducten gaat naar landen binnen de Europese Unie.

Weerbaarheid van de sector

Volgens Emmily Talpe moeten er structurele maatregelen komen om de weerbaarheid van onze Vlaamse varkenshouderij te versterken, het evenwicht tussen vraag en aanbod te bewaren en grote prijsschommelingen te vermijden. “Wat heeft het ketenoverleg concreet opgeleverd en welke acties worden er in de nabije toekomst genomen?”

Afspraken niet uitgevoerd

Het ketenoverleg had plaats op het kabinet van minister Hilde Crevits, in bijzijn van alle vertegenwoordigers uit de verschillende sectoren die met de varkenshouderij te maken hebben: boeren, slachthuizen, veevoederfabrikanten, retail, belangenorganisaties...

“Ik stel vast dat er na zulke rondes altijd plannen zijn om structureel tot oplossingen te komen, maar de partners die zich structureel moeten houden aan de oplossingen die naar boven zijn gekomen, houden zich niet aan de afspraken die zijn gemaakt of voeren bepaalde elementen van akkoorden niet uit”, stelt minister Crevits onthutst vast.

“Het gaat over zaken die de politiek niet kan regelen, want wij sturen die markt niet aan. Het is de markt die zichzelf aanstuurt. Voor mij is het echt van belang dat we nu engagementen krijgen, dat er niet naar elkaar wordt gekeken om elkaar de schuld te geven, maar dat we via dat ketenoverleg tot oplossingen komen.”

Minister Crevits vond het een ‘harde vergadering’. “Hard in die zin dat elk stukje van de keten ook voor zijn verantwoordelijkheid werd gezet. En op bepaalde momenten had ik het gevoel, en ik wik mijn woorden, dat de verantwoordelijkheid ook nogal gemakkelijk werd weggewuifd. En dat is voor mij een groot probleem.”

Om iedereen voor zijn verantwoordelijkheid te zetten, is prijstransparantie belangrijk. “Ik heb dat ook al voor de melksector gezegd”, gaat de minister verder. “Ten tweede is de brancheorganisatie echt een van de middelen die noodzakelijk zijn om de sector te versterken en om ook meer te kunnen wegen over de prijsproblematiek.”

En dan is er nog ten derde, het label BePork. “Er is een bestek dat is uitgewerkt. Op die vergadering hoor ik dan dat dat enkel B2B (handel tussen bedrijven onderling) is én dat het niet bedoeld is voor de consument.”

Label ook voor consumenten

“Ik vind dat vreemd, want dat zijn standaarden die ook kwaliteit aanleveren. Als men er ook reclame zou mee maken, kan het een aanzet zijn voor de consument om nog meer bewust te kopen, maar nu is het voor mij zoeken in de warenhuizen. Hoe weet je nu wat vanwaar komt? Waarom wordt dat ook geen B2C (tussen bedrijven en consumenten)?”, vraagt minister Crevits zich af.

Het hoeft niemand te verwonderen dat het ketenoverleg op zich weinig nieuwe elementen aansneed. “Het zijn knelpunten die we al lang kennen. En er zijn in het verleden ook afspraken gemaakt, maar we moeten nu in een context komen dat de afspraken ook worden nageleefd.”

Voor minister Crevits hangt de oplossing op korte termijn ook samen met visie op lange termijn. “Iemand zei het mooi: de periodes waarin de prijzen goed zijn en alles goed loopt, worden korter. En de periodes waarin het slecht loopt, die worden langer.”

Een van de problemen is ook dat er van het varken nadien heel weinig bij ons wordt verwerkt om meerwaarde te creëren. “In een bedrijf in Ieper pakt men de huiden terug om er gelatine van te maken. Dan heeft dat varken al een hele toer gedaan, om uiteindelijk terug bij ons te komen. Dan denk je: kunnen we ook niet proberen om tot meerwaardecreatie bij ons te komen? Dat zou ook al voor wat meer respect voor de boer zorgen.” Er zijn dus veel problemen die bekend zijn, maar het is een enorme uitdaging om structureel tot een oplossing te komen.

De sector zal nu zelf een aantal bilaterale overlegmomenten hebben. Filip Fontaine (VLAM), die ook aan het hoofd staat van Belpork wil de rol van facilitator opnemen. “Dat is een goede zaak, want hij geniet het vertrouwen van vele mensen. Binnenkort verwachten we feedback. Het is niet mijn bedoeling om sterke bedrijven, die vaak heel veel hebben geïnvesteerd, kapot te laten gaan. We moeten echter op maat werken en de budgetten zijn uiteraard ook niet ongelimiteerd.”

Buigen over toekomst

Links en rechts gaan dan ook stemmen op – onder meer van Stefaan Sintobin (Vlaams Belang), Ludwig Vandenhove (Vooruit) en Chris Steenwegen (Groen) – om de varkensstapel af te bouwen. “Dat moet dan wel gebeuren met steun van de overheid. We moeten daar serieus over nadenken. We moeten ook onze eigen consumenten aansporen om Belgisch varkensvlees te eten.” Onder meer voor Hendrik Vandamme, voorzitter Algemeen Boerensyndicaat, moet het debat (over een warme sanering) kunnen worden gevoerd.

De bedoeling wordt om in de toekomst onder meer met landbouworganisaties in debat te gaan over een warme sanering. “De sector zal zich fundamenteel moeten buigen over de toekomst”, geeft Vlaams landbouwminister Hilde Crevits nog mee. “We moeten lokaal meerwaarde blijven creëren. We moeten tegelijk bekijken wat we inzake tewerkstelling en scholing kunnen doen.”

Slachthuizen en verwerkers staan vaak ook aan de klaagmuur en vinden minder en minder geschikte medewerkers om het werk op te knappen. “Versnijden zou een meerwaarde kunnen zijn, maar dan moeten we de mensen daarvoor vinden. Er moet een tewerkstellingsprogramma aan worden gekoppeld. Ik ben zeker bereid om dat te doen”, stelt minister Crevits.

Ook in Europa is het lang niet allemaal rozengeur en maneschijn. “Veel Europese regelgeving waaraan varkenshouders gebonden zijn, zoals dierenwelzijn en dierengezondheid, zijn geharmoniseerd voor de interne markt, net om het gelijke speelveld en de eerlijke concurrentie af te dwingen.” Daarnaast zijn er echter in tal van lidstaten nog extra regels bij gekomen en dat begint soms een beetje op protectionisme te lijken. “We doen er op dit moment niet aan mee, maar je zou wel zin krijgen om ook zo te gaan werken. Het zou de problemen met het vlees dat bijvoorbeeld uit Spanje komt en dat niet aan de normen zou voldoen, een beetje oplossen.”

Volle verantwoordelijkheid

Minister Crevits zal op de volgende Europese Landbouwraad ook aandacht vragen voor de moeilijke situatie waarin de sector zich bevindt, maar ook voor het gelijk speelveld, zodat de lat toch voor iedereen gelijk ligt. Het slotwoord is voor Bart Dochy. “De opmerking van ‘Halveer de varkensstapel en het probleem is opgelost’ is een wensdroom omdat van elk varken en deel moet worden geëxporteerd om een goede prijs te hebben. Besluit: het wordt vooral belangrijk dat iedereen in de keten nu eens de volle verantwoordelijkheid neemt én de gemaakte afspraken nakomt.

Lieven Vancoillie

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken