Het is dringend tijd voor een nieuw wolvenprotocol

De voorbije jaren werd gesteld dat wolven schuwe dieren zijn die enkel kleinvee aanvallen. Ondertussen hebben we gezien dat dat niet altijd het geval is. Er werden al koeien, schapen en pony’s slachtoffer van de roedel. De wolf wordt ook meer en meer overdag gespot, waardoor we ons afvragen of hij wel echt schuw is. De wolven zitten nu vooral in Noord-Limburg, waar mensen toch wat schrik krijgen om ’s avonds op straat te lopen. Zijn impact op onze samenleving blijft dus toenemen.

Geen probleemwolf?

Na te zijn uitgeroeid in de 19e eeuw wordt de wolf sinds de jaren 80 beschermd in internationale verdragen (Bern Conventie en EU-Habitat Richtlijn) gericht op het herstel van de biodiversiteit. Sinds 2016 is de bescherming ook in de Vlaamse wetgeving verankerd. Dat betekent dat het uitdrukkelijk verboden is om de dieren opzettelijk te doden, te vangen of opzettelijk en betekenisvol te verstoren. Er mag enkel onder zeer strikte voorwaarden ingegrepen worden als de wolven gevaarlijk of problematisch gedrag vertonen in relatie tot mensen, vee of honden. Dan spreekt men van een probleemwolf.

“We hebben duidelijk gemaakt dat we nog altijd niet met een probleemwolf te maken hebben, hoewel die term geregeld valt in de media”, verklaarde Jeroen Denaeghel van het Agentschap van Natuur en Bos (ANB) aan De Standaard. “Daar spreken we pas van als een wolf systematisch goed beschermd vee aanvalt. Alle slachtoffers vielen op terreinen die niet ‘wolfproof’ afgeschermd waren, op één na. Zulke incidenten vallen onder normaal biologisch gedrag.”

Volgens het Wolf Fencing Team groeien de welpen snel, waardoor ze meer voedsel nodig hebben. Dat betekent ook dat ze meer gaan jagen. Er zijn nu regelmatig wolvenaanvallen, en dat zal nog even zo blijven. De organisatie zegt vanuit ervaring met het vorige nest te weten dat er nu een piek komt. De wolf wil zich zo min mogelijk inspannen met 5 jonge, hongerige welpen. “Hun natuurlijke prooien zijn nu op hun sterkst. Het wild dat om elke hoek in de wei staat, is dus een makkelijke hap”, zegt het Wolf Fencing Team.

Nooit meer dan 20 wolven

Jan Loos van Landschap vzw is ervan overtuigd dat we in België nooit met meer dan 20 wolven te maken zullen krijgen: “Wie bang is dat we binnenkort worden overspoeld door wolven, kan alvast gerust zijn. Aangezien wolven heel territoriale dieren zijn en grote territoria nodig hebben, zijn er in België maar een beperkt aantal gebieden waar er zich een roedel kan vestigen. Vlaanderen zal maximaal 4 roedels kunnen herbergen, en een deel zal zelfs grensoverschrijdend met Nederland zijn. Een roedel telt gemiddeld 6 wolven: een koppel en hun jongen, dus Vlaanderen zal nooit meer dan 20 wolven hebben.”

Foutieve informatie

Natuurpunt laat weten dat het die piek in aanvallen op onbeschermd vee had verwacht. “Het is belangrijk dat we de ongerustheid erkennen die daardoor ontstaat, maar lokale politici en bepaalde sectororganisaties die paniek cultiveren en die oplossingen naar voor schuiven die wettelijk niet toegestaan zijn of die in de praktijk niet werken, ondergraven de maandenlange inspanningen voor een beter draagvlak.”

Joachim Mergeay, een bioloog verbonden aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en de KU Leuven, meent dat het verplaatsen van de wolf geen zin heeft: “De wolf verplaatsen brengt geen zoden aan de dijk. Er zijn 2.000 wolven die hier op korte tijd kunnen geraken. Halen we nu wolven weg uit Limburg, dan hebben we er binnen een paar maanden nieuwe uit Duitsland, Frankrijk of Nederland.”

Ook volgens Denaeghel (ANB), is er veel foutieve berichtgeving. Aan VRTvertelt hij het volgende: “De wolven in ons land maken de mensen echt gek. Ik vrees dat er helaas verkeerde informatie over de wolf de ronde doet op dit moment. En het spijt me om dat te zeggen, maar daar spelen de media niet altijd een nette rol in. Ik heb de voorbije week in de krant verschillende doemscenario's gelezen over de wolf. Van 'We mogen niet meer buiten komen' tot 'Wat als hij mijn kind aanvalt?'. Op die manier wordt de angstpsychose gevoed en daar maken bepaalde mensen misbruik van om foute informatie te verspreiden."

Wolvenbeleid werkt niet

Volgens Boerenbond moet de overheid het wolvenprobleem serieuzer nemen en nieuwe maatregelen nemen. Sonja De Becker, voorzitter van Boerenbond en Landelijke Gilden: “De impact van de wolven op de leefbaarheid van verschillende gemeenten neemt toe. Steeds minder mensen in het wolvengebied durven ’s avonds op straat lopen. Een wolvenleefgebied creëren in een dichtbevolkt en verstedelijkt Vlaanderen zal voor problemen blijven zorgen.

Er moeten meer oplossingen komen dan enkel en alleen het omheinen van weides en het uitreiken van subsidies. Het omheinen van alle weides in risicogebied is onbegonnen werk. Die omheiningen zullen ook een zeer grote impact hebben op andere (wilde) dieren. Dat bevestigde onlangs de minister van Omgeving zelf. De vorige maatregelen werden jaren geleden opgesteld. De situatie is veranderd en vraagt dus ook om nieuwe maatregelen. Daar dringen wij op aan.”

Omheinen de enige oplossing

De enige oplossing tegen de wolvenaanvallen is voorlopig het ‘wolfproof’ omheinen van weides waar vee in staat. Dat kost natuurlijk wel wat, waardoor de overheid daar subsidies voor uitreikt. Professionele veehouders krijgen sinds de zomer 100% terugbetaald. Als hobbyhouder krijg je 80% van de kosten terug, maar daar hangen natuurlijk wel voorwaarden aan vast: Je kan enkel iets terugtrekken wanneer je in het risicogebied woont dat bepaald is door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Als je brutobedrijfsresultaat minder dan 40.000 euro per jaar is, kan je als hobbyhouder van kleinvee enkel een subsidie aanvragen als je schapen of geiten houdt. Die voorwaarde wordt binnenkort herzien en waarschijnlijk uitgebreid naar ander kleinvee zoals pony’s en ezels. De nood daaraan is onlangs duidelijk geworden, toen op korte tijd 3 pony’s gedood werden door de wolf.

Professionele veehouders krijgen voorlopig subsidies voor een omheining van maximum 1.600 m. Zij kunnen een aanvraag indienen bij het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF). Hobbyboeren kunnen een aanvraag indienen bij het ANB.

Wolf Fencing Team

Je kan op de hulp van het Wolf Fencing Team rekenen wanneer je advies wil over de omheiningen, bij het plaatsen van de omheining en bij het uitvoeren van het papierwerk. Het team bestaat uit vrijwilligers van diverse strekkingen en organisaties, die via praktische en technische hulp veehouders willen ondersteunen in de omschakeling die gepaard gaat met de terugkeer van de wolf.

Wanneer een dier wordt aangevallen door een wolf, komt het team de dag zelf nog een wolfwerende omheining plaatsen die daar maximum 3 maanden gratis mag blijven staan, natuurlijk op voorwaarde dat er nog andere dieren in die wei staan. Zo kan de veehouder zich goed voorbereiden op het plaatsen van een eigen omheining.

Opvallend is dat het VLIF nog maar 3 aanvragen kreeg van professionele veehouders voor het omheinen van hun vee, terwijl het Wolf Fencing Team al meer dan 170 aanvragen kreeg. Bijna alle aanvragen komen dus van hobbyboeren. Volgens Dirk Hoogbergs, coördinator van het Wolf Fencing Team Belgium (WFTB), valt dat te verklaren doordat er nog maar weinig professionele veehouders op de hoogte zijn van hun mogelijkheden. Daarnaast werd er tot voor kort nog maar zelden een rund aangevallen door een wolf. Hij verwacht dat het VLIF in de toekomst wel meer aanvragen zal krijgen, en dat wil hij graag bereiken door de veehouders beter te informeren:

“Het ANB heeft plannen om naar eigenaars van runderen en paarden te gaan om hen persoonlijk te informeren. Hopelijk gaan de veehouders daarop in.”

Sanne Nuyts