15 miljoen euro voor aanpak wateroverlast en droogte

De watervoorraad in Vlaanderen is zeer kwetsbaar. We halen er ons drinkwater uit, water voor de industrie, voor de landbouw en de natuur. Het wijzigend klimaat stelt ons voor grote uitdagingen. Om daar een antwoord op te bieden, riep Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir de Blue Deal in het leven.

belangrijke valleigebieden

Vlaams minister Zuhal Demir trekt voor de projectoproep Water-Land-Schap 2.0 in totaal 15 miljoen euro uit, via de Blue Deal. De projectoproep kon dan ook op veel belangstelling rekenen. Uit de 45 ingediende voorstellen selecteerde de minister 16 gebiedsgerichte projecten. In die 16 gebieden bevinden zich belangrijke valleigebieden. Door daar toekomstgerichte maatregelen te nemen vergroten we in Vlaanderen onze weerbaarheid tegen droogte en wateroverlast en passen we ons aan de klimaatverandering aan. Plaatselijke gebiedscoalities gaan er gedurende 5 jaar aan de slag.

De 16 gebiedsgerichte projecten werken in eerste instantie een gebiedsprogramma uit, in nauwe samenwerking met hun partners. Daarvoor krijgen ze de nodige begeleiding, zodat de middelen en inspanningen in de strijd tegen droogte en wateroverlast zo doelgericht mogelijk kunnen worden ingezet. Op basis van dat programma ontvangen ze volgend jaar de nodige financiële middelen. Daarna heeft elk samenwerkingsverband tot 2026 de tijd voor de uitvoering van hun project.

Samenwerking tussen natuur en landbouw

Minister Demir is opgetogen dat met de middelen van de Blue Deal een grote en concrete stap voorwaarts gezet wordt. “De 16 nieuwe gebieden zullen van elkaar kunnen leren en kunnen voortbouwen op de resultaten van de 14 gebieden die geselecteerd werden na de eerste oproep. Door steeds meer kennis op te doen kunnen we een concreter antwoord bieden op de gevolgen van de klimaatverandering die ook steeds extremer worden. Dat zullen sowieso integrale antwoorden en oplossingen zijn. Iedereen moet zijn of haar duit in het zakje doen. Vandaar dat zowel overheden, waterloopbeheerders, natuurverenigingen als landbouwers in deze projecten nauw gaan samenwerken. Droogte en wateroverlast zijn immers problemen die ons allen aangaan.”

Water-Land-schap 1 leverde inzicht in de maatregelen die goed werken tegen droogte en wateroverlast, een meerwaarde bieden voor landschap en natuur en waarvoor een groot draagvlak bestaat bij de landbouwers en gemeenten. Topmaatregelen die de eerste coalities nu uitvoeren op het terrein zijn de aanleg van infiltratiepoelen, plantaardige dammen en oeverstroken, het opstuwen van grachten en experimenten met klimaatrobuuste teelten. Een inspiratiegids en video bundelt die klimaatadaptieve maatregelen.

Overzicht 16 geselecteerde gebiedsgerichte projecten

West-Vlaanderen

In West-Vlaanderen neemt de gemeente Beernem het initiatief om het Beverhoutsveld om te vormen tot een klimaatrobuust landbouwgebied.

In Damme werken de provincie West-Vlaanderen, Natuurpunt en de Universiteit Antwerpen samen met partners om de Rombautswervepolder weerbaarder te maken tegen klimaatverandering.

De provincie West-Vlaanderen gaat in het Blankaartbekken en de Handzamevallei aan de slag met partners om de valleien om te vormen tot klimaatsponzen van de toekomst.

In Kortrijk trekt de stad het project ‘Van Beek tot bodem’.

Oost-Vlaanderen

In Oost-Vlaanderen is de provincie Oost-Vlaanderen samen met haar partners de trekker van het gebied Rodeland. De Molenbeek, Gondebeek en Driesbeek vormen ze om tot klimaatrobuuste valleien.

De provincie Oost-Vlaanderen trekt het project Peerdestokbeek, Molenbeek en Wijlegemse beek in de Zwalmvallei.

Vlaams-Brabant

In Vlaams-Brabant gaat het Regionaal Landschap Brabantse kouters met haar partners aan de slag met het project Klimaatrobuuste Groene Noordrand.

Het Regionaal Landschap Zuid-Hageland werkt in de Velpevallei het project Wet Nature DeVELPment uit.

Het Regionaal Landschap Rivierenland werkt samen met partners aan het project COWALA (Coalitie Water-Land-Schap), dat zowel in Vlaams-Brabant als Antwerpen gelegen is.

De Polder ‘Vliet en Zielbeek’ trekt het project ‘Water zonder (be)grenzen in de Vlietvallei’, ook gelegen in Vlaams-Brabant en Antwerpen.

Antwerpen

In Antwerpen trekt de provincie Antwerpen in de Vallei van de Kleine Nete het project ‘Bodemwater’.

‘Boeren op peil in Oud-Turnhout en Arendonk’ (BOPOTA) is ook een project van de provincie Antwerpen.

Limburg

In Limburg werkt het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren aan een klimaatrobuust landschap in de Voerstreek.

De provincie Limburg werkt aan de klimaatrobuuste inrichting van het speerpuntgebied Munsterbeek.

De Watering De Dommelvallei trekt het project ‘Klimaatrobuust stroomgebied van de Dommel’.

Innovatie wijst de weg

Daarnaast selecteerde de minister ook 8 innovatieve kortlopende projecten. De 8 zogenaamde systeeminnovaties starten in het voorjaar van 2022, waarbij de nadruk ligt op het testen van nieuwe technieken of innovaties. Uit die innovaties leren we welke maatregelen in Vlaanderen zinvol zijn als antwoord op klimaatverandering. Experts volgen de resultaten van die innovatieve trajecten nauwgezet op en stimuleren de deelnemers om hun aanpak op te schalen naar een Vlaams niveau, van elkaar te leren en effecten te meten.

“We zijn overtuigd dat er nieuwe ideeën nodig zijn om droogte en waterschaarste in Vlaanderen aan te pakken. Daarbij doen we een beroep op de kennis van de organisaties, verenigingen en professionelen die dagelijks op het terrein actief zijn. Daarom is er binnen Water-Land-Schap 2.0 de ruimte om te experimenteren op het terrein of om een nieuw idee diepgaander uit te werken. Ik kijk uit naar de eerste realisaties die vanaf het voorjaar in 2022 op het terrein zichtbaar zullen worden”, zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

Overzicht 8 innovatieve projecten

In Roeselaere werkt de stad samen met Inagro en de lokale landbouwers om nieuwe waterteelten uit te proberen.

Het Provinciaal Centrum voor de Landbouw in Bocholt-Peer onderzoekt met lokale landbouwers hoe ze wetlands kunnen integreren in een moderne landbouwuitbating.

De vzw Curando in Beernem zet de waterpartijen op haar eigendom in om water te voorzien voor landbouwers uit de omgeving en wil de voormalige zandwinningsputten omvormen tot een groen-recreatief natuurgebied, een uitstekende plek om water op te slaan.

In Damme en de Kempen werkt de Universiteit Antwerpen aan een nieuw meetsysteem om grondwatersystemen beter in kaart te brengen, zodat een gedetailleerde sturing mogelijk wordt.

In Oostende werkt de stad samen met Farys aan het project ‘Van terras naar Water-Land-Schap’. In het Randstedelijk landbouwgebied ‘De tuinen van Stene’ vangen de tuinen het water uit het omringende stedelijk gebied zo goed mogelijk op. Het water wordt gezuiverd zodat het kan dienen als voorraad voor de stedelijke landbouwactiviteit.

De provincie Limburg experimenteert met het opstuwen van de bovenlopen van haar beeksystemen. Onder meer op de Roosterbeek zal men proberen om door opstuwing getracht meer water te laten doordringen in de bodem.

Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren zet in op graslanden en moerassen als belangrijke buffers voor waterinfiltratie.

In ‘Ledegem wordt L’Eaudegem’ wordt een nieuwe manier van waterzuivering aangelegd, voortvloeiend uit een Europees project, om water te sparen.

VLM - SN