Slachtcijfers 2021: Varkensslachterij op volle toeren, rust aan het runderenfront
De Belgische slachtsector heeft na een roerig 2020 een zo mogelijk nog hectischer 2021 achter de rug. De varkensslachterij heeft, soms tegen heug en meug, zeer veel dieren verwerkt. In de rundveesegmenten is minder volume omgegaan, met misschien een uitzondering voor de kalveren. Hieronder een terugblik met accent op de slachterij van varkens en runderen.
In de verschillende deelsegmenten heeft de productie zich dus verschillend ontwikkeld. De kleinere slachterijbranches bleven qua productie stabiel of boekten een voorzichtig herstel na jaren van terugval.
Effect van 2020
De Belgische varkensslachterij heeft in 2020 een hogere productie gerealiseerd dan in het voor de varkenssector zo moeilijke jaar 2019. Destijds speelden in België de gevolgen van enkele gevallen van Afrikaanse varkenspest nog op, die nu niet meer zorgen voor hoofdbrekens. De toename van het aantal slachtingen is in 2020 uitgekomen op circa 4%. Dat klinkt goed, maar het was geen weelde. In het najaar kregen de slachters namelijk een wel érg grote aanvoer van vleesvarkens. Dat viel toe te schrijven aan problemen in de Duitse en Spaanse varkensvleessector. De Duitsers misten een belangrijk afzetgebied in China en hadden bovendien als gevolg van Covid-19 personeelsproblemen (lees ondercapaciteit) zowel in hun slachtbedrijven als in de varkensvleesverwerking. Gezien het vervolgens in China sterk gedaalde peil van de binnenlandse varkensprijs, onder meer door gegroeide eigen productie, viel daar in de loop van 2021 voor Europese varkensvleesexporteurs ook steeds minder te verdienen. Er stond (en staat) druk op de gehele sector. De Spaanse varkensvleesproductie is – profiterend van enkele jaren met zeer grote vraag vanuit China – enorm uitgedijd, maar moet al een tijd proberen om meer vlees af te zetten op de interne EU-markt. Voor de Belgische varkenshandel is daardoor een stuk export van levende varkens weggevallen, met name richting Duitsland.
Prop wegwerken
In 2021 bleef het hoge niveau van varkensslacht in België aanzienlijk. Dat was vooral in het voorjaar, toen de grote varkens producerende landen (Duitsland, Denemarken, Spanje, Nederland) een grote prop vleesvarkens moesten zien te verwerken (figuur 1), soms tot wanhoop van de varkensboeren, die niet of te weinig vleesvarkens konden afleveren, maar ook geen nieuwe biggen konden opzetten.
Uiteindelijk is er door de Belgische varkensslachters in de eerste 10 maanden van 2021 een plus geboekt van 4,5% ten opzichte van dezelfde periode van 2020. Dat waren onder meer 400.000 vleesvarkens in de categorie 25 tot 130 kg, die beschouwd mogen worden als de ‘standaardvarkens’ (figuur 2).
Ze waren – zacht uitgedrukt – gemiddeld ook nog eens aan de zware kant. In veel Noordwest-Europese varkenshouderijen konden immers de vleesvarkens met moeite afgevoerd worden naar de slacht en bleven ze bij de boer. Het gemiddelde slachtgewicht van de standaardvarkens in België beliep in januari 2021 maar liefst 100,5 kg (figuur 3). Het heeft een half jaar geduurd vooraleer dit zich enigszins normaliseerde.
Biggenoverschot
In de categorie zwaardere varkens, van 130 kg en meer, was diezelfde trend naar toename van het steeds zwaarder slachten nog sterker te zien. Opvallender voor deze categorie was het verloop in het aantal slachtingen. Hieruit is de economische situatie in de Belgische biggenproductie goed af te lezen. In het begin van 2020 was er nog niet zoveel aan de hand met het peil van de varkensprijzen in de EU en hielden de Belgische vermeerderaars de zeugen zo lang als verant-woord was vast. Toen de malaise in de varkensvleesprijzen uitbrak, zijn er echter des te meer afgestoten, wegens onvoldoende toekomstperspectief (figuur 4).
Dat er in 2021 steeds minder slachtzeugen zijn aangeboden door de Belgische varkenshouderij duidt erop dat er nu domweg minder over zijn. Ook in de Nederlandse biggenproductie is momenteel terugval te constateren. Enkele maanden geleden kon de Nederlandse biggenhandel de niet direct in Nederland plaatsbare biggen nauwelijks meer kwijt. Het prijspeil zakte naar een bedroevend niveau. Het heeft zelfs gezorgd voor een zeldzaam fenomeen: biggen werden en worden afgevoerd naar de slachterij (figuur 5). Qua vleesproductie stelt het allemaal niet zoveel voor, maar het is een opvallende ontwikkeling.
Druk op rendement stieren
En dan is er het segment rundvee. België heeft een respectabele vleesveeproductie. De stierenslacht wordt ieder jaar weer iets meer een aangelegenheid voor het Waalse gewest. In 10 jaar tijd is het volume in Wallonië geslachte stieren gegroeid van circa 50% naar bijna 70% van het totaal. Als geheel loopt de productie van stierenvlees overigens al jaren langzaam terug, een trend die in 2021 aanhoudt (figuur 6).
De markt voor rundvlees is deze dagen ook nog eens niet bijzonder lucratief als gevolg van de aanhoudende Covid-19-problemen in de restaurants en andere gelegenheden waar de consument buitenshuis eet. Voer is daarbij schreeuwend duur. Zowel graan als soja hebben in 2021 recordprijzen bereikt. Er lijkt wat prijsdaling voor voeders aan te komen in het voorjaar van 2022, maar de extra kosten drukken zwaar op de rendementen.
Kalverslacht stabiel
De Belgische kalverslachterij had in 2020 een flinke dip ten opzichte van 2019, maar stabiliseert. Gerekend over de eerste 10 maanden van 2021 is er zelfs een minieme groei gerealiseerd. De Nederlandse kalverslachterij boert juist achteruit en heeft 13% minder dieren kunnen verwerken ten opzichte van dezelfde periode van 2020. Nu Covid-19 zich weer sterk roert, valt echter aan te nemen dat ook in België dit segment in de productie van luxevlees het nog geruime tijd heel moeilijk zal krijgen.
In de belangrijke categorie slachtkoeien, vooral uitstoot vanuit de melkveehouderij, is te zien dat de melkveehouders het moeilijk hebben en minder kunnen vervangen in hun veestapel. Als bovendien bedrijven er noodgedwongen de brui aan geven, zal het aantal slachtingen in deze hoek op termijn versneld teruglopen. In 2021 zijn de slachtgewichten van de afgevoerde koeien niet uitzonderlijk geweest, zoals ze wel waren in het voorjaar van 2020. Het aantal slachtingen gerekend over de eerste 10 maanden van 2021 is ten opzichte van dezelfde periode van 2020 weer met 5% gedaald (figuur 7). Dat is in vergelijking met het pre-Covidjaar 2018 zelfs 14% minder. De Belgische melkveesector krimpt.
Kleine sectoren
De pluimveeslachterij, qua volume hoofdzakelijk bepaald door braadkippen, is in België al jaren zeer stabiel. Ook in 2021 is dat zo gebleven. Het aantal slachtingen van braadkippen is in de periode tot en met oktober zelfs gegroeid met een procent. Dat is een veel beter resultaat dan van de Nederlandse collega’s, die in 2021 ruim 15% minder hebben verwerkt.
Tot slot iets over een kleiner segment in de slachterij. De qua omvang bescheiden professionele Belgische slachtsector voor schapen- en lammeren heeft na jaren van krimp in 2021 weer eens groei geboekt, met ruim 4% (figuur 8).
In de veel grotere Nederlandse schapen- en lammerenslachterij heeft men, ten opzichte van 2020, ook een flink hogere productie gehad. De verkoop van lamsvlees is dit jaar bovendien behoorlijk goed geweest, als gevolg van de krimp in de beschikbaarheid van schapen in heel Europa.
