Startpagina Actueel

Geen algemene conclusies op basis van de gerichte mestcontroles

Bij het toezicht op de naleving van de mestwetgeving is het van belang dat door de gerichte inzet van controles geen algemeen beeld voor de brede groep van landbouwers kan worden geschetst. “Hoge inbreukresultaten geven wel de noodzaak aan gerichte opvolging aan”, stelt Leen Van den Bergh.

Leestijd : 3 min

De Mestbank zet de controlecapaciteit gericht in. “Via een combinatie van administratieve controles (100% van de 32.000 aangifteplichtige landbouwers en uitbaters zoals mestverwerkingsinstallaties, mestvoerders, diervoederproducenten, kunstmestproducenten en verzamelpunten), gebiedsgerichte terreincontroles (10%), bedrijfsdoorlichtingen onder behoud van risicoanalyse (1,3%), en nitraatresiducontroles op landbouwpercelen (39% van de aangifteplichte landbouwers), streeft de Mestbank naar een gepaste opvolging van de verschillende betrokkenen”, duidt VLM-woordvoerder Leen Van den Bergh.

Inbreukpercentages

“De inbreukpercentages van de meeste controleacties op terrein blijven te hoog: jaarlijks worden bij zo’n 40% van de terreincontroles op de mestopslag op landbouwbedrijven inbreuken vastgesteld, er zijn systematische afwijkingen tussen de door Handhaving gemeten mestsamenstelling en de inhoudswaarden die vermeld zijn op de transportdocumenten, het nitraatresidu was bij 35% van de landbouwers met een perceelsevaluatie en bij 49% van de landbouwers met een bedrijfsevaluatie te hoog in 2020, bij 57% van de doorgelichte bedrijven in 2020 waren er vaststellingen die geleid hebben tot een boete, maatregel of sanctie...”

De gerichte inzet van de bedrijfsdoorlichtingen en terreincontroles maken weliswaar dat de vaststellingen niet altijd representatief zijn voor de brede groep van landbouwers en andere betrokken actoren. “Maar de hoge inbreukpercentages geven wel aan dat een gerichte opvolging door de Mestbank nodig blijft en dat de nalevingsgraad moet verbeteren.”

Uit de evolutie van de inbreukpercentages bij bepaalde controleacties blijkt duidelijk dat de terreincontroles effect hebben. Zo is bijvoorbeeld het inbreukpercentage bij de controles op het opbrengen van mest gedaald van 11% in 2015 tot 5% in 2020. Ook bij de controles op de teeltvrije zone van minstens 1 m langs waterlopen, is het inbreukpercentage gedaald van 50% in 2018 tot 8% in 2021. Maar daartegenover stelt de Mestbank ook vast dat een gedragsverandering soms moeilijk te realiseren is.

“Bij de terreincontroles van de mestopslag wordt bijvoorbeeld een duidelijk betere naleving vastgesteld bij de hercontroles na een voorafgaande controle. Dit wijst erop dat landbouwers zich (maar) in orde stellen met hun mestopslag na een controle door de Mestbank. Ook bij bedrijfsdoorlichting merkt men dat een gedragsverandering vaak moeizaam gerealiseerd wordt. De bevindingen bij bedrijfsdoorlichtingen en terreincontroles wijzen erop dat de mechanismen achter de vaststellingen vaak economisch van aard zijn.”

Kosten van mestafzet

Zo vermijden bedrijven met veel dierlijke mestproductie en een mestoverschot de hoge kosten voor mestafzet, door de aangifte niet altijd waarheidsgetrouw in te vullen of door mest af te voeren met niet-representatieve, hoge mestsamenstellingen. “Door deze fraude is de nutriëntenbalans van deze bedrijven op papier weliswaar in evenwicht, maar wordt er in realiteit te weinig mest afgevoerd van het bedrijf en wordt er in realiteit teveel mest gebruikt op landbouwgrond.”

Daarnaast berust de bemesting nog te vaak op een gewoonte en wordt liever wat te veel dan te weinig bemest om zeker geen opbrengst- en kwaliteitsverlies te hebben. “Ook stellen de doorlichters en inspecteurs van de Mestbank op terrein nog vaak nonchalance, slechte afspraken, en een gebrek aan kennis vast rond bepaalde zaken. In het bijzonder op vlak van de bemestingsadvisering is nog werk aan de winkel voor land- en tuinbouwers om dit goed toe te passen.”

De Mestbank zet continu in op de verdere verbetering van haar handhavingsinstrumenten. Zo brengt het digitaal kunstmestregister voor landbouwers en voor kunstmesthandelaars, vanaf 2021 het werkelijk kunstmestgebruik beter in kaart en kan de Mestbank beter controleren op het gebruik van kunstmest. De verplichte installatie van bijkomende debietmeters op mestverwerkingsinstallaties tegen 1 januari 2022 versterkt de opvolging van de massastromen. Ook onderzoekt de Mestbank het potentieel van innovatieve technieken.

LV

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken