Pano: 1 van de 20 pluimveeproducten besmet met salmonella

Uit de reportage van Pano bleek dat 1 van de 20 producten met kippenvlees of kalkoenvlees besmet was met salmonella. De bevindingen betreffen niet alleen de producten van kip en kalkoen, maar ook de bereidingen ervan. De redactie van Pano liet 3 stalen binnenbrengen bij 2 erkende labo’s, waaronder Sciensano, en liet die testen op salmonella. Het resultaat was positief voor 1 van de 3 kippenproducten. Het ging om een type die de mens ziek kan maken. “Er zijn verschillende salmonella-types. Er zijn types waar de dieren ziek van gaan worden, maar de mens niet. En er zijn andere types waar de mens juist ziek van gaat worden en waar de dieren geen symptomen van hebben. We zien niet aan de dieren dat zij dit type van salmonella hebben.”

Echter, niet alleen Pano laat stalen onderzoeken. Ook het Federaal Voedselagentschap, het FAVV, doet dat op regelmatige basis. Vorig jaar liet het FAVV 291 stalen met kippen- en kalkoenvlees onderzoeken. 19 van die stalen bevatten salmonella. Met andere woorden: 6,5% van de stalen testen positief op salmonella. En dat bleek 4 % meer te zijn dan in 2020.

Hélène Bonte van het FAVV, geeft hier wel een verklaring voor op Radio 1: “De cijfers kunnen schommelen. Net als in 2021, was het percentage in 2019 ook hoger dan in 2020. Dat komt omdat we de analyses baseren op risico’s. Als we zien dat producten een hoger niet-conformiteitsgehalte hebben, gaan we meer analyses inzetten op dat product en dan kom je ook meer positieve stalen tegen.”

Buitenlands vlees

De reden van de hogere cijfers is te vinden in het feit dat supermarkten ook vlees uit het buitenland importeren. “Het gaat om goedkoop vlees, en dan vooral uit Polen”, vertelt Bonte. Polen is namelijk de grootste kippenvleesproducent van Europa. “De Europese Unie kan bevestigen dat het aantal meldingen van salmonella in Pools kippenvlees buitensporig hoog is”, werd echter meegegeven in Pano.

Familie Declerck uit het West-Vlaamse Lo-Reninge, die 81.000 vleeskuikens in 3 stallen verzorgt, vindt het moeilijk te begrijpen aangezien ze zelf aan heel wat controles moeten ondergaan. “Als onze kippen aankomen, worden we gecontroleerd. De veearts moet alles opschrijven tot ze weggaan. We krijgen controles van het Voedselagentschap en van Dierenwelzijn. Alles moet op de reglementaire manier gebeuren. Dus verwachten wij als boer dat die kippen uit het buitenland dezelfde controle krijgen als de onze. Maar dat gebeurt niet.”

Zowel de Belgische kweker als Nadia Everaert van KULeuven adviseren de consument daarom om naar de oorsprong te kijken op het etiket. “Het is beter vlees te kopen van Belgische oorsprong, want we hebben een goed controlesysteem en we toch proberen om rekening te houden met een beter dierenwelzijn en met een goede controle van hygiëne enzovoort”, aldus Everaert. Belgische supermarkten geven aan wel te willen werken aan een betere kwaliteit, wordt weergegeven in de Pano-reportage.

0-risico niet mogelijk

Dat 6,5 % van het pluimveevlees in 2021 besmet is met salmonella, leek toch een hoger cijfer dan verwacht, stelde Radio 1. Bonte gaf toch aan dit cijfer in het juiste perspectief te plaatsen. “We weten dat pluimveevlees heel gevoelig is voor salmonella. Gelukkig bevat meer dan 95 % van het pluimveevlees deze bacterie niet. Dat is goed, en dat komt omdat er controles en analyses gebeuren nog voor het vlees in de rekken ligt. Een 0-risico is niet te garanderen omdat we niet in een steriele wereld leven.”

In verschillende plaatsen in de keten wordt dan ook gecontroleerd. De grootste kans op salmonella is tijdens het slachtproces aangezien de bacterie in de darmen van de kippen leeft. Een groot deel van de analyses gebeurt daarom net voor de kippen het slachthuis binnen gaan en als ze het slachthuis verlaten.

Volgen van Europese wetten

Ze geeft aan dat samen met voedingsbedrijven er heel wat aan gedaan wordt om het risico zo laag mogelijk te houden. Zo heeft elk voedingsbedrijf in Europa een verplicht autocontrolesysteem op de dagelijkse activiteiten, om zo de risico’s te beheersen. Regelmatig moeten er ook stalen genomen worden. “Het FAVV bekijkt of het autocontrolesysteem aanwezig is en of het goed werkt. Maar ook wij als FAVV worden gecontroleerd door de Europese commissie of we onze controles wel goed uitvoeren.”

Voedselveiligheid wordt immers op Europees niveau vastgelegd. Het FAVV controleert op de wetgeving die bestaat. Echter, de controles zelf vallen onder bevoegdheden van de lidstaten. Europa stelt wel dat de kans op een salmonella-besmetting best hoog is. Of er dan niet meer gecontroleerd moet worden om salmonella in de rekken te vermijden? “Steeksproefgewijs worden er in de winkels controles gedaan op producten die uit Europa geïmporteerd zijn. Als blijkt dat een lidstaat een probleem heeft, is het verplicht om dat probleem op dat grondgebied op te lossen.”

Salmonella-besmetting vermijden

Jaarlijks zijn er rond de 3.000 voedselvergiftigingen door salmonella. Echter, ook de consument kan enkele maatregelen nemen om salmonella-besmetting te voorkomen. Moest er salmonella aanwezig zijn in een stukje vlees, kan het bestreden worden met hitte. “Het pluimveevlees moet daarom goed doorbakken worden om salmonella onschadelijk te maken. Sowieso dat kip weinig of niet rauw wordt gegeten”, geeft Bonte mee. Er schuilt wel een probleem als de consument eerst een rauw besmet stukje vlees aanraakt en daarna zonder handen wassen groenten of aardappelen aanraakt om te bereiden. Op die manier kan je salmonella overdragen naar de groenten. “Daarom geldt het advies om zowel voor als tijdens het koken de handen te wassen, maar ook de snijplank en messen schoon te maken.”

Ben je besmet, dan kan je als symptomen buikpijn, diarree en koorts ervaren. Vooral personen met een verminderde weerstand, zwangere vrouwen en kinderen zijn gevoelig aan besmetting. “Van zodra je symptomen hebt, is de raad om de huisarts te contacteren. Meldt ook de oorzaak zodat het FAVV onderzoek kan doen naar de salmonella-besmetting.”

Marlies Vleugels