De Nattebottentocht staat symbool voor de houding van een groep Halse landbouwers en telers van fruit en bloemen. “In Hal is er altijd landbouw geweest en wij hebben hier altijd de dialoog behouden. Wij hebben altijd gepraat met iedereen over wat wenselijk en mogelijk is, over waar en hoe en hoeveel. Nu duwen ze ons in het defensief, in de loopgraven. In die stellingenoorlog willen wij niet zitten. Wij willen terug naar de dialoog. De Nattebottentocht is daar een aanzet toe. Het is een vriendelijke uitnodiging. Kom eens kijken hoe het er echt aan toegaat. Wandel eens een paar kilometer in onze schoenen. Praat met ons.”
De achterliggende boodschappen zijn minstens zo belangrijk. Heel wat jonge landbouwers durven niet meer beginnen aan de stiel, niet enkel omdat de wetgeving en normering om de haverklap verstrengt en ook niet voor het financiële risico, want de meeste activiteiten in de regio zijn rendabel. Het komt door de psychologische druk. Elke maand een nieuw groot dilemma dat je voor de voeten geworpen krijgt. En dan is er nog die aanhoudende vloed van beschuldigingen in de algemene media. Er is geen probleem dat opduikt in Vlaanderen of de landbouw krijgt er de schuld van.
Eerlijke prijzen
De cartoons langs de Nattebottentocht willen het grote publiek laten nadenken over de landbouw, en meer bepaald over de administratieve rompslomp, over het gebrek aan kennis over de sector buiten de sector, over eerlijke prijzen. Dit doen ze door te vertrekken vanuit de situatie in Hal, maar ook met een breder verhaal. “Hal is wel een schoolvoorbeeld van de situatie in Vlaanderen. Een deel van de landbouwoppervlakte hier is niet-herbevestigd landbouwgebied, wat voor heel wat onzekerheid zorgt.
Onzekerheid is een heel bepalende factor voor startende agro-ondernemers. Er is nu het stikstofdecreet. Daarvoor moeten in Hal geen bedrijven rechtstreeks sluiten, maar het helpt de landbouw hier zeker niet vooruit. Er is hier klei-ontginning voor de baksteenindustrie en de nabestemming na de ontginning is soms een moeilijke evenwichtsoefening”, zegt Tom Mertens, die samen met onder meer Wouter Mertens en Mariëlle Schalk één van de initiatiefnemers is achter de tocht. Deze wandeltocht werd gesteund door de Boerenbond, door Groene Kring en door Ferm.
Innovatie
De Nattebottentocht toont daarnaast de coöperatieve en innovatiekracht van de landbouw in Hal. “Wij werken voor heel wat zaken samen met verschillende landbouwbedrijven. Inzake diergeneeskunde is dat per deelsector, inzake energie en personeel overschrijdt die samenwerking de sectoren.
Het nieuwste idee is om in Hal met enkele ondernemers de zwarte soldatenvlieg (Black Soldier Fly) te gaan kweken. De larve van die vlieg kan ingezet worden als eiwitvervanger voor soja in bijvoorbeeld varkensvoer of andere dierenvoeding. De larven worden gevoed met rest/afvalstromen die anders niet als dierenvoeding kunnen ingezet worden. De productie gebeurt in gecontroleerde omstandigheden en is vraaggestuurd. De eerste testen zijn veelbelovend. We zouden de cirkel helemaal kunnen sluiten als we die vliegen zouden kweken op basis van dierlijke mest, maar Europa laat dat niet toe”, stelt Wouter Mertens.
Energie
Inzake personeel is er in Hal een vaste pool van personeel die wisselend in verschillende bedrijven ingezet wordt en die op piekmomenten nog aangevuld wordt met tijdelijk personeel. De energiecoöperatie Halnet is één van de succesverhalen in Hal. “Hier kunnen ook gewone burgers in participeren. We werken voorlopig vooral met zonnepanelen en met een sturing gebaseerd op de voorspelbaarheid van de energievraag van de deelnemende bedrijven. De volgende stap is een grote batterij voor energieopslag en we bekijken ideeën voor een wkk-installatie op gas bij één van de deelnemende bedrijven. Met een grote windturbine zou dit verhaal next level kunnen gaan, maar planologisch is dat niet haalbaar in agrarisch waardevol gebied. Misschien zijn kleine, erfgebonden windmolens wel mogelijk”, zegt Wouter Mertens.
De wandelaars op de Nattebottentocht zijn vaak helemaal mee met de verzuchtingen op de cartoons. “Als je landbouw en productie van groenten en fruit hier vervangt door bos, dan komen straks alle aardbeien die in onze winkels liggen met vrachtwagens uit Spanje. Wat heeft het milieu dan gewonnen?” Het beeld dat in sommige krantenartikels over Hal geschetst wordt, klopt niet met wat je tegenkomt op deze wandeling. Het is natuurlijk maar een momentopname en geen van de wandelaars heeft meetapparatuur bij zich, maar als je de helderheid van het water van het Merksken ziet, wens je dat elke Vlaamse beek of rivier zo zuiver zou zijn.
Ook burgemeester van Hoogstraten Marc Van Aperen en schepen Arnold Wittenberg (beiden van Hoogstraten Leeft) maakten de wandeling, samen met Tom Mertens, Wouter Mertens en de jonge melkveehouder Björn Adams. Tijdens de gezamenlijke wandeling is er veel begrip voor de situatie van de agrarische ondernemers. De burgemeester geeft aan dat hij tussen 2 kampen zit. Het ene kamp verwijt het lokale bestuur dat het te veel vergunningen aflevert, het andere kamp ziet dat er weinig vergunningen toegekend worden. “De waarheid zit ergens in het midden. Het is niet dat wij alles toestaan of alles weigeren. Wel stellen wij vast dat er bij zowat elke vergunningsaanvraag bezwaren gemaakt worden en dat tegen heel wat verleende vergunningen beroep wordt ingesteld. Daar zoeken wij een gulden middenweg in”, stelt burgemeester Van Aperen. “Wij hopen dat we binnenkort zowel de land- en tuinbouwers als de natuurverenigingen samen rond de tafel kunnen krijgen, zodat er meer wederzijds begrip groeit.”
Met een paar honderd wandelaars uit de regio maak je misschien weinig verschil in Vlaanderen, maar in Hal trok ook al het kabinet van Landbouwminister Hilde Crevits de (natte) botten aan. “Alleen jammer dat minister Demir niet in onze schoenen wil wandelen”, besluiten Tom en Wouter. Dat kan nog op de derde Nattebottentocht volgend jaar.
