Startpagina Wetgeving

Vautmans en Vandenkendelaere tevreden: ‘Doel van 25% biolandbouw is ambitieus, maar onhaalbaar’

Europarlementsleden Hilde Vautmans (Open Vld) en Tom Vandenkendelaere (CD&V) reageren overwegend positief op de goedkeuring van de resolutie rond biologische landbouw in Europa. Beide staan ook achter de verwerping van het doel om 25% van het landbouwareaal om te zetten naar bio-areaal. Nu is het tijd voor een doordacht GLB Nationaal Strategisch Plan om bio in België te stimuleren.

Leestijd : 6 min

Het was een ambitieus plan, het EU-actieplan voor de ontwikkeling van de biologische sector in Europa. Iets te ambitieus echter voor de 2 Europarlementsleden Hilde Vautmans (Open Vld) en Tom Vandenkendelaere (CD&V). Beide pleiten voor een betere realiteitszin als het gaat over de areaaleisen. Vlaanderen telde in 2020 593 biologische landbouwbedrijven, goed voor bijna 10.000 ha aan biologische landbouwgronden. Er is zeker nog groeipotentieel in onze regio, maar vraag en aanbod moeten op elkaar worden afgestemd. Een evolutie naar 25% biologisch landbouwareaal kan volgens hen zelfs leiden naar een marktonevenwicht.

Vandenkendelaere: “Ik ben blij dat met behulp van het GLB Nationale Strategische Plan op maat gewerkt kan worden van de landbouwsector in elke lidstaat apart. Ik ben een voorstander van een mechanisme om prijzen te kunnen stutten mochten ze door een immens toegenomen aanbod instorten. Je zou dan kunnen grijpen naar Europese middelen, maar… kan dat snel? Ik maak me zorgen bij overambitieuze plannen die de markt kunnen scheeftrekken, aangezien we zien dat aan de noodhulpzijde heel vaak lang gewacht moest worden om in te grijpen in de markt door de Europese commissie.”

Vautmans maakt dan weer de analogie naar vroeger. “Wanneer men landbouwers verplicht om biologisch te telen maar de vraag niet volgt, dan denk ik aan de vroegere ‘melkplassen’ en ‘boterbergen’. Ambitie is goed, maar een haalbaar plan is beter. Er zijn verschillende knelpunten die de ambitie van 25% landbouwareaal in de weg zitten.”

Meerdere knelpunten

Vautmans geeft aan dat er wel wat knelpunten zijn die de potentiële groei in bio tegenhouden. Zo kan je niet alle teelten biologisch aanpakken. Alle kersenrassen bijvoorbeeld kennen plagen die niet door predatoren kunnen bestreden worden, omdat die gewoonweg niet aanwezig zijn. Een ander knelpunt is dat bij de omschakeling heel het bedrijf biologisch moet zijn. “Beter zou zijn mocht een bedrijf kunnen kiezen voor zowel biologische als conventionele teelt. Nu kan die diversificatie niet en dat is een handicap. Als liberaal vind ik dat de landbouwer die keuze mag maken.Het is niet de bedoeling dat onze landbouwsector volledig overschakelt op biologische teelten. Diversiteit is de sleutel tot onze veerkracht, ook in landbouwsystemen.”

Hilde Vautmans: “Het is niet de bedoeling dat onze landbouwsector volledig overschakelt op biologische teelten. Diversiteit is de sleutel tot onze veerkracht, ook in landbouwsystemen.”
Hilde Vautmans: “Het is niet de bedoeling dat onze landbouwsector volledig overschakelt op biologische teelten. Diversiteit is de sleutel tot onze veerkracht, ook in landbouwsystemen.” - Foto: Luc Dalemans

Een laatste knelpunt is de omschakelperiode. “Een landbouwer moet 3 jaar biologisch telen voor die het label bio mag dragen. In die 3 jaar heeft hij dus een hogere productiekost, maar een lagere productiviteit. Dat betekent dat de landbouwer 3 jaar met verlies moet draaien. Welk landbouwbedrijf kan en wil na al de uitdagingen van afgelopen jaren met verlies produceren?”

België zou bijvoorbeeld de Europese doelstelling van 25% absoluut niet kunnen halen tegen 2030. “Het aandeel bio-areaal bedraagt nu 6,8%, een omschakeling duurt 3 jaar,… dan zullen we erg snel moeten zijn. Bovendien is de markt daar niet klaar voor, en hebben mensen hiervoor het budget niet.”

Vandenkendelaere beaamt Vautmans visie. “Focussen op areaal is volgens mij verkeerd, zeker voor bio waarbij de prijzen voor de boer altijd al relatief goed zijn geweest. Als we moeten uitbreiden, dan moet je het aanbod stimuleren, met het risico dat de vraag mogelijks niet volgt. Ik vraag bijkomende parameters die bio-landbouw in een verstedelijkt gebied als Vlaanderen ook erkennen. Wij zijn bijvoorbeeld erg sterk in bio-kruidenteelt, maar dat heeft uiteraard minder plaats nodig dan groententeelt.”

Nu al (bio-)landbouw onder druk

De positie van de Belgische landbouwer is echter zeer kwetsbaar. Vautmans geeft terecht aan dat de landbouwers nog steeds de zwakste schakel zijn in de voedingsketen. “Tussen wat de boer krijgt voor zijn product en wat de consument betaalt, bestaat een grote kloof. De tussenschakels mogen verdienen, maar de verhouding is verdwenen. Ik pleit al lang voor een ketenoverleg, omdat de positie van boeren versterkt moet worden in die keten.”

Dit blijkt zeker nodig, nu de prijzen voor energie en grondstoffen nog steeds stijgen door inflatie, maar ook door de Oekraïne-crisis. Vandenkendelaere: “Als je een 35%-stijging hebt van kosten en de prijzen niet volgen, dan komt zelfs een goede sector als bio in het gedrang. Dan kan je je afvragen of je extra maatregelen wil nemen die mogelijks dat verdienmodel nog meer onder druk zou kunnen zetten. De biolandbouw is tot nu mooi gegroeid, maar die moet op dezelfde mooie manier verder kunnen groeien.”

Tom Vandenkendelaere: “Als je een 35%-stijging hebt van kosten en de prijzen niet volgen, dan komt zelfs een goede sector als bio in het gedrang.”
Tom Vandenkendelaere: “Als je een 35%-stijging hebt van kosten en de prijzen niet volgen, dan komt zelfs een goede sector als bio in het gedrang.” - Foto: TV

Marktvraag verhogen

Het actieplan pleit ervoor de marktvraag te stimuleren. “Dat is goed, want enkel zo kan je duurzame groei krijgen in de biologische landbouwsector”, aldus Vandenkendelaere. Er zijn 2 luiken waarop ingezet moet worden. “In het luik van productie moeten we inspanningen doen om boeren de overstap te laten maken naar bio, maar er is ook een luik om de consumptie te stimuleren. Europa moet hier doortastend optreden. Bio promoten in kantines in winkels, op het werk, op school en in ziekenhuizen is goed. Ik denk dat we eerst moeten zien of de vraag zo verhoogt en dus de productie stimuleert, vooraleer de productie spectaculair te laten groeien. Een kanttekening die ik maak is de prijs voor de consument: die is momenteel al hoog, we denken dat bio ook aan zijn grenzen zal botsen qua prijs.”

Vautmans hamert daarenboven op diversificatie in de winkelrekken. Een consument moet de keuze blijven hebben om conventioneel of bio te kopen. “Niet iedereen wil of kan de meerprijs van een biologisch product betalen. De prijzen voor energie en grondstoffen zijn op korte tijd verhoogd, de consument nu vragen om meer te betalen voor voeding is heel moeilijk. Voedselzekerheid is voor mij een heel grote bekommernis.” Ze geeft aan dat bio zeker in de kijker mag staan, maar de conventioneel geteelde producten niet achteruit geschoven mogen worden. “Korte keten blijf ik belangrijk vinden, in het algemeen moet ingezet worden op eigen producten, seizoensgebonden producten en gezond eten.”

Boeren stimuleren voor bio

Van het GLB-budget is 1,8% voorzien voor boeren die de omslag naar bio maken. Vautmans pleit voor een verhoging, “want niemand wil 3 jaar met verlies draaien.” Vandenkendelaere beaamt dat veel boeren niet de intentie hebben om over te schakelen naar bio. “Goede (financiële) steun van onderuit is cruciaal. In dit verhaal zijn (pre)ecoregelingen manieren om keuzes te maken richting meer duurzaamheid. Het zou de drempel naar overschakeling naar bio moeten verlagen. Om jonge mensen te stimuleren om voor bio te kiezen, kunnen we dan weer de vorming verbeteren, investeringssteun bieden, wetgevende drempels wegwerken, enzovoort.”

Volgens de Europarlementsleden is een impactsanalyse noodzakelijk. De plannen moeten herbekeken worden.

Bioactieplan in het licht van voedselzekerheid

Net zoals Vautmans, is Vandenkendelaere ervan bewust van dat de Oekraïne-crisis het debat rond voedselzekerheid aanwakkerde. In dit kader moeten sommige zaken er volgens hem sneller doorkomen, andere doelen zouden moeten kunnen uitgesteld.

Vandenkendelaere: “De wetgeving rond herwonnen dierlijke mest moet er nu echt doorkomen, snelheid is van belang als je ziet hoe de kunstmeststoffenprijzen stijgen. Nieuwe gentechnieken moeten ook snel mogelijk worden. Het gendossier wordt verwacht tegen eind 2023, maar dat ligt klaar en kan sneller komen. Daarentegen denk ik dat de pesticidenreductie van 50% die tegen 2030 vooropgesteld is, nu niet de prioriteit is in tijden van oorlog. Over alles wat zou kunnen leiden tot productievermindering zou opnieuw moeten worden nagedacht: is dat op dit moment echt nodig?”

Nood aan extra labels?

Dat de overschakeling 3 jaar in beslag neemt, is daarenboven ook een belangrijke barrière voor veel landbouwers. Vandenkendelaere geeft aan dat er wel mogelijke oplossingen zijn. “We zouden kunnen tegemoet kunnen komen door in die tijdspanne van 3 jaar een deel toch als bio op de markt te laten komen. Of dat landbouwers toch gemakkelijker het label bio zouden kunnen gebruiken.”

Beide Europarlementsleden zien bovendien heil in labels. De eisen voor bio-landbouw zijn heel strikt, en dat terwijl heel wat landbouwers ecologische en duurzaam omspringen met hun teelten of dieren, en voor korte keten kiezen. Veel boeren streven naar agro-ecologie in hun bedrijfsvisie. Een label voor agro-ecologie moet volgens Vautmans daarom wel kunnen. “Daar zal zeker nog over gedebatteerd worden. Een goede etikettering zorgt ervoor dat mensen bewust kunnen kiezen. Er mag echter geen wildgroei komen van labels.”

Eén duidelijk Europees label lijkt volgens Vandenkendelaere een goede benadering. “Er bestaan zo veel labels, maar ik pleit voor één herkenbaar Europees label voor alle bio. Echter, nu bestaat al een kanttekening: de diëten in het oosten, westen, zuiden en noorden zijn heel verschillend. Hoe gaan we dat aanpakken? Het moet alleszins samengaan met het doel bio te stimuleren.”

Marlies Vleugels

Lees ook in Wetgeving

Pelt-arrest verontrust landbouwbedrijven

Wetgeving De Vlaamse overheid bekijkt of er nood is aan verduidelijking over de milieutechnische eenheid in het kader van de vergunningsverlening van waterwinningen. Het Pelt-arrest over grondwaterwinningen verontrust landbouwbedrijven met meerdere grondwaterwinningen.
Meer artikelen bekijken