Startpagina Paarden

De Exmoorpony tussen oerinstinct en domesticatie

Bestaan er nog paardachtigen die niet veeleisend zijn, maar die de mens blijven confronteren met wat een paard nodig heeft? Een natuurgebied in de Vlaamse Ardennen weet daar intussen alles van!

Leestijd : 4 min

Onze opzoekingen voor deze artikelenreeks over de echte natuur van onze paarden brachten ons naar Het Burreken, een natuurgebied dat zich uitstrekt in de Vlaamse Ardennen, van Brakel over Maarkedal naar Horebeke en omgekeerd. Exmoorpony’s maken daar deel uit van de seizoensbegrazing. Dit is meteen een reden om dit vrij ongerepte ras te portretteren.

‘Moor’ staat voor heide

Twee ponyrassen dragen het woord ‘moor’ (= heide) in de naam van hun ras: de Exmoorpony en de Dartmoorpony. Beide rassen zouden als biotoop de heide hebben. Het verschil tussen de 2 is dat de Dartmoorpony gedurende eeuwen beïnvloed werd door een aantal rassen. Bij de Exmoorpony was dit niet het geval. Dit maakt de Exmoorpony tot de oudste Britse berg- en heidepony en tot de laatste wilde voorouder van het gedomesticeerde paard. Denk nu niet dat de Exmoorpony zich niet kan aanpassen aan de mens. Als deze goed afgericht is en opgegroeid is in mensenmiddens, is deze pony met een gemiddelde stokmaat van rond 1,20 m een uitstekend rijdier met een aangeboren atletisch vermogen.

De Exmoorpony heeft geen witte aftekeningen en is meestal bruin, zwartbruin of isabel met zwarte benen, een droog hoofd met een breed voorhoofd, een brede hals en een sterk lichaam met een diepe, brede borst. Zijn hele houding duidt op een goede en natuurlijke balans. Al eeuwenlang bewoont de mooie Exmoorpony het ruige heideland in het westen van Somerset en het noorden van Devon (het zuidwesten van de Britse Eilanden). De dieren zijn zeer gehard en sterk genoeg om een volwassen ruiter te dragen, ondanks de relatief kleine stokmaat. De pony’s zwerven nog steeds in wilde kuddes over de heide, maar worden ieder jaar voor inspectie samengedreven. Strenge inspecties waken over de raszuiverheid en over de authenticiteit van de Exmoorpony.

Het oerinstinct laten botvieren

De Exmoorpony wordt wel eens omschreven als het laatste Europese wilde paard. Wereldwijd leven er nog slechts zo’n 2.000 pony’s en alles werd ondertussen in het werk gesteld om het voortbestaan van deze West-Europese oerpony te verzekeren. Daartoe werd in Nederland en Vlaanderen in 2007 het Samenwerkingsverband Exmoorpony opgericht.

De dieren worden meer en meer ingezet in natuurgebieden, zo ook in natuur- en stiltegebied Het Burreken in de Vlaamse Ardennen. Daar vullen ze samen met de runderen (Maine Anjou) een begrazingsproject in. Hun natuurlijke schuwheid wordt er gevrijwaard en ze zullen niet spontaan naar de bezoekers toe stappen. Er wordt aan de bezoekers van het natuurgebied trouwens uitdrukkelijk gevraagd om de pony’s niet aan te trekken met allerlei lekkers. Dit laatste is trouwens niet alleen in het natuurgebied een plaag. Veel wandelaars voelen zich geroepen om paarden in de weide aan te spreken of zelfs te voederen. Meer en meer paardeneigenaars vragen dan ook via een plaat aan de omheining om dit niet te doen.

Wilde eigenschappen doorgeven

Inmiddels is ongeveer 95% van alle Exmoorpony’s in Vlaanderen en Nederland opgenomen in een stamboek dat nauw samenwerkt met de Engelse Exmoor Pony Society. De bedoeling is om de genetische variatie zoveel mogelijk te spreiden, alsook de raszuiverheid te behouden. Zoveel als mogelijk de wilde eigenschappen van de Exmoorpony behouden staat voorop bij de keuze van de fokdieren. Pony’s met slechte hoeven, dieren met een slechte resistentie, tammere dieren of pony’s met staart- en maneneczeem worden uitgesloten voor de fok.

Omdat de meeste Exmoorpony’s in natuurgebieden lopen, is natuurlijke selectie eigenlijk reeds aan de orde. Veterinaire hulp is dan ook niet altijd mogelijk. Heel belangrijk om te weten is dat particulieren die een Exmoorveulen aankochten, het na een jaar terugbrachten, omdat ze het veulen niet echt tam kregen. Met veel inspanning zijn Exmoorpony’s die geboren werden in een natuurgebied wel te beleren en te berijden. Je moet daarbij echter steeds rekening houden met het feit dat de ‘wildheid’ erin gefokt is en dat je ze er moeilijk ‘uit’ krijgt’!

Een droom van ‘wilde’ paarden

Voor wie een groep Exmoorpony’s wil houden, adviseert het stamboek een vangweide, waarin de dieren kunnen ingeschaard worden om ze daarna in een aansluitende – eventueel mobiele – vangkraal te drijven. Wie een Exmoorpony wil aanschaffen, doet er goed aan om vooral contact op te nemen met het Samenwerkingsverband Exmoorpony. Er zijn immers ook inteeltnakomelingen en afgekeurde Exmoorpony’s op de markt, die niet voldoen aan de gewenste eigenschappen.

Het Samenwerkingsverband Exmoorpony voert het stamboek in Vlaanderen en Nederland, zorgt voor inspecties en voorlichting en voor het tegengaan van inteelt en afwijkingen. (www.exmoorpony.nl) – info@faunaconsult.nl

Patricia Borgenon

Lees ook in Paarden

Meer artikelen bekijken