Life Aclima zet in op waterbeschikbaarheid om de land- en tuinbouw veerkrachtiger te maken
Het wordt steeds moeilijker om het watergebruik op een (glas)tuinbouwbedrijf te beheren door onder andere stengere hervergunningen van grondwater en veranderingen in het klimaat, zoals intensievere neerslagpatronen aangevuld met extremere hittedagen. Tijdens een waterevent voor de tuinbouwsector op Proefcentrum Hoogstraten werden enkele maatregelen gedemonstreerd aan de aanwezige telers.
“Deze situatie wordt elk jaar moeilijker om te beheersen. Hoewel de (glas)tuinbouwers al zeer veel doen om op een duurzame manier met water om te gaan”, stelt Lotte Similon, onderzoeker vruchtgroenten bij Proefcentrum Hoogstraten. “Daarom is het ook belangrijk dat de verschillende praktijkcentra landbouw in de provincie Antwerpen (Proefcentrum Hoogstraten en het Proefstation voor de Groenteteelt) maatregelen demonstreren en telers begeleiden om de waterbeschikbaarheid op hun bedrijven gevoelig te verhogen. Dit is echter zeer bedrijfsspecifiek. Het is dan ook interessant om via een klimaatadaptatietraject een wateraudit te laten uitvoeren op het land- of tuinbouwbedrijf door één van de praktijkcentra. ”
Verhogen van hemelwatergebruik
Met het project Life Aclima zetten we onder meer in op demonstratie en begeleiding van het verhogen van hemelwatergebruik. Het is belangrijk om voldoende hemelwater op te slaan door middel van een regenwaterbassin. Deze opslag van regenwater is noodzakelijk om de teelten te voorzien van kwalitatief water in de productieve drogere zomermaanden. Tuinbouwtelers gebruiken al veel hemelwater, maar zouden dit nog kunnen verhogen door hun bassin optimaal te gebruiken, uit te breiden of door het aan te sluiten op meer dakoppervlakte. Zo kunnen er bijvoorbeeld drijvende zonnepanelen of een folie over het bassin getrokken worden, zodat er minder waterverliezen optreden door verdamping.
Verder kan er ook gekeken worden naar het aansluiten van extra dakoppervlakte afkomstig van het eigen bedrijf, buren of zelfs steden. In het project Klimaat Robuust Telen zal verder worden ingezet op de dimensionering van het regenwaterbassin, door de ontwikkeling van een watertool om omgevingsvergunningen te ondersteunen. "Praktijkcentra binnen de provincie Antwerpen helpen telers met de ideale dimensionering van hun regenwaterbassin afhankelijk van hun waterbehoefte en veranderende neerslaghoeveelheden. Op deze manier wordt er niet onnodig kostbare ruimte op het bedrijf gehypothekeerd maar wel de nodige waterbeschikbaarheid gegarandeerd”, benadrukt Lotte Similon.
Maatregelen voor een verhoogde waterbeschikbaarheid
Verder zorgt ook peilgestuurde drainage voor een verhoogde waterbeschikbaarheid op het bedrijf. Deze manier van drainage voert het water niet continu af waardoor meer water wordt opgehouden in het perceel. Dit maakt de bodem weerbaarder tegen droogteperiodes en er is bovendien ook minder irrigatie nodig door een hogere waterbeschikbaarheid in het perceel. De omschakeling naar peilgestuurde drainage kan bovendien gebruikt worden om overtollig water te infiltreren tijdens natte periodes. “Peilgestuurde drainage is een niet ingrijpende techniek die veel mogelijkheden geeft voor zowel land als (glas)tuinbouwer.” stelt Lotte. In GlaWino worden er verschillende infiltratiemogelijkheden voor de glastuinbouwsector in kaart gebracht. Voor de omgevingsvergunningen van het hemelwaterbassin of een nieuwbouw is er vaak nog extra infiltratiecapaciteit nodig. Binnen dit project zullen we telers begeleiden met infiltratietechnieken die interessant zijn voor het (glas)tuinbouwbedrijf. Ook wordt de VLIF NPI ondersteuning grondig toegelicht die tot 100% van deze (niet productieve) investering kan tegemoetkomen.
Drainwater is een derde en zeer gekende maatregel die in de glastuinbouw ingezet kan worden om de waterbeschikbaarheid te verhogen. Drainwater afkomstig van de teelten wordt ontsmet en vervolgens opgeslagen in drainsilo’s. Dit water wordt terug ingezet in de teelten wanneer dit nodig is. Drainwater heeft een hoge EC-waarde en dient gemengd te worden met hemelwater alvorens het wordt hergebruikt. Afhankelijk van de watergift kan er veel of weinig drainwater hergebruikt worden. Doordat hergebruik teeltseisoensafhankelijk is, is opslag van het drainwater noodzakelijk om dit zo efficiënt mogelijk in te zetten. Ook wordt er onderzocht wat de kosten-baten zijn om condensatiewater van een warmtekrachtkoppeling te zuiveren en vervolgens in te zetten in de teelten.
Na demonstratie komt implementatie
Op PCH werden deze maatregelen uitvoerig gedemonstreerd aan de aanwezige telers tijdens het waterevent. Niet enkel demonstratie is belangrijk, ook implementatie speelt een grote rol. De waterbeschikbaarheid op een bedrijf verhogen is echter zeer bedrijfsspecifiek. Daarom is het interessant om via een klimaatadaptatietraject een wateraudit te laten uitvoeren op het land- of tuinbouwbedrijf door één van de praktijkcentra. Zo worden de waterwinsten in kaart gebracht en de telers wegwijs gemaakt in waterbesparende technieken, waterkwaliteit en mogelijke subsidiekanalen. Landbouwers die interesse hebben in begeleiding op hun bedrijf kunnen contact op nemen via de website van Life ACLIMA:
