Laurierteelt ontsnapt niet aan duurzaamheidsstreven
Matjes uit recyclagemateriaal die voorkomen dat potplanten uitdrogen, hergebruik van niet opgenomen water, zonnepanelen die het eigen elektriciteitsverbruik dekken, de inzet van personeel uit een maatwerkbedrijf…: het zijn kleine elementen die leren dat ook het kweken van laurier niet ontsnapt aan het duurzaamheidsdenken.
Voor Jeroen Meus is het een vast ingrediënt voor zijn ‘bouquet garni’ in Dagelijkse Kost, voor heel wat Britten en Europeanen is het de terrasplant bij uitstek. De Vlaamse sierplant Laurus nobilis is samen met de Gentse azalea en de Hongaarse roos één van de weinige niet eetbare producten die erkend zijn als streekproduct. Vanuit Oost- en West-Vlaanderen komen elk jaar afgerond 100.000 laurierplanten op de markt, waarmee de Vlaamse laurier instaat voor ongeveer de helft van de Europese markt. 90% van onze Vlaamse laurierplanten is voor de export.
In de regio rond Brugge wordt al eeuwenlang laurier gekweekt, zo leren de geschiedenisboeken. De nabijheid van de zee zorgt in de regio voor een mild klimaat, waarin de Laurus nobilis – met wat bescherming – vlot de winter doorkomt.
Laurica-plants uit Jabbeke, de grootste Vlaamse teler en exporteur van laurier, mocht zopas 50 kaarsjes uitblazen. Het bedrijf startte als teler van sla en andere groenten en kwam op korte tijd via perkplanten, erica’s en kerstbomen uit bij de laurier. De verkoop gebeurt vandaag rechtstreeks naar de groothandels en tuincentra over heel Europa. Elke zomer worden in Jabbeke zo’n 120.000 stekken genomen voor de verkoop van de komende jaren.
Het lijkt eenvoudig. Je zou kunnen beginnen met een paar planten, daarvan neem je stekken, zet die in potten en je bent vertrokken. Toch? Het is echter niet zo eenvoudig als het lijkt. “Stekken nemen en die opkweken, de selectie in functie van de vorm die je wil bereiken en daarna het vormsnoeien, dat is allemaal nog echt een ambacht. Het is iets waarvoor je zelf kennis en ervaring moet opbouwen en die kennis en ervaring moet je doorgeven aan elk nieuw personeelslid. Er valt in de laurierkweek maar weinig te automatiseren”, zegt Elie Devisch, zaakvoerder van Laurica-plants en ook voorzitter van de Vlaamse Laurierkwekers. Laurier is dan ook een teelt die flink wat tijd, kennis, ervaring en infrastructuur vergt.
“Timing is heel belangrijk in de teelt van laurier. Wanneer kunnen de planten veilig van de serres naar de open terreinen en wanneer moeten ze terug binnen? Wanneer moet je water geven, wanneer kan je stekken, bemesten, verpotten of snoeien? Wanneer zet je welke planten het beste in de markt? ‘Timing is everything’.”
“Elke dag werken we aan de duurzaamheid van ons bedrijf en onze activiteit. Zoals elke plantenkweker zijn wij afhankelijk van de elementen. Onze waterhuishouding is een constante zorg. Het waterreservoir hebben we vorig jaar nog uitgebreid. Met onze zonnepanelen zijn wij de hele zomer zelfvoorzienend voor alle operationele taken. Met de afdekmatjes van gerecycleerd materiaal drogen de potten van de jonge planten minder snel uit en de meststoffen breken minder snel af dan in de openlucht. Ten slotte experimenteren we met biologische bestrijdingsmiddelen, maar dat geeft niet altijd de resultaten die wij en onze afnemers verwachten.
In het algemeen fietsen wij voorlopig relatief ongeschonden door alle recente crisissen heen. Corona gaf zelfs een boost aan de verkoop van planten, omdat dankzij al dat thuiswerk de aandacht voor de tuin en het terras opleefde. De Brexit zorgt voor meer administratie en veranderingen in onze distributie in de UK. Ook de gestegen transportkosten zorgen voor een prijsstijging naar de eindklant toe. De energiecrisis voelen wij minder dan bijvoorbeeld de klassieke glasteelt van groenten en snijbloemen, omdat wij in de winter maar tot net boven het vriespunt moeten verwarmen om de laurier door de koude te helpen”, aldus Elie Devisch.
Dat er in Vlaanderen of elders niet snel nieuwe laurierkwekers bijkomen, heeft onder meer te maken met de lange terugverdientijd. “Van stek tot verkoopbare sierplant moet je rekenen op minstens 7 tot 8 jaar. En dan kan je het best niet alles ineens verkopen, want er is ook een markt voor planten van 9 jaar, 10 jaar, enzovoort. Tel daarbij op dat niet elke stek uitgroeit tot een verkoopbare plant en dat je flink wat oppervlakte nodig hebt om de planten te laten overwinteren en dan begrijp je dat het moeilijker is om een laurierkwekerij te starten dan pakweg een nieuwe wijngaard. Daarmee kan je al na 4 jaar beginnen terugverdienen.”
Anders dan de Zuid-Europese laurierplanten die met zaad vermeerderd worden, wordt de Vlaamse laurier gestekt. “De temperaturen blijven hier in Vlaanderen te laag om succesvol met zaad te kunnen werken, zoals in Spanje of Italië. Stekken heeft bovendien voordelen: je kloont als het ware planten, zodat de nieuwe planten altijd exact dezelfde kwaliteiten hebben als de moederplanten. Als je met zaad werkt, krijg je altijd variatie in groei of bladvorm. Gestekte laurier groeit trager, maar is altijd een betere basis om een mooie bol- of piramidevorm te kunnen realiseren.”
Het bedrijf Laurica-plants beslaat vandaag 12 ha. Daarvan zijn 8 ha containervelden, 2 ha vollegrondvelden en 2 ha is overdekt (serres). “De potten met laurier van de lente tot de herfst in volle grond zetten, dat gaat er stilaan uit. De potten staan nu vooral op doeken. Daardoor worden de potten minder vuil, moet er minder gespoten worden tegen onkruid, kan het overtollige giet- en regenwater opgevangen worden en spoelen de meststoffen niet uit in de bodem”, zegt Marian Maenhoudt, echtgenote van Elie en medezaakvoerder bij Laurica- Plants.
Op de doeken zijn de potten met laurier meer onderhevig aan de wind. Om het omvallen te vermijden, bedachten Marian en Elie allerlei systemen, van betonnen pothouders tot ijzeren frames voor de hogere planten. “Dat hebben we allemaal zelf moeten bedenken en zelf op maat gemaakt of laten maken. Die hulpmiddelen zijn zo gespecialiseerd dat je dat niet even snel online kan bestellen. Wij maken ook zelf bepaalde aanbouwdelen voor onze tractoren, zoals hefmiddelen, om hele rijen potten in één keer te verplaatsen.”
Behalve de plantenkwekerij is er met Lauretum een tweede bedrijf dat een evenementenruimte uitbaat en dat grote laurierplanten verhuurt. Dat wordt geleid door Elies zus Sybiel en haar man Tom. “Laurier heeft het voordeel dat die als potplant het jaar rond groen blijft. Daarnaast heeft laurier nog altijd een symbolische waarde, als lauwerkrans voor de overwinning. Bovendien is het een robuuste plant, die je met weinig risico kan transporteren en die op allerlei evenementen tegen een stootje kan.”
Nog uitbreiden staat voorlopig niet op de agenda. “We hebben hard gezwoegd om dit op te bouwen tot wat het is. Groter hoeft niet meteen. Waar we wel ambitie in hebben, is procesverbetering. We zijn nog niet bezig met het doorgeven van het bedrijf aan de volgende generatie, al laten de kinderen wel enige interesse merken. In de zomervakanties helpen ze graag een handje mee met het nemen van stekken en beurzen spreken eveneens tot hun verbeelding. Interesse moet vanzelf komen, je mag dat niet forceren.”
Het bedrijf in Jabbeke heeft meer nodig dan alleen een kapitein aan het roer. “Bijkomend personeel vinden is een hele uitdaging. Onze vaste ploeg werknemers van 5 personen wordt aangevuld met een beperkt aantal seizoensarbeiders.
“Daarnaast besteden we een paar eenvoudige, repetitieve taken uit aan een lokaal maatwerkbedrijf. Het enthousiasme van die mensen en hun fierheid dat ze meedraaien in ons bedrijf werken aanstekelijk.”
Laurica-plants neemt op 18 september deel aan de Dag van de Landbouw. “We hebben misschien geen klassiek landbouwbedrijf, maar we zijn fier op wat we doen en we willen dat ook tonen. En misschien helpt het om personeel te vinden. Het is vooral voor het publiek een unieke kans om te zien hoe laurier gekweekt wordt.” Behalve Laurica-plants nemen ook hun buren (aardbeikweker en wijndomein) deel aan deze Dag van de Landbouw.
