Startpagina Veeteelt

“Voedselzekerheid kan niet langer worden gegarandeerd in Europa”

De voedselzekerheid kan in Europa niet langer gegarandeerd worden. De Europese Unie moet daarom haar landbouwbeleid dringend bijsturen. Dat zeggen de European Coordination Via Campesina (ECVC), de Europese afdeling van de internationale landbouwersbeweging, en de European Milk Board (EMB), de Europese federatie van melkproducenten in een open brief aan de Europese Unie en aan de Europese landbouwministers.

Leestijd : 4 min

De Europese boeren kijken met grote bezorgdheid naar de productiesystemen in de Europese Unie. “Tenzij onmiddellijk actie wordt ondernomen, is het niet langer mogelijk om de voedselzekerheid – het leveren van de belangrijkste voeding – te garanderen.”

Het is duidelijk dat de oorlog in Oekraïne en de coronapandemie de Europese voedingssector voor grote uitdagingen hebben gesteld. “Maar er is nog een beslissende factor die de voedselzekerheid bedreigt: het huidige landbouwsysteem van de Europese Unie. Terwijl de EU weinig kan doen aan oorlog en virussen, kan en moet de Europese Unie een landbouwmodel opzetten dat de voedselzekerheid op middellange en lange termijn garandeert. Als dat niet gebeurt, zullen lege winkelrekken en voedseltekorten straks deel uitmaken van onze dagelijkse levens.”

Steeds hogere eisen

De EU verliest voedselproducenten aan een alarmerend tempo. Door aanhoudende bodemprijzen, die nauwelijks de productiekosten dekken, zijn al heel wat boeren de voedselproductie ontvlucht. Boeren kunnen niet anders dan te stoppen, want ondanks hun harde werk kunnen ze maar met moeite de eindjes aan elkaar knopen. Het gemiddelde uurloon voor melkveehouders in Europa zit op 4,19 euro. Dat gaat van 0 euro voor Nederlandse melkveehouders tot respectievelijk 5,25 en 6,10 euro in Luxemburg en Duitsland. Landbouwers worden uit de sector geduwd door steeds terugkerende crisissen en onzekerheden, maar vooral door de steeds hogere eisen van overheden, verwerkers en de retail. Daardoor is het voor de volgende generaties onmogelijk om bedrijven over te nemen en om verder te gaan in voedselproductie, wat de situatie nog verergert. In de landen die de grootste volumes produceren, zoals Frankrijk, Duitsland en Nederland, daalt het geproduceerde melkvolume. De huidige explosieve stijging van de productiekosten versnelt deze trend nog.”

Geslonken marges

De belangrijkste reden achter deze problemen in de agrarische sector is de richting die het Europese landbouwbeleid kiest, ten voordele van goedkope producten en goedkope export, ruime vrijhandelsakkoorden, globale afhankelijkheid en interne deregulering, gekoppeld aan de verschillende crisissen in de sector, die de productiestructuren onderuitgehaald hebben. Multinationals profiteren van dit beleid, wat zich vertaalt in een grote afhankelijkheid. Dat verzwakt de autonomie van boerderijen en van Europa als geheel en betekent mogelijk het nekschot voor de economische en sociale situatie van landbouwers. De voorbije decennia zijn de marges voor boeren gekrompen tot een onhoudbaar niveau. In de melkproductie in Europa is de marge gekrompen van 3,79 cent per kg melk in 1989 tot -4,96 cent per kg in 2019.

Een robuuste, integrale voedselproductiestructuur zou kunnen voorkomen dat de productie geconcentreerd wordt bij een klein aantal bedrijven en zou zo de ongezonde industrialisatie van de landbouw vermijden. Om al deze redenen is een status quo in het Europese landbouwbeleid niet aanvaardbaar voor landbouwers en burgers.

Geen enkel landbouwproduct mag onder de productieprijs verkocht worden. In Spanje zorgt een richtlijn tegen de oneerlijke concurrentie ervoor dat er betere prijzen betaald worden. De verplichting dat prijzen minstens de volledige productiekosten moeten dekken, is absoluut nodig op Europees niveau.

Europa moet de deregulering stoppen of omkeren. Het doel moet een markt in evenwicht zijn. Crisisinstrumenten moeten deel gaan uitmaken van het Europese landbouwsysteem, zoals een goed functionerend waarschuwingssysteem dat de prijzen aan producenten monitort. Voor de melksector moeten er volgens de ECVC en EMB andere doelen en functies komen voor de CDG Milk en de Milk Market Observatory (MMO), die actief werk moeten maken van een evenwichtige en eerlijke verdeling van de toegevoegde waarde en die niet langer vanop een afstand en passief de marktverstoring volgen.

Hoewel het duidelijk is dat een milieubeleid zonder tools en zonder de betrokkenheid van de landbouw niet kan werken, werd de landbouw zelf massaal genegeerd in de Green Deal en Farm To Fork-strategie van Europa. De reeds roofzuchtige productiestructuur had hervormd moeten worden om de noodzakelijke voorwaarden vast te leggen voor een duurzame strategie. Deze kans werd verkwanseld. Landbouwers zouden de tools moeten gekregen hebben om de vele duurzaamheidsdoelen te bereiken, maar ze krijgen gewoon de doelen voor hun neus en moeten alle lasten dragen van deze strategie. Met de lage inkomens in de landbouw zijn die doelstellingen onmogelijk te halen.

Korte keten

Landbouwers moeten volgens de ECVC en de EMB in de kern staan van landbouwstrategieën en moeten op een correcte manier betrokken worden bij het vastleggen van die strategieën. “Politici moeten samenwerken met de boeren. De landbouw moet de middelen krijgen om de duurzaamheidsdoelen te halen. Ze moeten meer kansen en middelen krijgen om in te stappen in de korte keten, in de fair trade en in collectieve catering. Zonder de boerderijen dienen de Green Deal en de Farm To Fork-strategie tot niets.

Doordat heel wat import van landbouwproducten niet voldoet aan de maatstaf van de EU lopen Europese consumenten gezondheidsrisico’s en wordt de marktwerking verstoord. De strikte Europese duurzaamheidswetgeving kan niet buiten de Europese Unie afgedwongen worden, waardoor er nog meer onzekerheid zal zijn over voedselveiligheid. Als tegenreactie moet Europa ervoor zorgen dat geïmporteerd voedsel aan dezelfde duurzaamheidseisen voldoet, met controles en sancties.

De vrijhandelsakkoorden hebben gezorgd voor een grotere Europese afhankelijkheid van externe voedselproductie. Wereldwijd kampen landbouwers met de prijsdruk om steeds goedkoper te produceren, wat onder meer leidt tot het dumpen van goedkoop melkpoeder op de markt in West-Afrika. Europa moet landbouwproducten schrappen uit de WTO- en andere vrijhandelsakkoorden.” Het dumpen van goedkope producten op gevoelige markten past niet in een verantwoord Europees handelsbeleid.

De landbouwers van de ECVC en EMB zijn heel verontrust. Het Europese landbouwbeleid moet nu hervormd worden. De EU staat op het punt om door het ijs te zakken. Het is nodig om stabiliteit te brengen voor de productiestructuren om de voedselzekerheid te verzekeren in Europa en wereldwijd. Zonder landbouwers zal er geen voedsel zijn.

ECVC en EMB

Lees ook in Veeteelt

Meer artikelen bekijken