Startpagina Mechanisatie

Veiligheid troef bij autonome toepassingen, mits de juiste aanpak

Iets kan pas goed werken als je het correct gebruikt. Een toestel is ook pas veilig wanneer men correct de veiligheidsvoorschriften leest. Dat is evengoed het geval bij het gebruik van autonome toepassingen, zoals robots.

Leestijd : 3 min

Dries Vanoost, expert in machineveiligheid voor autonome toepassingen, leert ons meer.

LBL:“’Robots zijn zo veilig dat zelfs kinderen er perfect mee kunnen omgaan.’ Is deze uitspraak niet wat gevaarlijk?”

DV: “Dit is een heel moeilijke vraag om te beantwoorden, maar het is een interessante vraag zonder een eenduidig antwoord. Bosch organiseerde een onderzoek waaruit bleek dat slechts 11% van de ondervraagde Belgen zijn kinderen door een zelfrijdende auto naar de sportclub of naar school zou laten brengen, terwijl ze dezelfde wagen wel willen gebruiken tijdens langere ritten (56%), op de snelweg (48%) of om op vakantie te gaan (48%).

Op dit moment is de technologie nog niet ver genoeg geëvolueerd om kinderen belangrijke functie met autonome systemen te laten uitvoeren. De discussie moet echter gevoerd worden hoe we hiermee als maatschappij zullen omgaan en hoe we bepalen of en vanaf welke leeftijd iemand kan gebruikmaken van autonome systemen en van welke functionaliteiten. Net zoals het bij de trein het geval is, moet een kind altijd begeleid worden onder de leeftijd van 6 jaar.”

Zijn er bepaalde omstandigheden waarin men robots niet mag gebruiken: weersomstandigheden, objecten in het veld…?

Dit is sterk afhankelijk van de bouw van de robot en van de beschermingsgraad tegen het aanraken en indringen van voorwerpen en tegen vocht (IP-codering) voor de verschillende onderdelen. Er zijn vaak voorgedefinieerde omstandigheden die niet mogen overschreden worden. Zo denk ik aan een maximale hellingsgraad tegen het omkantelen, aan een perimeter waarin er geen mensen mogen aanwezig zijn, enzovoort. Anderzijds zijn de werkingsomstandigheden ook een kritiek punt. In de automotive definieert men het Operational Domain Design (ODD), maar dat zou in landbouwtoepassingen ook nuttig zijn. Hier zou men ook een beroep kunnen doen op de ISO 21448 Sotif (road vehicles – safety of intended functionality). Sotif is van toepassing op functionaliteit die een goed ‘situationeel bewustzijn’ vereist om veilig te zijn. De norm heeft betrekking op het garanderen van de veiligheid van de bedoelde functionaliteit – Sotif – bij afwezigheid van een fout. Dit is in tegenstelling tot de traditionele functionele veiligheid, die zich bezighoudt met het beperken van risico's als gevolg van componenten die falen. In autonome robots kunnen risico's voortvloeien uit een brede waaier van factoren: verkeerd gebruik van de functie door de bestuurder, prestatiebeperkingen van sensor- of andere systemen, en zelfs onvoorziene veranderingen in de omgeving van het voertuig (waaronder extreme weersomstandigheden). De norm biedt richtlijnen voor ontwerp-, verificatie- en validatiemaatregelen. Door deze maatregelen toe te passen kunt u veiligheid bereiken in situaties zonder storing.

Zijn robots gebruiksvriendelijk?

Dit wordt bepaald door de fabrikant die de interface tussen de mens en de robot voorziet. Hier spreken we vooral van hoe open het systeem is om deze instelling aan te passen. Sommige fabrikanten kiezen ervoor om hun systeem gesloten te houden, met als argument dat open systemen meer risico hebben op cyber attacks, dat de veiligheid moeilijker te garanderen is en dat het onduidelijk is wie exact verantwoordelijk is. Bovendien rijst ook nog de vraag welke certificaten een operator nodig heeft en wie deze certificatie al dan niet moet voorzien. Heel wat discussie rond open/gesloten systemen is ook gestart met de ‘Right to repair’ act.

Zijn er bepaalde vereisten bij stockage of verplaatsingen?

Ook op deze vraag is er geen eenduidig antwoord, omdat veel afhangt van de context. Bijvoorbeeld werkt de robot op batterijen of op fossiele brandstof of waterstof? Hoe wordt een robot opgeladen indien deze elektrisch werkt? Wat zijn de omgevingsvariabelen (temperatuur, vochtigheid, graad van bescherming tegen vocht en stof…)? Deze vragen moeten eerst en vooral bestudeerd en beantwoord worden met behulp van een grondige veiligheidsanalyse die alle mogelijke situaties beschouwt. Afhankelijk van het type robot zullen hier ook bepaalde normen van toepassing zijn.

Marlies Vleugels

Lees ook in Mechanisatie

Meer artikelen bekijken