Veehouders verenigen zich om stikstofakkoord aan te vechten

We zaten aan de gesprekstafel bij landbouwer Kris en partner Stefanie op hun gemengd landbouwbedrijf met focus op Belgisch witblauwe vleesrunderen in Opbrakel op enkele honderden meters van de taalgrens met Wallonië. Ook dierenarts Peter De Swaef uit Aalst, een gekend embryospecialist voor rundvee en paarden, zat mee aan tafel.

Actie voor de toekomst van de sector

“Peter kon de miserie en het onrecht dat zijn klanten door het stikstofakkoord aangedaan wordt niet meer aanzien, dus ondernam hij actie”, leidt Kris het gesprek in. “Dat klopt”, antwoordt Peter. “Voor mezelf moet ik dit niet doen, want ik ben al een poos pensioengerechtigd, maar ik doe het om de landbouw in Vlaanderen een laatste overlevingskans te geven. Weinigen beseffen het, maar met dit stikstofakkoord stevenen we recht op een catastrofe af. De uitvoering van het stikstofakkoord gaat over meer dan de 41 rode bedrijven die moeten sluiten. Ook andere bedrijven worden bedreigd in hun voortbestaan. Als zij hun productie met 30% moeten inkrimpen, zijn zij financieel niet meer leefbaar en volgt automatisch de stopzetting of het faissement. Voor hen voorziet het stikstofakkoord geen compensaties.”

Het bedrijf van Kris is volgens de impactberekeningsscore ‘licht oranje’. Zijn rundveestapel van 170 dieren zou in de toekomst ook 30% moeten afzwakken. Op 100 m van de stal ligt habitatgebied, nog eens enkele tientallen meters verder liggen de Sassegembeek en Dorenbosbeek. Beide zijn uitmuntend in waterkwaliteit en alle vissoorten die nodig zijn om de kwaliteitseisen te halen zijn hierin aanwezig. Beide beken monden verderop uit in de Zwalmbeek, voordien wordt de situatie echter rampzalig als de riolering van enkele tientallen gezinnen en een rusthuis met 600 bewoners er in uitkomt. Op warme dagen ruik je de stank zelfs tegen de wind in. Dergelijke open beerput-rioleringen zijn nog schering en inslag in gans Vlaanderen. 400.000 huishoudens in Vlaanderen zijn nog niet aangesloten op een rioleringstelsel van een waterzuiveringscentrale. En dan zou volgens het departement Omgeving meer dan 95% van de ammoniakuitstoot afkomstig zijn van de veeteelt.

Kris en Peter geven aan dat ze, net zoals de meeste mensen, ook natuurliefhebbers zijn. Zelf vinden zij dat het in het algemeen nu stukken beter gaat met de natuur dan tientallen jaren terug. Ze sommen vlot een lijstje met vogels, dieren en planten op die ze nu regelmatig waarnemen en die in hun tienerjaren nauwelijks of niet gezien werden.

Dat er ‘abnormale’ plantengroei is in natuurgebieden ligt volgens hen niet aan de stikstofdepositie, die is er altijd geweest en is zelfs behoorlijk gedaald de laatste decennia, maar aan de stijging van CO2 in de lucht met 54% . Planten bestaan voor ongeveer 99% uit koolstof, zuurstof en water. Hoofd- en sporenelementen vormen de rest. Met een 54% hoger aanbod van de voornaamste bouwsteen, zien we de laatste decennia vooral bomen en struiken steeds sneller groeien en langere twijgen vormen.

Milieujongens halen dikwijls weelderige groei van netels en bramen aan als oorzaak van de achteruitgang van natuurgebieden en steken de schuld op de landbouw. Niettegenstaande diezelfde netels en bramen er 50 jaar geleden ook al even florissant bijstonden. Wie niet oud genoeg is om dat te weten, kan men dat dus wijsmaken. Waar bladeren composteren in een bos, is dit een perfect normaal verschijnsel. Enkel hebben netels en bramen een negatieve connotatie bij de bevolking dus dat wordt eruit gepikt door milieujongens. Varens hebben hetzelfde verhaal, maar dat komt niet in beeld omdat deze planten de mens niet prikken en storen.

Burgerbeweging in vzw

LBL: “Waarom hebben jullie de vzw Verenigde Veehouders opgericht?”

VV: “We zijn hier pas eind juni mee gestart, nadat we de ABS-vergaderingen over het stikstofakkoord hadden gevolgd waar minister Demir kwam spreken. We hadden toen echt het gevoel dat ze zwakke dossierkennis heeft, een totaal gebrek aan medeleven en zich niet bewust is van de gevolgen voor de veehouderij, maar ook voor de voedselzekerheid van de Vlaamse bevolking. Er wordt geen rekening gehouden met de ontwikkeling in de verouderde landbouwersbevolking. Dat binnen 10 jaar de helft van de huidige boeren pensioengerechtigd is, met amper 12% opvolging, daar heeft men op het departement Omgeving geen weet van. De toepassing van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) is een kapitaalverlies zonder voorgaande. NH3-emissie uit de landbouw kan ook technologisch opgelost worden met luchtwassers en pocketvergisters. Met het oprotbudget (3,6 miljard) dat voorzien wordt, kunnen we op alle 12.000 bedrijven technologie installeren, de NH3-emissie met 60% of meer verminderen, eventueel groene stroom produceren, als surplus de economie een beetje aanzwengelen en dan nog 1,5 miljard euro overhouden! De stikstofemissie verminderen door middel van technologie is de meest aangewezen en menselijke oplossing. Die mogelijkheid bestaat en waarom men ze niet toepast, is niet te verklaren. De regelgeving is surrealistisch en onlogisch. Op enkele honderden meter in vogelvlucht van het bedrijf van Kris heeft een buurman op Waals grondgebied een recente nieuwe stal, de vergunning werd uitgebreid tot 600 runderen. De overheersende windrichting komt over het natuurgebied (bos) en de taalgrens richting Vlaanderen. Dit Waalse bedrijf heeft geen stikstofprobleem. Het bedrijf van Kris wel, waar de runderboxen dagelijks met stro worden ingestrooid en je niets ruikt.

Wij hebben weet van bebossing van landbouwgrond in de Vlaamse Ardennen als natuurcompensaties voor uitbreiding van de industrie in de haven van Antwerpen. Hiermee gaan we niet akkoord en daarvoor ondernemen we ook actie.”

Juridische strijd

Jullie leggen de nadruk op juridische weg, niet op fysieke manifestaties. Leg dat eens uit.

Met de tractoren op straat komen, vindt misschien één keer draagvlak bij de bevolking, maar meer niet. Bij te veel protesten en blokkades raak je de sympathie van de burger kwijt én is er het risico dat er ongelukken gebeuren. Kijk maar wat er in Nederland al allemaal gebeurd is. En uiteindelijk verandert er niets. Wij stellen duidelijk: bespaar u de brandstofkosten (en meer) door niet te manifesteren en stort dit via onze crowdfunding voor onze vzw. Het is veiliger en zal veel meer effect hebben. Vooraleer we tot de oprichting van de vzw kwamen hebben we ons goed geïnformeerd, onder andere bij de advocatuur. We zochten naar een gekende advocaat, met het hart op de juiste plaats en ervaring met de rechten van de mens. Dit hebben we gevonden bij het advocatenkantoor van Walter Van Steenbrugge. Op zich heeft die weinig affiniteit met landbouw en milieurecht, maar voor ons zijn het ondernemersrecht, het recht op eigendom en de mensenrechten in deze zaak van groot belang.

Dekt de vlag de lading wel? Jullie vzw draagt de naam ‘Verenigde veehouders’. Beperken jullie daarmee het interesseveld niet?

Ja en nee. De alliteratie Verenigde Veehouders klinkt goed in de oren en het zijn inderdaad in de eerste plaats de veehouders die last hebben van het stikstofakkoord. Zij worden allemaal verplicht tot inkrimping. Maar je hebt gelijk, ook akkerbouwers en fruittelers hebben een probleem. Zeker als ze geconfronteerd worden met verminderde of nulbemesting en het risico grond te verliezen door het voorkooprecht van natuurverenigingen.

Stellen jullie je energie niet beter ten dienste van de landbouworganisaties? Die zijn ook (juridisch) bezig met dit stikstofdossier.

Neen, zij hebben zich al 30 jaar in slaap laten wiegen en hebben zaken laten passeren, die naar onze mening, niet door de beugel konden. Ze hebben ook andere belangen. Hun studiediensten, vormingscentra, milieubureaus... zien nog altijd brood in het stikstofdossier. Landbouworganisaties pleiten al niet meer om bedrijven maximaal te ondersteunen. Wij zijn onafhankelijk, we zijn een burgerinitiatief en aan niemand gebonden. Het zal voor onze vzw waarschijnlijk niet stoppen bij de PAS. We denken ook te gaan voor een administratieve vereenvoudiging van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Hiernaast zien we dat vandaag de milieuverenigingen te sterk geïnfiltreerd zijn in het beleid en de politieke agenda bepalen. Deze belangenvermenging ten nadele van de boer kan voor ons niet en dient aangepakt te worden. Net zoals het voorkooprecht die natuurverenigingen hebben. Het surrealistisch wanbeleid dat 3,6 miljard euro gemeenschapsgeld verkwanselt, moet gestopt worden.

Argumentatie

Wat is jullie verdere argumentatie nog?

Er zit iets mis met het milieu- en natuurbeleid in Europa en meer bepaald in Nederland en Vlaanderen. Wij behoren tot de dichtst bevolkte regio’s ter wereld met veel menselijke activiteit, waar natuur altijd onder druk zal staan. Het zou logisch zijn dat de EU Habitat-richtlijnen er een andere of aangepaste invulling kregen dan in de overige EU-landen die nog niet de helft of maar een kwart van het aantal inwoners per vierkante kilometer hebben dan bij ons. Vlaanderen heeft 488 inwoners/km2, Nederland 519 en Zweden 23. België kreeg door zijn specifieke situatie recentelijk wel een uitzondering op het Europees akkoord om 15 % gas te besparen... Specifiek voor het stikstofdossier wijzen we op de dubieuze cijfers en theoretische rekenmodellen om de impactscore te berekenen. Boeren worden letterlijk van hun erf gejaagd op basis van theoretische berekeningsmodellen die niet kloppen. Dit is niet alleen een schande, maar is ook in strijd met Artikel 17 van de Universele verklaring van de rechten van de mens. Talrijke emissiebronnen zijn niet meegenomen in het stikstofdossier, maar er wordt wel met een beschuldigende vinger naar de landbouw gewezen. Dat vinden we ‘agrobashing’ vanuit een overheidsdienst en dit kan al helemaal niet! Eenzelfde overheidsdienst die rechter en partij is, ook dat is in onze ‘democratie’ mogelijk. Andere punten van argumentatie voor ons zijn naast de verouderende landbouwbevolking (een ontwikkeling die niet is meegenomen in het stikstofdossier), het teloorgaan van de agrarische economie en tewerkstelling in de sector. Maar ook de klimaatverandering en voedselzekerheid en -betaalbaarheid past in de argumentatie van onze beweging. We stellen duidelijk dat landbouwgrond gereserveerd moet blijven voor voedselproductie, want bomen kan je moeilijk opeten.

Enig idee hoeveel financiële middelen jullie crowdfunding moet verzamelen?

Neen, niet echt. We hebben met 2 man de vzw opgericht volgens de wettelijke voorschriften. Er kunnen nog altijd bestuursleden bij. Wij zetten ons onbezoldigd in. Iedereen mag lid worden, we hopen vooral op sympathisanten die ons financieel steunen. Wie lid is, wordt op tijd geïnformeerd. Onze boodschap bij de veehouders en ook bij het grote publiek overbrengen is nu onze eerste opdracht. Dit wordt niet gemakkelijk want daar zit al heel wat volk tussen dat ‘groen’ gebrainwasht is. Enkele grote sponsors hebben, naast vele kleine sympathisanten, zou ons enorm helpen. We nodigen de boeren uit de brandstofkosten die ze besparen door niet te gaan manifesteren, aan ons te doneren. Vele kleintjes maken een groot. Nuttig om weten, is dat geregistreerde leden bij storting van 40 euro of meer een fiscaal attest bekomen.

Wat als jullie niet slagen in de crowdfunding of juridische aanpak van het stikstofakkoord?

Met 12.000 landbouwbedrijven en aanverwante toeleverings- en verwerkingsbedrijven zijn er kandidaat-sponsors genoeg. Iedereen moet wel beseffen dat dit de laatste kans is om het tij te keren. We zijn ervan overtuigd dat we erin gaan slagen, daarvoor is de agrovoedingsector te belangrijk om deze door een kortzichtig contra-productief beleid om zeep te laten helpen.

Tim Decoster

Volg de vzw via hun Facebook en website: www.verenigdeveehouders.be. Je kunt hen steunen via rekeningnummer: IBAN: BE52.7330.6610.3409, BIC: KREDBEBBXXX op naam van vzw Verenigde Veehouders.