Energiecoöperatie Volterra: “Wij doen aan korte keten, maar dan met energie”

Hernieuwbare energie is ‘hot’. Alleen botsen veel landbouwbedrijven tegen de limieten van hun eigen stroomproductie, want de energievraag is niet altijd het jaar rond stabiel. Investeren in een windmolen, in zonnepanelen en in een batterij is een kostelijke zaak, terwijl overtollige energie op het net zetten niet altijd rendabel is. Energie delen binnen een coöperatie kan een interessante piste zijn, weten Iñaki Colpaert (bestuurslid, IC) en Mathias Cattoir (projectleider, MC) van Volterra cvso.

Lokale, hernieuwbare energie via coöperatie

Uit welke behoefte werd Volterra op poten gezet?

IC: Net als op heel wat andere plaatsen in Vlaanderen voelden buurtbewoners in het noorden van het Meetjesland de behoefte om lokale, hernieuwbare energieproductie te stimuleren. Er werden al zonnepanelen gelegd, ledverlichting geïnstalleerd en thermostatische kranen gezet, maar dat was niet voldoende. We wilden de groene energietransitie versnellen en niet meer afhankelijk zijn van grote energieleveranciers met grillige marktprijzen. We wilden meer inspraak, meer samenwerking, meer duurzaamheid. Zo zetten een 15-tal lokale initiatiefnemers 12 jaar geleden hun schouders onder de energiecoöperatie Volterra.

MC: Het probleem met (groene) energie die opgewekt wordt door energiereuzen, is dat de omwonenden vaak enkel de lasten hebben, zoals bij een windmolen, maar niet de baten. We geloven dat samen investeren meer draagvlak creëert, want zo geniet je als buurtbewoner ook van de goedkopere stroom die zo’n windmolen genereert.

Waarom de keuze voor een coöperatieve samenwerking?

MC: Wind, zon, lucht en water is van iedereen, dus het is onze overtuiging dat de energie die ze kunnen opwekken dat ook moet zijn. Door coöperatief samen te werken blijven we als gemeenschap eigenaar van onze energie én krijgt elke deelnemer een stem. Het feit dat er 21 energiecoöperaties in Vlaanderen actief zijn – die verant-woordelijk zijn voor 2% van de stroom – toont dat het werkt en dat er een draagvlak voor is.

Niet alle coöperanten zijn afnemer

Zijn jullie activiteiten sterk lokaal verankerd?

IC: Iedereen die dat wil, kan coöperant worden, van Gent tot Zuid-Afrika. Dat kan door een aandeel ter waarde van 125 euro aan te kopen via www.volterra.be. Wil je ook effectief energie van ons afnemen, dan moet je in Vlaanderen wonen en minimaal 2 aandelen bezitten. Al onze klanten zijn dus coöperant, maar niet omgekeerd. Voor de projecten die we aangaan om hernieuwbare energie op te wekken, beperken we ons tot het Meetjesland, met Sint-Laureins als de kern van ons werkingsgebied.

MC: Doen er zich kansen voor in aangrenzende regio’s, dan is de lijn met andere energiecoöperaties kort en informeren we elkaar. Elke coöperatie werkt volgens dezelfde basisprincipes, maar er zijn zeker lokale verschillen. Wij hebben intussen veel ervaring met grote batterijen voor stroomopslag en staan erg open voor samenwerkingen met de landbouwsector, terwijl men in andere regio’s bijvoorbeeld meer in een stedelijke context zit.

Samenwerking met landbouwers

Vanwaar precies jullie interesse in samenwerking met de landbouwsector?

IC: Door de landelijke omgeving van het Meetjesland zien we het potentieel van energieproductie op landbouwbedrijven. Grote dakoppervlakken waar zonnepanelen op kunnen gelegd worden bijvoorbeeld, maar ook windmolens of warmte uit serres zijn een interessante energiebron. Die kansen zijn er veel minder in de stad. Vandaag worden landbouwers benaderd door grote energiebedrijven met de vraag of ze een windmolen of zonnepanelen op hun velden willen laten plaatsen, terwijl het net de bedoeling moet zijn dat landbouwgrond gebruikt wordt voor voedselproductie.

Welk aanbod kunnen jullie landbouwers uit de regio bieden?

MC: We hebben al heel wat bedrijven bezocht en starten altijd met het in kaart brengen van de energiebehoefte op het bedrijf. We bekijken ook de (hernieuwbare) energiebronnen die al aanwezig zijn. Dan werken we uit welke energiemix het best aansluit bij het bedrijf. (Extra) zonnepanelen, een batterij… Het grote voordeel is dat de landbouwer de investeringskost hiervan niet moet dragen, die neemt de coöperatie op zich. Er is dus ook geen terugverdientijd. Sterker nog, na een vastgelegde periode wordt de landbouwer zelf eigenaar van de installatie.

IC: Op die manier bouwen we een korteketensysteem voor energie uit. De landbouwer produceert stroom en gebruikt daarvan wat hij nodig heeft. Daarvoor betaalt hij een prijs die lager ligt dan de tarieven die commerciële energieleveranciers aanbieden. De stroom die het bedrijf niet gebruikt, wordt via de tussenschakel Ecopower verkocht aan burgers uit de regio. Ook zij betalen een lager tarief dan wat gangbaar is.

Hoe kan het dat jullie interessantere tarieven kunnen aanbieden dan gangbare leveranciers?

MC: De energie die de landbouwer zelf verbruikt van zijn zonnepanelen of batterij maakt geen gebruik van het net, maar wordt rechtstreeks geleverd. Daardoor zijn er geen distributiekosten. Onze werking en investeringen moeten uiteraard betaald worden, maar we hoeven geen aandeelhouders tevreden te houden met grote winsten. Om aandeelhouderschap interessant te houden, streven we naar een jaarlijks dividend van 3%. Zo houden we onze marges klein en kunnen we stroom aan kostprijs garanderen.

IC: Wie vandaag energie over heeft en dit op het net injecteert op een moment dat er een overaanbod is, wordt soms met negatieve energieprijzen geconfronteerd. Daar hoeven producenten zich bij onze coöperatie geen zorgen over te maken, want er is geen terugverdientijd en we werken met vaste prijzen, ongeacht het tijdstip. Wel informeren we onze klanten over de momenten waarop het het meest interessant is energie te verbruiken.

Wat zijn de drempels om samenwerkingen met landbouwers op te zetten?

MC: We hebben al heel wat verkennende projecten opgezet en bedrijven bezocht, maar tot op vandaag is er jammer genoeg nog geen samenwerking met een lokaal landbouwbedrijf voor energieproductie. De belangrijkste reden daarvoor is dat de landbouwers in de regio die geïnteresseerd zijn, niet beschikken over een hoogspanningscabine op hun bedrijf. Die is noodzakelijk om de energie te kunnen distribueren. De investering om zo’n cabine te voorzien is vrij hoog en daar haken heel wat mensen op af. We werken echter volop aan het wegwerken van die drempels en hopen binnenkort onze eerste samenwerkingen op poten te zetten.

Welke energiebronnen wenden jullie vandaag de dag al aan?

IC: De energie die onze coöperanten nu ontvangen, is afkomstig van de projecten die we al gerealiseerd hebben buiten de landbouwsector: onze windturbine in Eeklo, zonnepanelen op het dak van gemeentesporthal De Berken in Maldegem, scholen en kmo’s…

Contact met (nieuwe) coöperanten

Hoe werken jullie aan ledenbinding en communicatie binnen de coöperatie? Voelt elke aandeelhouder zich gehoord?

IC: Er wordt op regelmatige basis een nieuwsbrief uitgestuurd waar mensen op kunnen reageren, maar er is ook de jaarlijkse algemene vergadering. Daarnaast doen we elk jaar ons Zonnewindfeest, een zomers event waarop leden en niet-leden de coöperatie beter kunnen leren kennen. Ook een belangrijke schakel zijn onze ambassadeurs: coöperanten die stevig geworteld zijn in de organisatie en die daar ook graag over vertellen aan anderen. Ook de infoavonden die we organiseren, zijn een belangrijke manier om in overleg te gaan met huidige en potentieel nieuwe aandeelhouders.

MC: Naast het stroomaanbod werken we ook op andere manieren aan lokale sociale cohesie en duurzaamheid. Zo voorzien we autodelen, steunen we een sociale kruidenier, de wijkkermis, een gratis fietsoplaadpunt…

Wat moeten landbouwers doen die interesse hebben om energie te delen?

MC: Ook al zijn we niet in heel Vlaanderen actief, landbouwers mogen ons altijd contacteren om meer uitleg te krijgen over de mogelijkheden. Je kan ook rechtstreeks contact opnemen met een energiecoöperatie in je buurt.

Nele Kempeneers (Pennenvrucht)

Wil je samenwerken met Volterra? Vul dan het online formulier in en projectleider Mathias neemt contact met je op. Meer informatie over de energiecoöperaties in je buurt vind je  hier.