VITO zet satellietdata om in bruikbaar landbouwadvies
Technologieën en apps zijn niet meer uit de landbouw weg te denken. Zo krijgen landbouwers met het online informatieplatform WatchITGrow continu heel accurate info over hun grond, hun gewassen, en over waar ze in de buurt water kunnen ophalen voor irrigatie. Zo besparen ze kosten en tijd, en wordt de productie en kwaliteit gemaximaliseerd. In haar onderzoekscentrum in Mol vangt de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) satellietbeelden van vegetatie op en combineert die met andere data in WatchITgrow.
Van sensoren en drones tot satellieten en artificiële intelligentie (AI), aardobservatiedata helpen boeren met het precies opvolgen van hun gewassen. Het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en VITO sloegen de handen in elkaar om landbouwers te ondersteunen om innovatief en duurzaam te werk te gaan.
Helden van onze velden
Met de informatiecampagne ‘Helden van onze velden’ wil VLAM aan consumenten tonen hoe Vlaamse landbouwers bijdragen aan een duurzamere voedselketen. Ze produceren gezond en lokaal voedsel en combineren dat zoveel mogelijk met aandacht voor biodiversiteit, zorgvuldig water- en bodembeheer, het vermijden van voedselverlies en het gebruik van duurzamere verpakkingen. VITO ondersteunt hen hierbij met satellietdata, technologie en oplossingen, zoals het digitale platform WatchITgrow om duurzaam en precisiegericht te telen. Als Europees toponderzoekscentrum zet VITO, met in totaal 1300 medewerkers, wetenschappelijke inzichten om in baanbrekende technologische innovaties, AI-oplossingen en beleidsadvies.
Wat is WatchITgrow?
Samen met de landbouwsector ontwikkelen VITO-experten WatchITgrow. Dat is een gratis online informatieplatform dat telers helpt om het oogstpotentieel van hun percelen duurzaam te verbeteren met behulp van satellietbeelden en aanvullende data. Zo kunnen ze de performantie van hun percelen vlot en efficiënt opvolgen. Dit zorgt voor efficiëntere oogsten, kostenbesparing en betere kwaliteit.
VITO lanceerde de applicatie WatchITgrow in 2018 als uitloper van een onderzoeksproject, samen met CRA-W, de universiteit van Luik, en de aardappelindustrie. WatchITgrow gebruikt verschillende databronnen, waaronder satellietbeelden, weersgegevens en bodem- en gebruikersdata om informatie te kunnen genereren over onder meer de groei en gezondheid van de gewassen. Het platform genereert onder meer groei- en variabiliteitskaarten, waarmee telers verschillen in gewasontwikkeling kunnen opsporen. Ze kunnen er ook taakkaarten voor gewasbescherming en variabele bemesting mee aanmaken. Via een persoonlijke account kunnen ze operationele data over hun teeltwerkzaamheden toevoegen. Dankzij deze informatie kunnen de telers tijdig ingrijpen of bijsturen waar nodig en zo hun oogsten duurzaam verbeteren. Met WatchITgrow kunnen ze de meest courante akkerbouwgewassen en volleveldsgroenten opvolgen.
Satellietbeelden vormen de basis
Al die informatie legt echter een hele weg af voor ze op het computerscherm van de landbouwers terechtkomt. De kern van de applicatie zijn de satellietbeelden die VITO sinds 1998, in opdracht van het Europees Ruimteagentschap ESA, verwerkt. Concreet scannen satellieten de akkers vanuit de ruimte. VITO gebruikt de Sentinel-satellieten om de vegetatie op akkers te monitoren. De tonnen info die dat oplevert, worden verwerkt in het VITO-onderzoekscentrum in Mol, dat hiervoor een indrukwekkend datacenter heeft opgebouwd. “Je kan het vergelijken met Google Maps, maar dan met updates om de paar dagen. Google heeft daarvoor soms maanden nodig”, vertelt Jürgen Decloedt van VITO Remote Sensing.
Deze afdeling van VITO – waar meer dan 300 onderzoekers en medewerkers aan verbonden zijn – spitst zich toe op captatie van satellietbeelden en de verwerking ervan tot onder meer zogenaamde vegetatiekaarten. VITO werkt samen met een uitgebreid netwerk van partners in de onderzoekswereld, het bedrijfsleven en overheden verspreid over de hele wereld. In het kader van ESA’s WorldCereal-programma bracht het bijvoorbeeld alle landbouwvelden op aarde in kaart. Zo kunnen onder meer ook graan- en maïsvelden worden herkend, wat kan bijdragen aan het tegengaan van voedselspeculatie.
Concreet advies voor landbouwers
WatchITgrow kan je beschouwen als de Vlaamse tegenhanger van WorldCereal, maar gaat verder. “Naast satellietbeelden integreren we ook andere databronnen. Denk bijvoorbeeld aan weersinformatie, verzamelaanvragen, erosiegevoeligheid en kleine landschapselementen. Daarnaast kunnen landbouwers zelf extra gegevens, zoals bodemscans, toevoegen”, legt Jürgen Decloedt uit. Doordat de satellietbeelden elke 3 tot 5 dagen vernieuwd worden, kunnen gewasontwikkelingen nauwkeurig worden gevolgd. Gecombineerd met AI kan zo inzicht ontstaan in ziektedruk of droogtestress.
Verder worden ook verschillen binnen een perceel zichtbaar, waardoor taakkaarten voor gewasbescherming of precisiebemesting kunnen worden opge-steld. Samen met andere Vlaamse landbouwkennis-instellingen werkt VITO voort aan het vertalen van al die data in concrete adviezen voor de landbouwer.
Vooral gebruik in aardappel- en vlasteelt
Jürgen Decloedt stelt dat voorlopig slechts een beperkt aantal landbouwers WatchITgrow voor zulke geavanceerde toepassingen gebruikt. Momenteel wordt de tool het meest in de aardappel- en vlasteelt gebruikt. Verder wordt de app steeds meer toegepast door landbouwers met seizoenspacht. Zo kunnen die de kwaliteit en het opbrengstpotentieel van percelen inschatten.
Precisiebemesting mogelijk
Ook de Hooibeekhoeve, het proefcentrum van de provincie Antwerpen in Geel dat praktijkonderzoek rond melkvee en voedergewassen uitvoert, past de tool toe. “Op onze proefvelden streven we zoveel mogelijk naar een gelijkmatige groei. WatchITgrow toont ons waar precies op de percelen gelijke zones zijn, zodat we daar proefvelden kunnen aanleggen. Dit is zeer nuttig, zeker op pachtpercelen die we niet goed kennen. Want we werken soms ook met percelen van landbouwers”, vertelt onderzoekster An Schellekens. Ook via het raadplegen van meteo-info voor een specifiek praktijkperceel is WatchITgrow interessant. “Als de temperatuursom bij gras zo’n 280 bedraagt, starten we met de bemesting, want dan begint het gras te groeien. Afhankelijk van het jaar en de ligging van het perceel – hoe goed de temperatuursom vordert – zullen we de kunstmest vroeger of later toedienen. De runderdrijfmest zullen we meestal vroeger toepassen, omdat die sowieso traag werkt.
Volgens Schellekens kan je met WatchITgrow ook het ideale moment van de bemesting of voor het maaien van het gras bepalen. “Het GrasSat gewasgroeimodel geeft informatie over hoeveel biomassa er groeit en hoeveel stikstof er door de plant is opgenomen. Zo hoeft een landbouwer als het ware niet meer ‘blind’ te bemesten na een snede.”
Integratie met andere commerciële diensten
Eind september 2025 telde het platform al zo’n 650 actieve landbouwgebruikers. De populariteit ervan groeit nog steeds, ook omdat commerciële diensten de tool integreren. Zo gebruikt KBC de toepassing bij de eerste analyse voor haar brede weersverzekering. “Stel dat driekwart van een perceel overstroomt, dan zie je dat meteen op de groeikaart. Uiteraard volgt nadien altijd nog een bezoek ter plaatse, om zeker te zijn,” zegt Jürgen Decloedt.
Hij verwacht ook een nieuwe boost voor de tool, zodra de registratie van het gebruik van gewasbeschermings middelen verplicht wordt. “Landbouwers kunnen onze gratis tool ook hiervoor gebruiken”, stelt Decloedt.
Volgens VITO Remote Sensing zit er nog veel potentieel in digitalisering en AI. Decloedt: “In de meest kapitaalintensieve teelten zie je dat datacaptatie en sensoren al stevig ingeburgerd raken. Zo worden nieuwe landbouwmachines steeds vaker uitgerust met oogst- en andere sensoren. Hoe meer data beschikbaar komen, hoe beter we de landbouwers kunnen bij-staan met met data onderbouwd advies.”
Door de wolken kijken
Satellietbeelden zijn uiteraard niet onfeilbaar: als er wolken boven een perceel hangen, is het zicht vanuit de ruimte geblokkeerd. Om dit te counteren, ontwikkelden de experten van VITO onlangs de service CropSAR. “Met deze tool, die ook radargegevens van een satelliet en AI-technieken gebruikt, kunnen we nu als het ware door de wolken heen kijken en zelfs bij bewolking nauwkeurige gewasinformatie leveren’, aldus Decloedt. “Zo kunnen we de evolutie van het gewas ook op bewolkte dagen monitoren, waar dat voordien nog blinde vlekken waren.”
CropSAR is een algoritme dat verschillende satellietgegevens combineert – zowel optische gegevens van Sentinel-2-satellieten als radar- of ‘SAR-‘gegevens van Sentinel-1-satellieten – met de hulp van AI, om dit gat in de gegevens artificieel in te vullen. Intussen rolde VITO deze extra dienst uit in WatchITgrow, een primeur op het vlak van aardobservatie. De technologie draagt bij aan de bredere campagne ‘Helden van onze velden’ van VLAM, die de ecologische en lokale meerwaarde van Vlaamse landbouwers in de kijker zet.
Publieke data versus privacy
Satellietbeelden zijn publieke data. Iedereen kan toegang krijgen tot deze gegevens via het dataplatform Terrascope (www.terrascope.be). Toch biedt WatchITgrow voldoende privacy aan de Vlaamse boeren. Hun gebruikersdata zijn veilig afgeschermd. De landbouwers staan aan het roer en via DjustConnect kunnen ze zelf bepalen met wie ze hun eigen data delen. Bovendien blijft al deze informatie veilig bewaard op de computerservers van VITO, een onafhankelijke Vlaamse onderzoeksinstelling.
