FIAN: landbouwgrond bedreigd
De druk op landbouwgrond neemt in België alsmaar verder toe, zo concludeert FIAN Belgium in een nieuwe studie. Verstedelijking en industriële activiteiten zijn hier debet aan. Volgens de NGO verraadt het gebrek aan objectieve informatie over de actuele situatie en het gebrek aan middelen en instrumenten om landbouwgrond te beschermen een tekort aan politieke wil.
FIAN Belgium komt in de studie “Druk op onze landbouwgronden: hoe redden we onze bodems van de betonnering” tot de conclusie dat de concurrentiedruk op landbouwruimte toeneemt. Landbouwgronden verdwijnen door de toenemende verstedelijking, die in België nog wat meer impact dan elders heeft omdat veel gespreid gebouwd wordt. Daar komt druk van de industrie en interesse van financiële investeerders, soms speculanten, nog eens bij.
FIAN Belgium kaart een belangrijk probleem bij: er zijn weinig cijfers, de cijfers zijn vaak al lang geleden verzameld en komen niet van een objectieve bron. Het Europees statistiekbureau Eurostat verzamelt regelmatig cijfers over de markt voor landbouwgrond, maar de laatste gegevens over België stammen uit 2013. Van later datum heeft de organisatie niks gekregen.
Waarnemers op het terrein zoals administraties, reguleringsorganen en landbouwvakbonden hebben beter zicht op nationale tendensen. Deze waarnemers nemen een verschil waar tussen landbouwgrond zoals geclassificeerd in het kadaster en de verklaringen die in verband met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid worden gedaan. FIAN Belgium concludeert: er is nood aan grondobservatoria. Tevens zouden systemen voor de verzameling van gegevens achterhaald zijn.
Omdat de landbouwsector een financiële zaak wordt en familiebedrijven massaal wijken voor landbouwvennootschappen, zouden deze systemen zo moeten evolueren dat ze ook de verkoop van vennootschapsaandelen kunnen controleren.
Vertrouwen in bestaande cijfers of niet, FIAN Belgium somt toch een aantal gegevens op die de ernst van de grondsituatie weergeven. Sedert 1960 verdween in de EU 20% van de gronden voor gebruik als woning of industrie. Je praat dan over 33 miljoen hectare of 11 keer de oppervlakte van Belgie. Van deze oppervlakte was 85% landbouwgrond.
In 2017 bedroeg het ruimtebeslag door vooral verstedelijking in Wallonië 2602 km², wat neerkomt op 15% van de oppervlakte. In Vlaanderen ligt dit percentage meer dan de helft hoger: 33%, waarvan 14 % ook effectief verhard is. Tussen 2010 en 2015 nam het ruimtebeslag toe met 5,8 ha per dag. Door bevolkingsgroei en de wens groter te wonen neemt het grondgebruik voor huisvisting per inwoner in België toe, terwijl de beschikbare grond afneemt. In 2015 bedroeg het grondgebruik voor huisvesting per inwoner in Vlaanderen 271 m². Tussen 2010 en 2015 bedroeg de toename van het totale grondgebruik voor huisvesting 13 km² per jaar, wat neerkomt op 3,6 ha per dag. Deze cijfers liggen minder hoog in Vlaanderen dan in Wallonië, waar de grondoppervlakte per inwoner 295,2 m² bedroeg in 2011 en het totale grondgebruik voor huisvesting tussen 2010 en 2015 met gemiddeld 2,6 ha per dag steeg.
