Startpagina Wetgeving

EU-richtlijn beschermt kleine voedselproducenten

Afnemers die te laat betalen, bestellingen op het laatste moment annuleren of contracten eenzijdig aanpassen, krijgen een boete. Als daar geen duidelijke afspraken over gemaakt zijn, kunnen ze ook de onverkochte producten niet laten terugnemen. Het voorstel van Europees landbouwcommissaris Phil Hogan is ambitieus.

Leestijd : 6 min

Eurocommissaris voor Landbouw Phil Hogan lanceerde op de Europese Landbouwraad in Luxemburg maandag zijn voorstel voor een nieuwe Europese richtlijn omtrent de bestrijding van oneerlijke handelspraktijken. Eerder deed hij dat al in de commissie voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling van het Europese parlement.

Driestappenplan

Het voorstel maakt deel uit van zijn driedelige plan om landbouwers meer macht te geven in de keten. “Deze tweede stap bouwt voort op de eerste: de omnibusregeling. Onder meer door de invoering van en steun aan producenten- en brancheorganisaties hebben we de positie van producenten versterkt. Na de richtlijn rond oneerlijke handelspraktijken volgt nog een derde stap, die als doel heeft de transparantie in de keten te verhogen”, legt de Eurocommissaris uit.

“Oneerlijke handelspraktijken treffen de zwakste schakels in de voedselvoorzieningsketen: de landbouwers en kmo’s”, duidt Hogan het belang van het voorstel aan. “Maar die praktijken zijn niet alleen schadelijk voor de landbouwers, ze hebben ook een ontwrichtend effect op de goede en efficiënte werking van de hele keten”, betoogt Hogan.

Regels

Hij somt in zijn voorstel twee keer oneerlijke praktijken op, die wat hem betreft strafbaar gesteld moeten worden. De belangrijkste zijn het overschrijden van een maximale betalingstermijn van 30 dagen, het annuleren van bestellingen op het laatste moment en het eenzijdig aanpassen van contracten (laat staan met terugwerkende kracht).

Hogan wil met een nieuwe Europese richtlijn landbouwers en KMO’s beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken in de agrovoedingsketen.
Hogan wil met een nieuwe Europese richtlijn landbouwers en KMO’s beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken in de agrovoedingsketen. - © Europese Unie

Behalve praktijken die expliciet verboden worden, lijst Hogan er ook op die alleen zijn toegestaan als de betrokken partijen daarover vooraf een ondubbelzinnig akkoord hebben gesloten. Het gaat dan bijvoorbeeld om een afnemer die onverkochte levensmiddelen terugstuurt naar de leverancier.

Handhaving

Om die bepalingen kracht bij te zetten moet elke Europese lidstaat een overheidsinstantie aanwijzen om de nieuwe regels te handhaven. Die zal op basis van anonieme klachten onderzoeken instellen en boetes opleggen. “Die handhaving is een kritiek punt”, waarschuwt Hogan. Pieter Verhelst van Boerenbond ziet in de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie de aangewezen autoriteit.

Hendrik Vandamme, voorzitter van het ABS
Hendrik Vandamme, voorzitter van het ABS - DC

Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), is het daarmee eens: “Wij kijken al heel lang naar de FOD Economie om als toezichthouder en gemachtigde op te treden. In het ketenoverleg wegen wij niet zwaar genoeg ten opzichte van spelers die het niet goed menen.”

Richtlijn, geen verordening

Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) vroeg de Eurocommissaris waarom het een richtlijn is geworden, en geen verordening. Lidstaten moeten de richtlijn nu eerst omzetten in nationale wetgeving. Verhelst ligt daar niet van wakker: “De richtlijn op zich laat weinig ruimte voor interpretatie. Symbolisch oogt een verordening sterker, maar op het terrein zul je het verschil niet merken.”

Tom Vandenkendelaere is Europarlementariër in de commissie Landbouw en Plattelandsontwikkeling
Tom Vandenkendelaere is Europarlementariër in de commissie Landbouw en Plattelandsontwikkeling - LBL

Hogan koos voor een richtlijn, opdat ze in de reeds bestaande nationale wetgeving kan worden ingepast. “Sommige lidstaten staan daarin verder dan andere. Onze bedoeling is om voort te bouwen op wat al bestaat.” Hij doelt daarmee vooral op Spanje en op Groot-Brittanië, waar al een waakhond bestaat voor de onderhandelingen tussen producenten en supermarkten.

Toezichthouder

Vandamme benadrukt het belang van zo’n waakhond, een sterke handhavingsautoriteit, als aanvulling op het Belgische ketenoverleg. “20 lidstaten van de 28 hebben wetgeving op dat vlak, wij zitten nog altijd met vrijwillig ketenoverleg”, klinkt het misnoegd.

“Voor ons is stok achter de deur ook belangrijk,” valt Verhelst hem bij, “maar het interprofessioneel overleg moet eerst zijn kans krijgen. Dat is duurzamer. Anders breek je het overleg. Hogans toezichthouder kan alleen optreden voor de opgelijste oneerlijke handelspraktijken. Wij hadden hem liever als een soort arbiter gezien in het ketenoverleg: iemand die de knoop doorhakt bij onenigheid.”

Niet ver genoeg

Verder valt de achtdelige lijst te klein uit, voor velen. Europarlementariër Marc Tarabella (PS) liet bijvoorbeeld verstaan dat verkopen met verlies ook bij de opgelijste oneerlijke handelspraktijken hoort. “De Europese Commissie kijkt naar het Europees Parlement en de Landbouwraad om aanvullingen te doen”, repliceerde Hogan. “Bovendien wordt de lijst op gezette tijden herzien.”

Pieter Verhelst, Boerenbond
Pieter Verhelst, Boerenbond - LBL

Verhelst kijkt ook naar het ketenoverleg om mogelijke andere misstanden aan te pakken: “Zelfs al gaat de wetgeving verder, dan nog hebben we nood aan ketenoverleg om afspraken te maken. Belangrijk is dat als de gemaakte afspraken niet worden nageleefd, we ze kunnen afdwingen. Daarom is die handhavingsinstantie zo belangrijk.”

Stap terug

Bij gratie van het interprofessioneel overleg geldt in België al een betalingstermijn van 14 dagen voor verse producten, in plaats van de 30 dagen in het voorstel van Hogan. “Die termijn lijkt mij ook logisch”, reageert Vandamme. “Verse producten worden geen maand of langer opgeslagen. Wie ze aan de man brengt heeft onmiddellijk geld in de kassa liggen. Als dat op de rekening staat krijgen ze er al interest van. Ook weer winsten die wegvloeien van bij ons, de schakel die ze het hardste nodig heeft.”

Boerenbond en Europese landbouworganisatie Copa zijn bang dat nationale wetgeving en afspraken die verder gaan dan de nieuwe richtlijn zullen worden afgebouwd. “Als we terugvallen op de nieuwe wettelijke basis zijn we soms verder van huis”, vreest Verhelst. Op de landbouwraad vroeg minister van Landbouw Joke Schauvliege hier aandacht voor in haar tussenkomst.

Niet ver genoeg

“Dat Hogan zijn slag thuis haalt is een belangrijke stap. Symbolisch vooral, maar toch”, laat Verhelst zich ontvallen. Boerenbond en ABS winden er geen doekjes om. Het voorstel is best een mooie eerste stap, maar het moet verder gaan.

Dat geluid viel ook te horen binnen het Europees parlement. Landbouwcommissaris Hogan verdedigt zich: “Het was erg moeilijk om het voorstel door de Europese Commissie te krijgen, maar het is ons gelukt. Je moet vechten voor wat je kan krijgen, niet voor een onbereikbaar ideaal. Ik besef dat er plaats is voor verbetering, en dat is nu de job van het Europees parlement en de Landbouwraad.”

Beide instanties zullen het voorstel nu verder bespreken. Binnen het jaar is de finale versie klaar. Op dat moment kunnen de lidstaten de richtlijn vertalen naar hun eigen wetgeving.

Groot draagvlak

Hoe zal de richtlijn er dan uitzien binnen een jaar? Verwachten de landbouworganisaties een afgezwakte, of net sterkere richtlijn? “De retailwereld vindt dat zij geen bijdrage moet leveren. Ik verwacht mij aan behoorlijk wat gelobby. Maar ik denk dat we vandaag een heel groot draagvlak hebben in het Europees parlement”, zegt Vandamme hoopvol.

“In de ontwerptekst staat duidelijk aangegeven dat de grotere spelers in de keten misschien wel wat extra kosten hebben om alles waar te maken, maar dat weegt niet op tegen de voordelen voor de kleine spelers. Ik heb er vertrouwen in dat het Europees parlement volgt wat er in die resolutie staat”, vervolgt hij.

Tweespalt

Pieter Verhelst herinnert zich de tweespalt tijdens de discussies omtrent oneerlijke handelspraktijken die de voorbije jaren gevoerd zijn in de Europese instellingen. “Sterke bewoordingen, ja, maar uiteindelijk draaiden die uit op een compromis. Hogan beseft dat zijn voorstel sterker had kunnen zijn. De Europese commissarissen voor mededinging en ondernemingen hebben al sterk doorgewogen, dat zie je aan alles in zijn voorstel. Ik weet niet in hoeverre het parlement stemmen zal vinden om het te versterken.”

“Aan de andere kant heb je natuurlijk de retail en de voedingsindustrie. Zij zetten hun lobby in om het voorstel zo goed mogelijk te beperken. Het is een dubbeltje op zijn kant, ik weet niet hoe het zal rollen.” De vraag of deze richtlijn zal leiden tot hogere prijzen voor de consumenten beantwoordde Hogan met een “Er is geen reden om dat aan te nemen”.

DC

Lees ook in Wetgeving

Pelt-arrest verontrust landbouwbedrijven

Wetgeving De Vlaamse overheid bekijkt of er nood is aan verduidelijking over de milieutechnische eenheid in het kader van de vergunningsverlening van waterwinningen. Het Pelt-arrest over grondwaterwinningen verontrust landbouwbedrijven met meerdere grondwaterwinningen.
Meer artikelen bekijken