Startpagina Economie

Het effect van ‘Pano’-reportage ‘Boerenbedrog’

Vorige week zond Eén de reportage ‘Boerenbedrog’ uit. Het VRT-programma ‘Pano’ schetste daarin een falend veilingbeleid voor de Vlaamse fruit- en groenteboeren. De reacties op sociale media bleven niet uit en drukten onder meer Boerenbond in de verdediging.

Leestijd : 3 min

Reporter Greet Pluymers van "Pano" onderzocht de lage prijzen waarmee veel Belgische telers genoegen moeten nemen wanneer ze leveren aan de veiling. Meer dan een half miljoen kijkers bekeek de reportage met de titel ‘Boerenbedrog’, en die miste zijn effect niet. Op sociale media regende het reacties, bij boeren, maar ook bij consumenten. Dat ging van steun aan de land- en tuinbouwers, over schattingen van wat zijzelf spenderen aan verse groenten en fruit, tot beschuldigingen en verwensingen aan het adres van de veilingen, de voedingsindustrie en de supermarkten.

Boerenbond onder vuur

Ook Boerenbond en haar voorzitter Sonja De Becker kregen het hard te verduren. De organisatie zou niet achter de eigen leden staan. In een opiniestuk in het ledenblad verdedigt ze zichzelf. “In een 2,5 uur durend interview met Pano heb ik uitgelegd hoe zwaar de inkomensonzekerheid weegt op onze bedrijven. Maar die uitspraak heeft men niet weerhouden in de uitzending. Wellicht omdat het niet paste in het verhaal…”, voert ze aan.

In een ander artikel pareert de journaliste van Pano deze kritiek.

Samen voor faire prijzen

Een aantal landbouwers roepen op om samen aan de kar te trekken. Ook heel wat consumenten willen de land- en tuinbouwers helpen door hun aankoopgedrag aan te passen, en vragen zich af hoe ze dat het beste doen. Consequent kiezen voor Belgische producten in de supermarkt, of rechtstreeks bij de boer kopen? De lofzangen op zelfplukboerderijen, hoevewinkels en ‘buurderijen’ zijn dan ook niet van de lucht.

Uit de reportage blijkt ook dat heel wat consumenten er niets mee inzitten om meer te betalen, als het de boer maar ten goede komt, en het liefst rechtstreeks. Enkele polls op Twitter bevestigen die vaststelling. De belangrijkste, die van Eén zelf, verzamelde 420 stemmen, waarvan 81  % aangaf absoluut meer te willen betalen voor fruit en groenten, als dat geld bij de tuinder zelf terechtkomt. Toch zijn er ook kritische geluiden te horen, als ‘er is te veel aanbod’, of ‘de productie moet efficiënter, dat is in andere sectoren ook zo’.

Praktijkvoorbeelden

Melkcoöperatie Fairebel noemt zichzelf in een reactie het levende bewijs dat de consument inderdaad meer wil betalen voor zijn producten. “Voor elke liter Fairebel gaat er 10 cent extra naar de boer. Supermarkten hanteren dezelfde verkoopprijs, zonder afprijzing. Sinds de start in 2009 zijn de producten in nagenoeg alle grootwarenhuizen verkrijgbaar en is de verkoop steeds maar gegroeid.”

Als verklaring voor het succes verwijst Fairebel niet alleen naar die bereidheid van de consument, maar ook naar de lokale productie, de herkenbaarheid, en het zich gestaag uitbreidende gamma. “Nieuw bij Fairebel was ook dat de boer zelf zijn product promoot in de winkel met zíjn gezicht, zíjn présence”, klinkt het. Naast Fairebel tapt ook ‘Het merk van de consument’ met de ‘Wie is de baas?!’-producten van hetzelfde kraantje, alleen bepalen consumenten er de prijs zelf.

Hoe moet het verder?

Wat Hendrik Vandamme, voorzitter van boerensyndicaat ABS het meeste stoort in de groenten- en fruitsector is dat een veiling geen drempel onder de klokprijs legt. “Een boerencoöperatie hoort alles uit de kast te halen voor haar leden”, vindt hij. Hij vraagt zich af of telers nog controle hebben over de gigantische Vlaamse coöperaties, binnen en buiten de groenten- en fruitsector.

Vandamme pleit dan ook tegen grote veilingen: “Waarom werken we nog met veilingen en niet gewoon met handelaars, waar we afnamecontracten mee kunnen afsluiten met gegarandeerde kostendekkende prijzen op jaarbasis? Studies tonen immers aan dat het coöperatief ledenvoordeel evenredig afneemt met de groei van de coöperatie.” Een andere mogelijkheid is een afslankingskuur om meer transparantie te brengen, geeft hij aan.

Een ongewone stem in het debat is de ngo Rikolto, het vroegere Vredeseilanden, dat de hetze aangreep om een aantal nieuwe prijsmechanismes voor te stellen. Het gaat onder meer om variaties op minimumprijzen.

DC

Lees ook in Economie

Meer artikelen bekijken