Boer, houd uw planten op stal

Tien miljard mensen in 2050: u heeft deze voorspelling van de Verenigde Naties vast al gehoord. Ondernemer Maarten Vandecruys ook. Hij legde er een ander cijfer naast: op dit moment is al 80  % van de beschikbare landbouwgrond in gebruik. Als we niet meer opzij kunnen, moeten we omhoog, dacht hij. Verticale landbouw, in verschillende lagen, was voor hem de oplossing.

In 2014 richtte hij machinebouwer Urban Crop Solutions (UCS) op. Het bedrijf maakt installaties voor verticale landbouw in een afgesloten omgeving. Licht krijgen de planten via led-lampen die exact de juiste golflengte hebben. Nutriënten reizen opgelost in water mee met het volautomatische irrigatiesysteem. Robotica voert alle arbeid uit. Luchtvochtigheid valt perfect in te stellen. Werkelijk alles kun je van op afstand controleren en regelen.

Klimaat op maat

“Wij bieden onze klanten een totaaloplossing aan om kruiden, groenten, eetbare bloemen enzovoort te kweken”, vat internationaal verkoopsdirecteur Brecht Stubbe samen. Waarom zou je dat binnen doen, in zo’n gecontroleerde omgeving? “In een serre zet je de ramen open wanneer het te warm is. Actie-reactie. Wij beheersen het klimaat vanaf de eerste minuut. En de klimaatomstandigheden beheersen de groei”, antwoordt hij.

De gevolgen daarvan zijn niet min, volgens Stubbe. “De planten groeien sneller door die perfecte sturing van het klimaat. In ons systeem treden er ook geen productieverliezen op door tegenvallend weer.” Analyses wijzen ook op een hoge voedingswaarde van de planten. “Wij telen niet enkel op water, maar voegen er de nodige voedingsstoffen aan toe, niet meer maar ook niet minder.”

Veel water verbruikt het systeem niet. Stubbe beweert dat je op deze manier slechts 5  % verbruikt van het water dat nodig is voor dezelfde teelt in volle grond. “Doordat je werkt in een afgesloten systeem heb je ook geen fytoproducten nodig”, voegt hij nog toe.

Tomaten in de woestijn

Stel dat je een productiekamer hebt, wat zet je er dan in? “Op dit moment heb je keuze tussen meer dan 200 gewassen. De populairste zijn kruiden: basilicum, peterselie, dille, koriander... Ook speciale slasoorten - batavia, eikebladsla, mini Romeinse sla... - vinden vlot afzet. Wanneer onze experimenten met curcuma, saffraan en vanille afgelopen zijn, voegen we die ook toe aan de lijst”, schetst Stubbe. Ook met medicinale planten als euchinacea, Sint-Janskruid en artemisia experimenteert het bedrijf.

Vanille telen in België? Vorig jaar schoot de prijs van de stof de hoogte in vanwege de cycloon op Madagascar, waar het grootste deel van de teelt gebeurt omwille van het lokale klimaat. Met deze technologie kan je dat klimaat gewoon nabootsen. Je zou er tomaten mee kunnen telen in de woestijn, als je water en stroom voorziet natuurlijk.

Zaailingproductie en onderzoek

Je kan ook de boel omgooien, en de technologie gebruiken als aanvulling op je eigen teelt. Eén project kweekt zaailingen op in de gecontroleerde infrastructuur van UCS. Dat houdt steek omdat de jonge plantjes sneller groeien, niet geplaagd door ziektes of insecten. Eens ze op een meer robuuste leeftijd zijn gekomen kun je ze uitplanten in de serre of in vollegrond. Zo vermijd je onnodig transport.

Planten die uit zo’n systeem komen, zijn perfect proper, klaar om verpakt te worden of te serveren. Je hoeft ze niet te spoelen. Dit is een extra manier om arbeid en water te besparen, naast het hyperefficiënte irrigatiesysteem.

Dankzij die groeivoorsprong kan ook het veredelen van zaden sneller gaan. In België zijn onderzoeksinstellingen de eerste klanten van UCS. De Katholieke Universiteit Leuven kocht een container met infrastructuur aan om haar collectie jonge bananenplanten - de grootste ter wereld - ziektevrij te onderhouden. Een spin-off van de Universiteit van Luik kocht eenzelfde container aan en verbond die met een aquaponics-module. Zij zullen op Libramont klaarstaan om uitleg te geven (hall 3 stand 22.I3).

Wat brengt het op?

In de Verenigde Staten (VS) telt het bedrijf enkele landbouwers onder zijn klanten. “Ze willen afzet naast hun traditionele teelten, en tussen de seizoenen door produceren”, verklaart Stubbe. Hij geeft een inschatting van hun opbrengsten. “Voor basilicum oogsten ze tussen de 1 en de 1,8 ton per jaar, al naargelang hun instellingen. Slasoorten realiseren een opbrengst van zo’n 6,5 ton per jaar.”

“Voor elk project doen we een haalbaarheidsstudie. We gaan daarbij uit van 2 à 3  % verlies, omdat je menselijke fouten niet kan uitsluiten”, legt Stubbe uit. De beste terugverdientijd - 14 maanden - zag hij bij een landbouwer uit Arkansas in de VS. Die verkoopt zijn ‘containersla’ aan restaurants in de streek. Hij maakt zich sterk dat de terugverdientijd onder de vijf jaar blijft, met een gemiddelde rond drie tot drieënhalf jaar.

Wat kost het?

UCS begon met het inrichten van leegstaande ruimtes als volautomatische, gecontroleerde plantfabrieken (plant factories). Daarbij ontwerpen de ingenieurs van UCS de infrastructuur op maat. Dat kan gaan van een leegstaande kelder of stal tot oppervlaktes van 130.000 m², het grootste project tot nu toe.

Later voegde het bedrijf een volledig uitgeruste container aan zijn gamma toe. Zo’n container, klaar voor gebruik, kost € 115.000 en meet 40 voet (12,2 m lang; 2,4 m breed en 2,6 m hoog). Hij beschikt over vier verdiepingen en een robotarm.

Na de oplevering van de plantfabriek of de container begeleidt het bedrijf zijn klanten met opleiding, advies en onderhoud. Voor elke plantensoort levert het nauwkeurige protocols om maximale resultaten te bekomen. De zaden, de nutriënten en het substraat kopen klanten van het bedrijf zelf. “Aan dezelfde prijs als bij een normale leverancier”, haast Stubbe zich te zeggen. “Het zorgt voor een voorspelbaar resultaat.”

Eeuwige zomer

Wanneer je zo’n substantiële investering hebt gedaan, wat heb je dan precies in handen? Stubbe wijst eerst en vooral naar het klimaatsysteem. “Dat bepaalt de temperatuur, het CO2-gehalte in de lucht, de luchtstroom en de luchtvochtigheid. Verder regelt het irrigatiesysteem de nutriënten- en watertoevoer. Het meet ook continu de zuurtegraad en de geleidbaarheid van het water.” Irrigatie werkt met een eb- en vloedsysteem. Dat voert overblijvend water af, waarna het gezuiverd en hergebruikt wordt.

Ten slotte bewierookt Stubbe de zuinige ledlampen: “Ze zenden enkel het licht uit dat de meest geschikte golflengtes voor groei heeft. Dat komt neer op veel ver blauw en rood licht. Samen met de instellingen voor temperatuur bootsen we de dag- en nachtcyclus na, met bijvoorbeeld 16 uur zon, en 6 uur nacht. Het optimale regime is afhankelijk van de plant en de variëteit. Daar doen we dan zelf intern onderzoek naar.”

Kweken naast je restaurant

Feestzaal en traiteur Huis Van Wonterghem heeft sinds een goed jaar een container uitgerust met technologie van UCS staan. Chef koude keuken Dieter Deboo kweekt er kruiden en bloemen om zijn gerechten mee af te werken. “Ik sta iedere keer weer versteld van de smaak van die kruiden. Die is meer uitgesproken dan wanneer je ze koopt”, getuigt hij.

Dieter en zijn collega’s spenderen in totaal twee uurtjes per week in de container. “Irrigeren gaat via de Ipad. Om de twee weken zaai ik. Oogsten is nog de grootste taak. Wij hebben een oud model, zonder robotarm. UCS komt de nutriënten aanvullen, maar vaak is dat niet nodig. We komen zeker drie maanden toe met de tanks.”

Pittig en snel

“Ik sta immens te kijken van het verschil in kweektijd. Mosterdsla bijvoorbeeld kun je anderhalve week na het zaaien in het systeem zetten. Na nog eens anderhalve week kun je ze oogsten. Zaaien, en drie weken later al in de keuken? Daar zijn we van geschrokken. En als je die mosterdsla dan in je mond steekt: die pittige nasmaak. Super.”

In de container toont hij trots de grote bossen tijm (voor het roken van vlees) en de keurige basilicumplantjes (voor pesto en garnering). Hij en zijn collega’s begonnen met basiskruiden als peterselie en kervel. Sla werkte ook erg goed. Nu experimenteert hij naar hartenlust met eetbare bloemen, takjes van amarant, erwtenscheuten, atsina, paarse soshi, citrusafrikaantje... “Mensen praten erover, ze vragen ons wat het is. Erg leuk.”

Te groot voor restaurant

In dit geval moest Deboo zelf niet investeren. Zou hij zelf zo’n container kopen moest hij een eigen restaurant hebben? “Eigenlijk is de container te groot voor een restaurant, en een maatje kleiner hebben ze nog niet. Als we geen container meer hadden, zou ik liever zaken doen met iemand die met zo’n systeem werkt dan met een kruidenleverancier. Ik weet hoe het smaakt, en ik zou niets anders meer willen.”

Voor een voedselproducent ziet hij volop mogelijkheden: “Zo’n automatische container doet alles voor jou. Je hebt geen last van de weersomstandigheden. Je planten groeien sneller. Ze doen dat op vier verdiepingen. Vier keer zoveel oppervlakte! Waterverbruik is herleid tot het minimum. Met wat zonnepanelen los je de energiekost ook meteen op. Ik denk dat je goed moet bepalen wie je doelgroep is, maar ik geloof er echt in.”

DC

Te zien op Libramont!

Bekijk de demo met technologie van Urban Crop Systems op stand van de Universiteit van Luik, afdeling Gembloux (Hall 3 stand 22.I3).