Startpagina Tuin

Afgevallen bladeren: een schat voor de tuin!

Ondanks de zomerprik van vorig weekend, warmteonweders incluis, lijkt de herfst nu toch definitief zijn intrede te maken. De voorspellingen van het KMI luiden vanaf nu “normale temperaturen voor de tijd van het jaar, die op het einde van de week zelfs teruglopen onder het gemiddelde”. En vanaf dan kan het vlug gaan. De kleurrijke blaadjes die de natuur nu nog volop kleuren, vormen dan weldra een dik tapijt van mooi gekleurde bladeren.

Leestijd : 4 min

Afgevallen bladeren zijn mooi en leuk om in te wandelen, maar als ze straks beginnen te verteren en ze zich met regenwater vermengen tot een glibberige, plakkerige smurrie, dan wordt het wat minder mooi. Dus werk aan de winkel en opruimen dat hele boeltje, of toch maar beter niet?

Nuttige grondstof voor de tuin

In de natuur maken bladeren deel uit van de natuurlijke kringloop. Ze beschermen wortels tegen wintervorst, voorkomen erosie en dichtslaan van de bodem door hevige regenval en eens verteerd, zijn ze een onmisbare bron van humus en mineralen. Afgevallen bladeren zijn voor elke goede tuinier een cadeau van de natuur. Het is dus zeker niet nodig en vaak zelfs niet verstandig om alle afgevallen bladeren in de tuin op te ruimen. Bepaalde delen van de tuin hebben er alleen maar voordeel bij.

Zo kan het blad in de border eigenlijk gewoon blijven liggen. Vaste planten en struiken houden bijna zonder uitzondering van een dikke bladlaag als bescherming voor de winter. (Uitzondering hierop zijn de groenblijvende planten, deze planten hebben ook in de winter licht nodig en mogen dus niet weggestopt worden onder een laag afgevallen blad.) Bovendien zorgen de bladeren ervoor dat de onkruidgroei in de border onderdrukt wordt.

Ook voor de moestuinliefhebbers onder ons, zijn de afgevallen bladeren geen probleem. Ze zijn ideaal om de onbeteelde stukken grond te beschermen tegen de winterse weersinvloeden, ook hier gaan ze de onkruidgroei onderdrukken en ze zijn een extra stimulans voor het bodemleven (van regenwormen tot nuttige micro-organismen). Door het verteringsproces, het verteerde blad mag in het voorjaar gewoon ondergespit worden, zorgen ze op een natuurlijke manier voor extra humus.

Het gazon daarentegen, is als groenblijvende aanplant, niet bestand tegen afgevallen bladeren en hier moeten de bladeren dus steeds opgeruimd worden. Ook opritten, voetpaden, terrassen en tuinwegels worden om evidente redenen het best bladvrij gemaakt.

Waarheen met de opgeruimde bladeren?

Een goed tuinier houdt het liefste zoveel mogelijk blad in de eigen tuin. Bladeren zijn een ideale grondstof om te composteren. Verteerde bladeren zijn niet echt rijk aan voedingsstoffen, maar leveren wel een goede compost die het humusgehalte van de grond en de structuur van de bodem helpen verbeteren. Wie over een grote tuin beschikt, kan zoals hierboven beschreven, de afgevallen bladeren gebruiken als mulchlaag (nooit dikker dan 10 cm) in de border of moestuin. Maar vaak is de hoeveelheid afgevallen bladeren te groot om alles op die manier te kunnen verwerken. Een goed alternatief is dan de compostbak of composthoop. Wie echt heel veel bladeren heeft, kan met 4 houten palen en een rol tuingaas of kippendraad een bladkorf maken. Indien zo'n bladkorf voldoet aan de eisen waaraan ook een goede composthoop moet voldoen (ligging, vocht, zuurstof, ...) dan zullen de bladeren in deze korf na 1 tot 2 jaar volledig gecomposteerd zijn.

Bladeren composteren

Er bestaat nogal wat verwarring over het feit of bladeren al dan niet goed te composteren zijn. Daarom geven we hier een korte opfrissing van de basisregels voor het composteren van bladeren. Afgevallen bladeren worden in de vaktaal van compostmeesters, net als stro, snoeihout, boomschors, ... gerekend tot het bruine materiaal. Bruine materialen hebben een stevige structuur en bevatten relatief weinig vocht. Ze vormen daarom tijdens het verteringsproces de ideale en noodzakelijke aanvulling bij groen materiaal dat veel vocht bevat en neiging heeft te verslempen. De stevige structuur van bruin materiaal bevordert de luchtcirculatie in de compost en bovendien vermijdt een intense vermenging van groen en bruin materiaal geurhinder.

Een deel van de koolstofverbindingen in het bruin materiaal wordt tijdens het composteringsproces omgezet in warmte en koolzuurgas (CO2). De rest wordt omgezet in humus. Bruin materiaal verbetert dus niet enkel de kwaliteit van het verteringsproces, maar ook van het eindproduct: de humus.

Twee soorten bladeren

Er bestaat geen twijfel over dat verse bladeren een perfecte grondstof zijn voor het maken van compost. Naar het einde van het groeiseizoen vinden er in het blad echter allerlei processen plaats, die afhankelijk van de boomsoort, het blad taaier en moeilijker verteerbaar maken. Grofweg kunnen we stellen dat er twee groepen bladeren bestaan.

Gemakkelijk composteerbare bladeren zoals het blad van linde, appel, peer, hazelaar en eigenlijk van de meeste bomen en struiken die courant in de tuin voorkomen, verteren vlot als ze vochtig zijn en luchtig. Voor een vlugge compostering is omzetten van de composthoop dan ook sterk aangeraden. In de composterende massa gaan de bladeren zich immers als de bladen van een boek op mekaar leggen. Er kan dan geen zuurstof meer tussen en de vertering stopt.

Moeilijk verteerbare bladeren gaan op het einde van het groeiseizoen over tot de vorming van looistoffen en andere afbraakremmers in het afgerijpte blad, waardoor de vertering een stuk moeilijker verloopt. Tot deze groep behoren onder meer de bladeren van notelaar, beuk en eik. Dat betekent echter niet dat ze niet te composteren zijn. Hou er wel rekening mee dat het composteren een stuk langer duurt dan bij gemakkelijk verteerbare stoffen en dat ze dus het hele composteringsproces kunnen vertragen. Om dit te omzeilen is het aangeraden deze bladeren eerst mechanisch te verkleinen, hoe fijner deze bladeren versnipperd worden, hoe groter de contactoppervlakte waarlangs de snippers vocht kunnen opnemen en hoe sneller ze door schimmels en bacteriën worden verteerd. Het mechanisch verkleinen van het blad kan bijvoorbeeld door ze te verzamelen met een bladzuiger met hakselfunctie, door ze met de hakselaar te vermalen of eenvoudig door er met de grasmaaier overheen te rijden.

GB

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken