Startpagina Recht

Kan een schenking worden teruggevraagd?

In het verleden deed ik meerdere schenkingen aan mijn broer. Soms deed ik dit bij handgift, soms door overschrijving en eenmaal ook via de notaris. De laatste jaren is er echter ruzie ontstaan en nu wordt mijn broer ronduit agressief tegen mij. Hij houdt ook niet op mij te beledigen. Ik zou al wat ik mijn broer heb geschonken willen terugvragen. Kan dit?

Leestijd : 3 min

I n de volksmond zal uw vraag wellicht beantwoord worden met het gezegde “gegeven is gegeven”. Juridisch is het uitgangspunt inderdaad dat een schenking niet herroepbaar is. Dit principe van onherroepelijkheid van een schenking ligt vervat in art. 894 Burgerlijk Wetboek. Dit artikel bepaalt dat een schenking onder de levenden een akte is waarbij de schenker zich dadelijk en onherroepelijk van de geschonken zaak ontdoet, ten voordele van de begiftigde, die ze aanneemt. Zodra een schenking wordt gedaan en aanvaard, is deze definitief en in principe onherroepelijk.

Uitzonderingen

Op dit principe van onherroepelijkheid van de schenking heeft de wetgever twee uitzonderingen voorzien. Deze twee uitzonderingen zijn opgenomen in art. 953 van het Burgerlijk Wetboek dat stelt dat een schenking onder de levenden niet kan worden herroepen dan wegens niet-vervulling van de voorwaarden waaronder zij gedaan is en wegens ondankbaarheid.

In uw specifieke geval werden de diverse schenkingen niet aan een voorwaarde gekoppeld zodat de herroeping wegens ondankbaarheid de enige optie is om wat u geschonken heeft terug te vorderen.

Ondankbaarheid

Conform art. 955 van het Burgerlijk Wetboek kan een schenking wegens ondankbaarheid slechts ontbonden worden in drie limitatief opgesomde gevallen. Vooreerst in het geval dat de begiftigde een aanslag op het leven van de schenker heeft gepleegd. Vervolgens indien de begiftigde zich tegenover de schenker heeft schuldig gemaakt aan mishandelingen, misdrijven of grove beledigingen. Onder grove beledigingen wordt verstaan alle feiten die kwetsend of beledigend zijn voor de schenker. En ten slotte indien de begiftigde weigert de schenker levensonderhoud te verschaffen.

Grove beledigingen

De herroeping van een schenking onder de levenden wegens ondankbaarheid kan gebeuren in geval van grove beledigingen. Dit begrip 'grove belediging' is analoog aan het begrip gebruikt in betwistingen inzake echtscheidingen. Het impliceert dus een ernstig feit, of een geheel van feiten waarvan de herhaling ernstig is, die werden begaan met het doel de schenker te beledigen en die doen blijken van ondankbaarheid.

Vereist is dat de feiten gebeurden met een zogenaamde animus iniuriandi, dit is een intentie om te beledigen. Of de schenker zich beledigd voelt is bij deze beoordeling niet zozeer van belang, maar wel of de begiftigde de intentie had of heeft om de schenker te beledigen. Of de feiten zwaarwichtig genoeg zijn om de schenking te ontbinden wegens ondankbaarheid is een zaak waarover de rechter soeverein oordeelt.

Rechtspraak

Het hof van beroep te Gent heeft in het verleden geoordeeld dat ook een e-mail aan derden in sommige gevallen als een grove belediging kan worden beschouwd. Meer in het bijzonder oordeelde het hof van beroep dat de publieke vernedering van de vader-schenker door de zoon-begunstigde middels een e-mailbericht aan vrienden en familie, daags vóór het huwelijk van de zoon-begunstigde, waarop de vader-schenker niet wordt uitgenodigd, in de concrete omstandigheden een belediging uitmaakte die aanleiding gaf tot herroeping wegens ondankbaarheid.

Levensonderhoud

Een andere mogelijkheid tot herroeping van een schenking is het geval dat de begunstigde weigert levensonderhoud te verschaffen aan de schenker. Deze weigering is slechts een grond tot herroeping indien zij een onrechtmatig karakter vertoont. De bewijslast hiervan ligt aan de zijde van de schenker. Wanneer de begunstigde bijvoorbeeld zelf geen middelen heeft, zal men hem niet kunnen ten laste leggen dat hij zijn schenker niet onderhoudt.

1 jaar tijd

De vordering tot herroeping van een schenking wegens ondankbaarheid moet worden ingesteld binnen een termijn van 1 jaar na het feit dat wordt ingeroepen. Na het verstrijken van deze termijn ontstaat een onweerlegbaar vermoeden van stilzwijgende vergiffenis. De vervaltermijn van 1 jaar begint wel niet te lopen zolang de feiten waaruit de ondankbaarheid wordt afgeleid, zich blijven voordoen.

Sanctie

De gerechtelijke herroeping wegens ondankbaarheid heeft terugwerkende kracht. De waarde van de schenking dient te worden teruggegeven. In geval van schenking van geld of financiële waardepapieren (kasbons en effecten) is dat de nominale waarde van het geschonken bedrag, geactualiseerd door toekenning van de intresten aan de wettelijke intrestvoet.

Lees ook in Recht

Omgevingsvergunningsprocedure wordt vereenvoudigd

Recht Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wil de omgevingsvergunningsprocedures drastisch vereenvoudigen tot één basisprocedure. Ook het milieueffectenrapport mag voor haar een heel stuk eenvoudiger worden.
Meer artikelen bekijken