Startpagina Wetgeving

Inkomen aanvullen met beheerovereenkomsten

Strenge milieuwetten plagen Vlaamse landbouwers. Tegelijk verwachten burgers steeds meer inspanningen, waar ze als consumenten niet voor willen betalen. Vrijwillige maatregelen, waar een faire vergoeding tegenover staat, zou dat niet werken? De 3.081 Vlaamse landbouwers met een beheerovereenkomst menen van wel.

Leestijd : 5 min

Drie kwart van de landbouwers vindt dat de vergoeding van de beheerovereenkomst in verhouding staat tot de gevraagde inspanningen. Bovendien wordt 70% van de beheerovereenkomsten verlengd. Cijfers die voor het systeem spreken. Toch heeft slechts 13% van de Vlaamse landbouwers één of meerdere beheerovereenkomsten lopen. Hoe komt dat?

De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en het departement Landbouw en Visserij van de Vlaamse Overheid onderzochten wat landbouwers zelf vinden over de beheerovereenkomsten. Ze namen enquêtes af bij 3.643 landbouwers. 44% van de deelnemers had op dat moment minstens één beheerovereenkomst, 56% niet. Wouter Rombouts, materiespecialist beheerovereenkomsten bij VLM, gaf op Agriflanders een presentatie over de resultaten.

Pfff, papierwerk

“Niet iedere landbouwer is in de mogelijkheid. Aan de andere kant leeft het idee dat de vergoeding een lachertje is, of dat er een enorme administratieve rompslomp aan vasthangt. Dat is perceptie”, beantwoordt Wouter de vraag waarom niet meer landbouwers zich wagen aan een beheerovereenkomst, na zijn presentatie. De bedrijfsplanners van VLM helpen met het invullen van de aanvraag en het afsluiten van het contract.

Vogels in de sneeuw in Haspengouw.
Vogels in de sneeuw in Haspengouw. - VLM

Uit de enquête blijkt dat 66% van de ondervraagde landbouwers denkt dat minder lasten, zoals papierwerk en controle, meer landbouwers zou overtuigen. Hoewel drie kwart van de deelnemende landbouwers vindt dat de vergoeding in verhouding staat tot de gevraagde inspanningen, denkt bijna de helft (48%) dat hogere vergoedingen het enthousiasme binnen de sector zouden vergroten.

Vaste bijdrage aan inkomen

In 2018 betaalde VLM landbouwers €10,5 miljoen uit in het kader van de beheerovereenkomsten. “De vergoeding is in feite een mooie aanvulling op de bedrijfsinkomsten”, vindt Wouter. “In een markt met fluctuerende voedselprijzen biedt ze een vaste bijdrage aan het inkomen.” “De bedragen zijn vooraf vastgesteld”, vult Pascale Steurbaut, één van de 24 regiogebonden bedrijfsplanners van VLM, aan.

“Sommige percelen lenen zich niet tot een intensieve bewerking. Is het dan niet beter om daar op een andere manier aan te verdienen?”, stelt ze. Daarmee nuanceert Pascale een andere hindernis voor landbouwers. 30% van de ondervraagden gaf immers aan dat minder negatieve effecten op de opbrengst van hun bedrijf meer landbouwers over de streep zou trekken.

Controles en handhaving

“Sommige landbouwers zijn ongerust over controles op mestafzet”, meent een collega van Pascale, VLM-bedrijfsplanner Caroline Beele. “Wij hebben nochtans niets te maken met het mestbeleid.” Naar die bezorgdheid werd niet gepeild in de enquête. 25% van de deelnemende landbouwers gaf in de enquête echter wel aan dat meer afzetmogelijkheden voor mest meer landbouwers tot een beheerovereenkomst zouden verleiden.

Een vogelakker valt onder het thema bescherming van akker- en weidefauna, dat ruim een vijfde van de beheerovereenkomsten inneemt.
Een vogelakker valt onder het thema bescherming van akker- en weidefauna, dat ruim een vijfde van de beheerovereenkomsten inneemt. - VLM

Caroline en Pascale zijn bedrijfsplanners bij VLM. Ze gaan langs bij geïnteresseerde landbouwers om de mogelijkheden voor beheerovereenkomsten te bekijken en eventueel een contract af te sluiten.

Omdat ze betrokken zijn bij het contract, mogen bedrijfsplanners geen controles uitvoeren. Dat gebeurt door de dienst Handhaving, die sancties koppelt aan overtredingen van de beheervoorwaarden. Doorgaans krijgt de landbouwer dan minder uitbetaald dan overeengekomen in het contract.

Meer flexibiliteit nodig

Die sancties leidden in het verleden weleens tot frustraties bij deelnemende landbouwers. Ze kampen soms met zaken waar ze geen vat op hebben, die het behalen van hun resultaten in de weg staan. Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker richtte in de recente brochure ‘Samenwerken met landbouwers aan biodiversiteit, natuur en landschap’ van VLM eerder al de aandacht op de grotere mate van flexibiliteit in de buurlanden. Die moet er ook in Vlaanderen komen, geeft ze te kennen in het interview met haar in de brochure. Uit de enquête bleek daarenboven dat 26% van de ondervraagde boeren denkt dat meer flexibiliteit meer landbouwers zou overtuigen om een beheerovereenkomst aan te gaan.

Een andere bezorgdheid die voorzitter De Becker uitte in het interview in voornoemde brochure, is de omkeerbaarheid van de maatregelen. De sector is bang dat er blijvende claims zullen ontstaan zodra er een stukje natuur ontwikkeld wordt op een perceel, denkt ze. “De hoofdbestemming van percelen met beheerovereenkomsten moet landbouw blijven. Als we dat wettelijk verankeren, zullen nog veel meer landbouwers de stap zetten”, aldus de voorzitter in het interview met VLM.

Voordeel halen

Wat kan een landbouwer nu uit een beheerovereenkomst halen? In de enquête spreekt 53% van een “mooie vergoeding”. 61% geeft aan dat een beheerovereenkomst sluiten een positief effect heeft op natuur, landschap en milieu. 38% is ervan overtuigd dat beheerovereenkomsten goed zijn voor het imago. 41% van de ondervraagden ziet er mogelijkheden in voor minder productieve gronden, en 34% noemt ze eenvoudig in te passen in de bedrijfsvoering.

Op zwaardere gronden raadt VLM het Tübingermengsel aan. Dit eenjarige bloemmengsel  zaai je elk jaar opnieuw in.
Op zwaardere gronden raadt VLM het Tübingermengsel aan. Dit eenjarige bloemmengsel zaai je elk jaar opnieuw in. - VLM

Wie problemen ervaart met erosie of uitspoeling bijvoorbeeld, kan zich door bedrijfsplanners laten adviseren om maatregelen ertegen op te nemen in het contract. Op die manier weet je je beloond voor de uitvoering van maatregelen waar je zelf ook baat bij hebt. Dat stoort Lieven De Schamphelaere, voorzitter van Natuurpunt, in een interview met VLM dat opgenomen is in voornoemde brochure. “Het is vreemd om de hele gemeenschap te laten betalen voor erosiebestrijding. Voor ons is het aan de eigenaar of uitbater van het perceel om die kosten te dragen”, is hij van mening.

Meer dan 30 maatregelen

Wie aan de slag wil met beheerovereenkomsten, heeft keuze uit meer dan 30 maatregelen, gegroepeerd in zes thema’s: perceelsranden, erosiebestrijding, akkerfauna, kleine landschapselementen, botanisch beheer en waterkwaliteit.

Bijna een derde van de lopende beheerovereenkomsten, het leeuwendeel, heeft te maken met het beheer van perceelsranden. Het gaat om een oppervlakte van 1.724 ha. Per ha staan daar jaarlijkse vergoedingen van €1.317 tot €1.972 tegenover, tijdens de vijf jaar dat de beheerovereenkomst van kracht is.

Op de tweede plaats staat het beheer van kleine landschapselementen. In totaal staan er 490 km hagen, heggen en kaphagen; 4.643 onderhouden knotbomen; 33 ha houtkanten en een halve ha houtsingel. De vergoedingen voor alle beheerovereenkomsten vindt u terug op www.vlm.be, na doorklikken op ‘beheerovereenkomsten’.

De bescherming van akker- en weidefauna neemt het derde grootste deel in, met ruim een vijfde, terwijl erosiebestrijding tekent voor 16%. Botanisch beheer (4%) en beheer van waterkwaliteit (2%, €245/ha) sluiten het rijtje.

Koudwatervrees overwinnen

Elk van de 24 bedrijfsplanners in Vlaanderen bedient een gebied. Nadat je die voor jouw regio contacteert, volgt er desgewenst een huisbezoek. Bedrijfsplanner Pascale legt uit hoe dat gaat: “Op voorhand houden we een goed gesprek. Als landbouwer moet je je afvragen, is dit haalbaar voor mij? Voel ik mij daar goed bij? Alleen kijken naar de afrekening is niet de juiste manier.”

“Als de basis goed zit, zorgen we ervoor dat alles heel duidelijk wordt vastgelegd. Zit je met een vraag, weet je bijvoorbeeld niet goed wanneer je mag maaien, dan kan je bij je bedrijfsplanner terecht”, vervolgt Pascale. Doorheen de duur van de beheerovereenkomst blijft de bedrijfsplanner dus het aanspreekpunt.

Beheerovereenkomsten duren vijf jaar en starten altijd op 1 januari. Je kan je aanvraag voor het volgende jaar indienen tot en met 1 oktober. Sinds kort bestaat er ook een online loket, geïntegreerd in het mestbankloket, om het overzicht over je beheerovereenkomsten te behouden. Ga voor meer informatie naar www.vlm.be en klik verder op het thema ‘beheerovereenkomsten’, mail naar beheerovereenkomsten@vlm.be of bel naar 02 543 72 00.

DC

Lees ook in Wetgeving

Pelt-arrest verontrust landbouwbedrijven

Wetgeving De Vlaamse overheid bekijkt of er nood is aan verduidelijking over de milieutechnische eenheid in het kader van de vergunningsverlening van waterwinningen. Het Pelt-arrest over grondwaterwinningen verontrust landbouwbedrijven met meerdere grondwaterwinningen.
Meer artikelen bekijken