Startpagina Actueel

Europees Parlement is geen papieren tijger meer

Het Europees Parlement won de afgelopen 10 jaar flink aan invloed. Met het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor de deur is een boervriendelijk Parlement cruciaal. Drie Vlaamse leden van het Europees Parlement leggen uit wat de kracht en zwakte van het Europese forum is.

Leestijd : 4 min

We staan aan de vooravond van drie verkiezingen. De Europese verkiezingen leven traditioneel het minst. Dat blijkt echter niet uit de opkomstcijfers. In 2014 bracht 90% van de Belgische kiesgerechtigden haar stem uit voor het Europees Parlement. De meeste lidstaten zweven qua opkomst tussen 30 en 40%.

Of in België de Europese politiek beter op waarde wordt geschat, lijkt twijfelachtig. Het hoge opkomstpercentage lijkt vooral gevolg van het feit dat in België een stemplicht geldt, en de Europese verkiezingen tegelijk worden gehouden met de federale en regionale verkiezingen. Het land mag de facto de thuishaven zijn van de Europese instituties, in België is de N-VA als grootste Vlaamse partij eurosceptisch.Uit cijfers van de Eurobarometer blijkt dat ruim een derde van de Belgen niet tevreden is met het democratisch gehalte van de EU. Slechts een kleine meerderheid van de Belgische bevolking denkt dat zijn of haar stem meetelt in de EU.

Rolverdeling

Het is dan ook een massief complex, met een Europese Raad, Europese Commissie en Europees Parlement. De Europese Raad is een forum waarbinnen de 28 regeringsleiders de grote lijnen uitzetten. De eveneens 28 leden tellende Europese Commissie is de uitvoerende arm en maakt concrete beleidsvoorstellen, die de Raad en vaak het Parlement vervolgens moeten goed- of afkeuren.

Het Europese Parlement telt 751 leden, maar dit aantal zal vanwege het Britse vertrek uit de EU worden verlaagd tot van 705. Voor België werden er 21 parlementsleden verkozen bij de verkiezingen van 25 mei 2014, waarvan 12 Nederlandstalige, 8 Franstalige en 1 Duitstalige. Ter vergelijk: de Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers telt 150 zetels terwijl het Vlaams Parlement 124 leden telt.

Het Europees Parlement is alleen al door haar omvang lastiger te volgen. De vereiste inspanning wordt nog een beetje groter wanneer je bedenkt dat in het Europees Parlement vele talen door elkaar worden gesproken en de fracties in feite samenraapsels zijn van allerlei fracties in de 28 lidstaten. Bovendien wordt het Europees Parlement er soms van verdacht eigenlijk weinig invloedrijk te zijn.

‘Zet uw aderen open’

Ter illustratie: toen CD&V-coryfee Kris Peeters lijsttrekker werd voor de Europese verkiezingen, noemde N-VA-leider Bart De Wever dat een “droevig einde”. “Iedereen weet, dat is eigenlijk uw pensioen. De Romeinen zouden gezegd hebben: ‘Ga naar huis, laat uw bad vollopen en zet uw aderen open, u bent niet meer nodig.’”

Deze visie van een ‘onmachtig’ parlement is deels achterhaald, benadrukken Vlaamse Europarlementariërs desgevraagd. Sinds het Verdrag van Lissabon sinds 1 december 2009 in werking trad, is de beslissingsbevoegdheid van het Parlement flink uitgebreid. Het Parlement deelt samen met de Raad de wetgevende macht van EU en moet tegenwoordig de meeste bindende Europese wetgeving goedkeuren.

Cruciaal is de controle over het budget, benadrukt Tom Vandenkendelaere (CD&V). “En wie de portefeuille controleert, daar wordt naar geluisterd. Dat merken we ook aan de aandacht in de media voor het parlement. Die is de laatste jaren, ook door de talloze crisissen, sterk toegenomen.” Het Parlement kan dus mede bepalen hoeveel geld wordt uitgetrokken voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.

In tegenstelling tot de meeste gekozen parlementen kan het Europees Parlement echter géén initiatief nemen tot het opstellen van nieuwe wetten. Het parlement kan niet-bindende resoluties aannemen die de Europese Commissie aansporen tot wet- en regelgeving. Hilde Vautmans van Open Vld noemt het voorbeeld van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken, die kleine en middelgrote afnemers in de toekomst zal beschermen tegen bijvoorbeeld het laattijdig afzeggen van bestellingen of het weigeren van schriftelijke overeenkomsten.

“Op die manier zullen onze boeren eerlijker behandeld worden, wat moet resulteren in faire prijzen voor hun producten.”

De benoeming van alle leden van de Europese Commissie, inclusief de voorzitter en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, moet worden goedgekeurd door het Parlement. Het Parlement kan alleen de hele Commissie af- of goedkeuren. Het is een paardenmiddel maar de (her)benoeming van de huidige landbouwcommissaris, de Ier Phil Hogan, kan worden geblokkeerd door het Parlement.

Snel en behendig

Ondanks haar massieve omvang komt het Parlement in tegenstelling tot de vaak moeilijker besluitvorming in de Raad het Parlement redelijk vlot tot een consensus, aldus Vandenkendelaere. Een voorbeeld is volgens hem het wegstemmen van Country of Origin labelling-initiatieven en van de renationalisering van verwerking van transgene gewassen.

Vaak spreekt ook echte ambitie uit de standpunten van het Parlement, voegt collega Bart Staes van Groen toe. De lidstaten gaan traditioneel eerder op de rem staan. Een voorbeeld is het gebrek aan stevige klimaatdoelstellingen voor vliegverkeer en industrie. Dat de landbouw niet wordt ontzien en deze sectoren wel, ligt volgens Staes mede aan het feit dat bepaalde lidstaten hun luchthavens en industrie willen beschermen.

Zoals gezegd, alle wetgeving komt van de Commissie. Wat Vandenkendelaere betreft, moet dat anders. “Het Parlement vraagt wel vaak aan de Commissie om een initiatief te nemen en mijns inziens houdt de Commissie daar meer en meer rekening mee. Toch blijft het een erg indirecte manier om écht de Europese koers te bepalen.”

Vautmans voegt hieraan toe dat het Parlement meer bevoegdheden zou moeten krijgen om de Europese Commissie te controleren en bij gelegenheid tot de orde te roepen. “Alleen zo kan het Europees Parlement een écht Parlement worden.” Ze wijst erop dat het Parlement net de meest democratische instelling van de Unie is.

Jan Cees Bron

Lees ook in Actueel

Meer artikelen bekijken