Startpagina Actueel

Geknoei met mestverwerking en neptransporten

Volgens ‘De Standaard’, ‘Het Nieuwsblad’ en ‘Gazet van Antwerpen’ wordt er op grote schaal geknoeid met de mestverwerking in Vlaanderen. (Half)lege vrachtwagens die rijden tussen boer en mestverwerker, moeten de indruk wekken dat de mest wel degelijk verwerkt wordt. Maar de mest wordt dus alleen afgevoerd op papier, in werkelijkheid lozen de boeren die illegaal op het land. Boerenbond vraagt alvast een betere opvolging en controle door de Mestbank. Minister Van den Heuvel verwijst naar bikomende maatregelen in MAP 6 dat woensdag in het Vlaamse parlement wordt besproken.

Leestijd : 5 min

Vlaamse beken en rivieren bevatten nog te veel nitraten en fosfaten, vooral afkomstig van de bemesting van landbouwgrond. Ondanks opeenvolgende mestactieplannen die dat moesten tegengaan, verslechtert de situatie. Na afgelopen winter werden bij 37,8 % van de meetpunten overschrijdingen vastgesteld, langs de IJzer gaat het over 70 %.

De slechte resultaten werden deels toegeschreven aan de droogte van de afgelopen jaren, maar er blijkt meer aan de hand. Uit gesprekken met verschillende spelers uit de landbouw- en mestverwerkingssector vernam De Standaard dat er op verschillende manieren gesjoemeld wordt met mest. De fraude vindt plaats bij de landbouwbedrijven, het transport en de verwerking. Ze spraken met boeren, mestverwerkers, adviseurs van landbouwers, een lid van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en mensen van natuurverenigingen, maar bijna iedereen wenste anoniem te blijven, uit vrees voor de gevolgen. ‘Er heerst een omerta in de sector’, klonk het.

Schijntransporten

Veeboeren mogen een deel van hun mest uitrijden op hun eigen veld of op de grond van collega-boeren. Het teveel moeten ze laten verwerken, en dat kost geld. Daarom gooien sommigen het op een akkoordje met mestverwerkers. Officieel vertrekt mest naar de verwerker, maar volgens de getuigenissen in De Standaard rijden in werkelijkheid (half)lege vrachtwagens rond. De overheid volgt die met de gps, maar weet niet of de vrachtwagens vol of leeg rondrijden. De mest wordt dus alleen afgevoerd op papier, in werkelijkheid lozen de boeren de mest illegaal op het land. In ruil moeten ze minder betalen aan de mestverwerker. “Transporteurs worden betaald om niets te vervoeren, mestverwerkers om niets te verwerken”, zo vat een van onze bronnen het samen.

Er wordt geknoeid met de officiële transportdocumenten en weegbonnen. Sommige transporten worden niet aangegeven. Daarnaast wordt gefraudeerd met de hoeveelheid nitraten en fosfaten die de mest bevat en die op het veld wordt uitgereden.

Miljoenenkwestie

De VLM, de controlerende overheidsinstelling waar de Mestbank deel van uitmaakt, bevestigt de fraudemechanismen. “Wij hebben ze vastgesteld bij controles op het terrein en bij de doorlichting van bedrijven”, zegt woordvoerster Leen Van den Bergh. “Bij vier verwerkers kwamen alle hierboven beschreven onregelmatigheden voor. Dat er meer of minder vrachten worden aangegeven, stelden we bij meer bedrijven vast.”Hoe groot de omvang van de fraude is, is niet becijferd, maar onze bronnen spreken over ‘een miljoenenkwestie’.

Landbouwers vervoeren 10,3 miljoen ton mest per jaar. 3,5 miljoen ton gaat naar verwerkers, de rest naar collega-boeren. Er zijn 124 mestverwerkers, maar volgens de krant gaat de fraude vooral uit van de echt grote spelers die meer dan honderdduizend ton mest per jaar verwerken. “Maar kleinere spelers worden ook in de verleiding gebracht om mee te doen. Want wie wel op een fatsoenlijke manier aan mestverwerking wil doen, gaat financieel onderuit”, zegt een mestverwerker.

De VLM kan met haar huidige capaciteit amper 0,42 % van de 260.000 mesttransporten controleren. In 2017 vonden er 1.396 controles op het terrein plaats. Daarbij werden 146 inbreuken vastgesteld.

Fraudeurs moeten eruit

Boerenbond reageerde deze ochtend al op deze onrustwekkende berichtgeving. Het standpunt van de landbouworganisatie is hierbij heel duidelijk: “Fraude is ontoelaatbaar en moet hard aangepakt worden. Dergelijke praktijken besmeuren het imago van de hele sector en zijn een kaakslag voor de overgrote meerderheid van de landbouwers die wél correct handelen.”

Geldgewin in hoofde van enkelingen mag de toekomst van een sector niet hypothekeren. Mestverwerking is de hoeksteen van ons mestbeleid. De regels hierrond moeten dan ook correct toegepast en nageleefd worden. Het is aan de Mestbank om hierop toe te zien.

De Mestbank beschikt over alle middelen om mesttransporten tot in detail op te volgen via bijvoorbeeld agr-gps, analyseplicht, wegingen. Boerenbond verwacht en eist dat de Mestbank de haar opgedragen controle-opdracht consequent opneemt en er via een doeltreffend en effectief toezicht- en sanctiebeleid voor zorgt dat malafide praktijken aangepakt worden, zowel administratief maar ook strafrechtelijk.

De cowboys en fraudeurs moeten eruit. Het is aan de Mestbank om haar inspectie-en controlebeleid te richten op de stromen én actoren in de sector die een ernstig risico inhouden en daar krachtdadig op te treden.

Het gedrag van deze enkelingen ondergraaft niet enkel het volledige mestbeleid, maar dreigt er ook voor te zorgen dat aan de ganse sector, ook aan landbouwers die de regels correct naleven, nog maar eens bijkomende verplichtingen opgelegd worden. En ook dat is ontoelaatbaar.

Boerenbond wijst er ook op dat het door de EU goedgekeurde actieplan MAP 6 en het ontwerp MAP 6 dat woensdag ter stemming in het Vlaams parlement voorligt bepalingen bevatten die een meer doorgedreven opvolging van mestverwerkingsinstallaties inhoudt. Eerder al werd in de tussentijdse evaluatie in MAP 5 de controlemogelijkheid op mestverwerking verhoogd via nieuwe regels op mestinhouden. Boerenbond vraagt dat de Mestbank werk maakt van zulke doorgedreven opvolging en controle.

Minister Van den Heuvel verwijst naar MAP 6

Vlaams minister van Landbouw Koen Van den Heuvel bevestigt dat er sprake is van ‘onregelmatigheden’. “De vaststellingen van inbreuken met mestproductie, -vervoer en -verwerking zijn jaarlijks terug te vinden in het Mestrapport van de VLM. Ik benadruk dat fraude absoluut onaanvaardbaar is”, zegt de CD&V'er in een reactie.

Volgens Van den Heuvel bevat het nieuwe mestactieplan (MAP6), dat woensdag wordt besproken in het Vlaams Parlement, een aantal hefbomen om de slagkracht van de administratie te vergroten en fraude met mestvervoer tegen te gaan. Van den Heuvel verwijst naar de verplichte installatie van debietmeters en de uitbreiding van de gps-opvolging van mesttransporten. Van den Heuvel:“Deze instrumenten laten de VLM toe om via gerichte risico-analyse van mogelijke inbreuken gericht te controleren en bedrijven, zowel landbouwers, transporteurs als mestverwerkers, grondig door te lichten. De slagkracht van de VLM wordt met MAP6 ook verder vergroot door de mogelijkheid om dwangsommen op te leggen indien maatregelen niet opgevolgd worden.”

Belga / De Standaard / Landbouwleven

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken