Startpagina Tuin

Sluitkolen: Dé wintergroente bij uitstek

De winter is nog veraf, hopelijk hebben we eerst nog een warme en niet al te droge zomer, maar toch: wie deze winter kolen wil eten kan reeds aan de slag. Mei is de ideale maand om de jonge koolplantjes uit te planten. Want kolen mogen dan al “groeien als kool”, de teelt van goede bewaarkolen heeft tijd nodig en vraagt de nodige kennis van de tuinliefhebber. Wij zetten graag nog eens alles op een rijtje.

Leestijd : 5 min

V ooraf geven we graag nog mee dat, afhankelijk van de soort kool, er vroeger of later dient gezaaid te worden. Zo kunnen spitskool en savooi nu nog buiten in volle grond uitgezaaid worden. Wie zelf zaait moet wel de nodige aandacht besteden aan de keuze van het juiste ras: voor de verschillende types sluitkolen zijn er vroege-, herfst- en winterrassen op de markt. Wie niet zelf (ge)zaait(d) (heeft), kan gelukkig bij zijn vaste tuinwinkel terecht waar nu volop koolplantjes, vaak in een gebruiksvriendelijke perspot, aangeboden worden. Schenk ook bij aankoop van jonge plantjes voldoende aandacht aan het ras want dit is bepalend voor de oogstperiode en de bewaarbaarheid van de geoogste kolen.

Sluitkolen?

Sluitkolen is een verzamelnaam voor een aantal koolsoorten (rode kool, witte kool, savooiekool en spitskool) waarvan de hartbladeren een dicht gesloten krop vormen. De kool bestaat dus eigenlijk uit de dicht op elkaar groeiende bovenste bladeren van de plant. De kropbladeren zijn vleziger en meer waterhoudend dan de buitenste, ontplooide bladeren en hebben bovendien een lager drogestofgehalte waardoor de kool mals is en bij het koken makkelijker gaar wordt.

Alle kolen, niet alleen de sluitkolen, behoren tot het geslacht Brassica (Fam. Brassicaceae ) waarvan ook de raapsoorten, koolzaad en mosterd deel uitmaken. De sluitkolen stammen af van de wilde kool ( Brassica oleracea ), een plantje dat voornamelijk groeit langs de kusten van West-Frankrijk tot Noordwest-Spanje en Zuid-Engeland. De wilde kool is een losbladige plant, waarvan de bruikbaarheid van de bladeren als voedsel al eeuwen bekend is, kool wordt zelfs getipt als de oudste geteelde groente.

Zelf zaaien

Eigenlijk is het zaaiseizoen voor kolen al grotendeels voorbij. Enkel spitskolen, een echte zomerkool met een opmerkelijk kortere teeltduur, en savooiekool, een winterharde kool die niet hoeft geoogst te worden voor de winter, kunnen nu nog uitgezaaid worden. En omdat de temperaturen nu al voldoende hoog zijn, kan dit gewoon buiten in de volle grond. De plantjes kunnen dan, als ze voldoende zijn uitgegroeid, direct (verspenen en afharden is logischerwijze niet nodig) ter plaatse uitgeplant worden. Alle andere kolen (vroege, herfst en bewaarkolen) worden al vanaf februari (warm glas), maart (koud glas) of april (in volle grond) uitgezaaid.

Bodem en bemesting

We gaven het al aan dat de sluitkolenteelt niet altijd even eenvoudig is, niet alleen vanwege de langere duur van de teelt maar ook omwille van een aantal ziekten en plagen. Een eerste vereiste voor een geslaagde teelt is dan ook dat de grond optimaal voorbereid is. Ideaal is een voedzame grond, rijk aan organisch materiaal, goed vochthoudend maar niet nat (op nattere gronden kan men overwegen om op verhoogde bedden te telen) met een hoge pH-waarde (niet zuur). Op lichtere gronden groeien de sluitkolen minder vast en zijn ze vaak minder goed te bewaren. Op dergelijke gronden kan men wel met succes spits- en savooiekool kweken. Sluitkolen maken veel wortels en veel bladeren (de kool) het zijn dan ook echte veelvraten. Werk voldoende compost of stalmest in en voorzie een extra kalkbeurt tijdens de grondvoorbereiding. Voorzie een startbemesting van 80 gr/m² 12 + 10 + 18 (NPK) of een goede organische meststof. Tijdens de teelt, op het moment dat de kroppen zich aan het ontwikkelen zijn, wordt nog een extra dosis meststof gegeven met een hoog N en K (verhoogt de houdbaarheid en verbetert de smaak) gehalte.

Teeltzorgen en oogst

Kies voor het planten een niet te zonnige, windluwe dag uit. Zorg er bij losse plantjes voor dat de wortels niet uitdrogen, voorgezaaide plantjes uit de eigen tuin worden best gerooid (maak de grond enkele uren voor het rooien goed nat) met zoveel mogelijk aanhangende grond, bij plantjes in perspot wordt de perspot voor het planten goed natgemaakt. Zorg ervoor dat het hart van de plant net boven de grond zit na het planten, stevig aandrukken en water geven. Herfst- en bewaarkolen worden op 60 cm in de rij geplant met een rijafstand van 60 cm. Andere types worden op 50 cm in de rij geplant met een rijenafstand van 50 cm. Eens geplant komt het erop aan dierlijke belagers (vogels, koolvliegen, vlinders of beter gezegd de rupsen ervan...) weg te houden van onze koolplantjes. Een slimme teeltmaatregel is dan ook zo vlug mogelijk een fijnmazig tuinbouwgaas over de plantjes te spannen waardoor veel problemen vermeden kunnen worden. Vooral bij de vroege teelten, waar de kropvorming plaatsvindt in volle zomer, kan het nodig zijn om in warme, droge periodes enkele gietbeurten te voorzien. Oogsten van vroege en zomerkool kan naar believen gebeuren, maar eens de kool volgroeid is, moet ze geoogst worden omdat ze anders heel makkelijk kunnen openbarsten. Bewaarkool wordt geoogst voor de wintervorst zijn intrede doet en worden om ze te bewaren best ingevroren in de diepvries. Savooiekool (wintertypes) kunnen tijdens de winter gewoon in de moestuin blijven.

Knolvoet

Geen artikel over kolen zonder verwijzing naar knolvoet, een gevreesde en zeer persistente ziekte, die de teelt van kolen op besmette percelen onmogelijk maakt. De ziekte is te herkennen aan de tot knollen opgezwollen wortels, die later gaan rotten, waardoor de plant minder vocht kan opnemen en bij warm weer slap wordt, aangetaste planten groeien slecht en vormen geen volwassen kool. Oorzaken zijn gebrek aan vruchtwisseling, te zure grond, te natte grond, besmet plantmateriaal, besmette compost of een combinatie van de genoemde factoren. Een voldoende hoge pH-waarde, niet te natte grond en teelt op zware grond verminderen het risico op knolvoet. Treed er toch een besmetting op dan dient men 7 jaar te wachten vooraleer een nieuwe teelt van kool op te starten. En laat het een troost wezen voor de tuinliefhebber die er niet in slaagt (vaak omwille van de ongeschiktheid van de grond) om mooie sluitkolen te kweken: kolen zijn absoluut niet duur en worden in het seizoen volop aangeboden via de handelskanalen.

GB

Lees ook in Tuin

Het nieuwe moestuinseizoen staat voor de deur

Tuin Door de zachte temperaturen belooft het in 2024 een vroeg seizoen te worden. De enthousiaste moestuinier voelt zich in deze periode zoals een kind in de weken voor Sinterklaas: voorzichtig bladerend door de catalogi van zaadhuizen en tuincentra op zoek naar nieuwigheden en curiosa, hier en daar aankruisend welk ras of soort men in het komende seizoen wel eens wil uit proberen.
Meer artikelen bekijken