Startpagina Veeteelt

Welke biociden mag je gebruiken en welke procedure moet je volgen?

Iedere verkoper en/of gebruiker van biociden die opgenomen zijn in het gesloten circuit sinds 20 mei 2016, is verplicht zich online te registreren. Ook landbouwers zijn gebruikers van deze producten, maar wat houdt dit concreet in? Hoe herken je biociden en voor welke doel mogen ze gebruikt worden?

Leestijd : 5 min

Dit voorjaar organiseerden het departement Landbouw en Visserij, het Praktijkcentrum Rundvee en het Praktijkcentrum Kleine Herkauwers een aantal vormingsavonden in kader van ‘fytolicentie’. Die gingen door op drie verschillende locaties: Geel, Roeselare en Sint-Niklaas. Ook het thema biociden kwam aanbod.

Wat zijn biociden?

De hele reglementering rond biociden en het gebruik ervan roept bij menig landbouwer heel wat vragen op. De toelichting startte dan ook met een definitie voor biociden en kaderde de betreffende reglementering. De Europese verordening bepaalt dat ‘biociden alle stoffen of mengsels zijn, die uit één of meer werkzame stoffen bestaan en tot doel hebben schadelijk organismen onschadelijk te maken. Dit kan door de schadelijke organismen te vernietigen, af te schrikken of de schadelijke effecten ervan te voorkomen op een niet-fysieke of mechanische wijze’. De verordening stelt ook dat stoffen die in eerste instantie niet vallen onder deze reglementering, toch als biociden beschouwd worden wanneer ze ingezet worden voor dezelfde doeleinden. Dit wil zeggen dat alle behandelingen met een biocidale werking als primair doel, worden beschouwd als biociden. Deze vallen bijgevolg onder de reglementering.

Verplishe vermeldingen op het etiket van een biocide
Verplishe vermeldingen op het etiket van een biocide - FOD Volksgezondheid

Hoe herken je biociden?

Biociden hebben zeer uiteenlopende toepassingen. Zo worden alle middelen die gebruikt worden voor desinfectie, conservering en plaagbestrijding, als biociden beschouwd. Dit breed toepassingsgebied maakt het voor de gebruiker niet altijd eenvoudig om ze te herkennen.

Alle producten die als biociden op de markt gebracht worden, moeten voorzien zijn van een vermelding dat het om een biocide gaat. Op de figuur zijn alle verplichte gegevens aangeduid die op het etiket moeten staan. Het geeft nuttige informatie over het soort chemicaliën dat het product bevat, welke gevaren aan het product verbonden zijn en hoe het product veilig gebruikt kan worden.

Welke biociden mogen we waar en wanneer gebruiken?

Er mogen geen biociden op de markt gebracht en gebruikt worden zonder voorafgaande toelating door de federale minister bevoegd voor leefmilieu. Deze toelating wordt uitgereikt via een toelatingsakte. De akte is het officieel document dat de voorwaarden bepaalt om een biocide in de handel te brengen. Zo wordt in de akte onder meer een uniek toelatingsnummer toegekend. Ook geeft de akte uitsluitsel of het gaat over een product uit het vrije of gesloten circuit. Alle aktes zijn digitaal raadpleegbaar.

Gebruik in de landbouw

Uit een recente studie blijkt dat in de landbouw een achttal types van biociden worden gebruikt. Het gaat hier over zeer uiteenlopende toepassingen die terug gebracht worden tot drie gebruikstoepassingen:

1. Desinfectie:

• ontsmettingsmiddelen voor menselijke hygiëne: producten zoals zeep of gels voor de ontsmetting van de handen;

• ontsmettingsmiddelen voor privaat, publiek of ander gebruik: producten voor ontsmetting van oppervlakten en materialen die niet in direct contact komen met voedingsmiddelen of met dieren;

• ontsmettingsmiddel voor dierlijk gebruik: ontsmetting van dierverblijven, van dierenvervoersmiddelen of van materiaal voor het houden van dieren; voetbaden voor de bezoekers; voetbaden voor dieren; ontsmetting van doeken om de spenen schoon te maken en tepeldipmiddelen en tepelsprays (vóór het melken);

• ontsmettingsmiddelen voor oppervlakken en materialen die in contact komen met voedingsmiddelen: ontsmetting van melkapparatuur, van apparatuur voor drinkwater voor dieren en van de oppervlakten waar voedsel wordt bereid, behandeld, opgeslagen, vervoerd...;

2. Conservering:

• bescherming van hout;

• producten voor bescherming van metselwerk;

3. Plaagbestrijding:

• rodenticide: bestrijding van knaagdieren;

• insecticiden: lokaas of vloeibare insecticide; insecticide tegen larven gevonden in de mest.

Ook rodenticiden die ingezet worden tegen knaagdieren zijn biociden.
Ook rodenticiden die ingezet worden tegen knaagdieren zijn biociden. - Foto: LBL

De grijze zone tussen biocidenwetgeving en andere wetgeving

De biocidenwetgeving sluit vaak nauw aan bij de wetgeving over medische hulpmiddelen, (dier)geneesmiddelen, gewasbeschermingsmiddelen, detergenten en andere reinigingsmiddelen en cosmetica.

Het statuut van dergelijke producten wordt geval per geval bekeken. Welke wetgeving er van toepassing is, wordt bepaald op basis van alle productkenmerken en het beoogde gebruiksdoel/claim. Bij twijfel kunt u contact nemen met de helpdesk.

Categorieën van gebruikers en de circuits

Biociden kunnen erkend zijn voor het vrije of het gesloten circuit. De indeling in vrij of gesloten circuit wordt bepaald door de gebruiksbestemming en de risico’s voor de gebruiker. Bepaalde biociden kunnen onder strikte voorwaarden bestemd zijn voor beide circuits. De toelatingsakte specificeert de gebruiker en vermeldt de na te leven voorwaarden.

De biociden waaraan minder risico’s verbonden zijn en waarvoor het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen niet vereist is, worden ingedeeld in het vrij circuit. Deze producten mogen gebruikt worden door particulieren.

De biociden die echter een groot risico vormen en dus te gevaarlijk zijn voor het grote publiek, worden ingedeeld in het gesloten circuit. Voorbeelden van grote risico’s zijn classificaties als zeer giftig, kankerverwekkend of mutageen. Ook als het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen vereist is, worden de producten in het gesloten circuit ingedeeld. Deze producten zijn enkel bestemd voor professioneel gebruik en de gebruikers moeten zich hiervoor laten registreren bij de FOD Volksgezondheid.

Verplichtingen voor producten uit het gesloten circuit

Hieronder vind je een overzicht van je verplichtingen als verkoper of gebruiker van biociden die erkend zijn voor het gesloten circuit.

De verkoper:

• moet zich registreren zodra hij/zij een biocide heeft verkocht of aangekocht die tot het gesloten circuit behoort;

• moet voor 31 december aangifte doen van de hoeveelheid biociden die hij/zij in het afgelopen jaar verkocht heeft;

• moet tijdens de verkoop elke klant inlichten over de verplichtingen die verbonden zijn aan de biocide die de verkoper te koop aanbiedt;

• moet op de verkoopfactuur en het kasticket vermelden ‘Dit product is een biocide ingedeeld in het gesloten circuit.’;

• moet op de hoogte zijn van de verplichtingen die bepaald zijn in de toelatingsakte van de biocide (verplichtingen inzake opslag, vervoer, opleiding,…).

De gebruiker:

• is verplicht om jaarlijks voor 31 december zijn/haar statuut als geregistreerd gebruiker te bevestigen via het online registratiesysteem. Deze registratieverplichting geldt sinds 31 december 2018.

• moet op de hoogte zijn van en voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit de toelatingsakte van de biocide.

Elke verkoper of gebruiker is volledig verantwoordelijk voor de aangiftes van zijn/haar eigen transacties.

Je kunt een persoonlijk account aanmaken en je online registreren. Je vindt daar ook een vereenvoudigde registratiehandleiding.

De gebruiker van producten binnen het gesloten circuit moet jaarlijks voor 31 december zijn statuut als professioneel gebruiker bevestigen. Jaarlijks wordt een automatisch e-mail gegenereerd die een link bevat naar de applicatie. Door op die link te klikken is jouw statuut bevestigd. Indien een gebruiker zijn activiteit heeft stopgezet kan hij/zij dit per kerende laten weten.

Jan Eskens en Andries Colman, Dep. Landbouw en Visserij

Lees ook in Veeteelt

Meer artikelen bekijken